Telli turna (Grus virgo), turnagiller ailesine ait, zarif ve özel bir kuş türüdür. Bu kuş, dünyanın en küçük turnası olarak bilinir ve gözlerinin arkasından sarkan ince beyaz tüyleriyle tanınır. Telli turnalar, göç dönemlerinde büyük gruplar halinde hareket eder ve bulundukları yerlerde doğal ve kültürel olarak büyük önem taşır.
Görünümü
Telli turnalar uzun ve ince bacaklarıyla dikkat çeker. Gri renkteki tüyleri, zarif bir gövdeyi kaplar. Boyları 85-100 cm arasında, kanat açıklıkları ise 155-180 cm arasında değişir. Gözlerinden başlayarak yanaklarına kadar uzanan beyaz tüyler, onlara "telli" adını kazandırır. Baş ve boyun tüyleri koyu gri ve siyah tonlarındadır. Erkek ve dişi kuşlar birbirine benzer, ancak erkekler biraz daha büyüktür.
Telli turnanın tüyleri
Nerelerde Yaşar?
Telli turnalar, Orta Asya’nın bozkırlarında, Moğolistan, Çin ve Hindistan gibi ülkelerde yaşar. Sulak alanlar ve geniş otlaklar onların en sevdiği yerlerdir. Göçmen bir kuş türü oldukları için kışın sıcak bölgelere, örneğin Afrika’nın kuzeyine veya Hindistan’a göç ederler. Türkiye’de Doğu Anadolu’daki sulak alanlar ve Van Gölü çevresi ile İç Anadolu’daki Sultansazlığı Milli Parkı, onların dinlenme ve üreme alanlarıdır.
Telli turna sürüsü
Davranışları
Telli turnalar sosyal kuşlardır ve genellikle büyük gruplar halinde yaşarlar. Göç ederken "V" şeklinde uçarlar. Bu şekilde uçmak, rüzgar direncini azaltarak daha az enerji harcamalarını sağlar.
Sesleri
Telli turnalar, tiz ve yankılanan bir ses çıkarır. Bu sesler genellikle grup iletişimi ve çiftleşme dönemindeki eş çağrıları için kullanılır. Sesleri, geniş mesafelerde bile duyulabilir.
Telli turnanın sesi
Nasıl Ürerler?
Telli turnalar, genelde Nisan ve Mayıs aylarında yumurtlar. Dişi kuş genellikle iki yumurta bırakır ve kuluçka süresi 27-29 gün sürer. Hem dişi hem de erkek kuş, yavruların yumurtadan çıkmasını sağlamak için kuluçkaya yatar. Yavrular, doğduklarında açık kahverengi ve beyaz tüylere sahiptir. 55-65 gün sonra uçmayı öğrenirler.
Yavru telli turna
Ne Yerler?
Telli turnalar hem bitkisel hem de hayvansal besinlerle beslenir. Tahıllar, ot tohumları, böcekler ve küçük omurgasızlar onların başlıca yiyecekleridir. Göç sırasında enerji ihtiyacını karşılamak için özellikle tahıllara yönelirler.
Koruma Durumu
Telli turnalar, Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) tarafından "Asgari Endişe" altında sınıflandırılmıştır. Ancak yaşam alanlarının azalması ve insanların etkisi nedeniyle korunmaları önemlidir. Türkiye’de Sultansazlığı gibi alanların korunması, bu kuşların hayatta kalması için çok önemlidir.
Kültürel Önemi
Telli turna, zarafeti ve barışı simgeler. Asya mitolojisinde uzun ömrün ve sadakatin sembolü olarak görülür. Türkiye’de ise halk hikayelerinde ve şiirlerde adı sıkça geçer. Hindistan’da "koonj" adıyla bilinen bu kuş, şiir ve destanlarda yer alır. Hatta eski savaş düzenlerine ilham kaynağı olduğu söylenir.
Telli turnalar, hem doğanın bir parçası hem de insanlar için ilham verici canlılardır. Onları korumak ve gelecek nesillere tanıtmak, hepimizin görevidir.
telli turna çifti
