Köken

Tezgah kelimesi, Farsça dastgāh دستگاه “el yeri, el ile yapılan işlerin düzenlendiği yer” sözcüğünden alıntıdır. Bu kelime, dast (el) ve gāh (yer, mekân) bileşenlerinden oluşur. Zamanla Türkçede hem fiziksel düzenek anlamında hem de mecaz anlamlarında kullanılmaya başlanmıştır.

Kullanım Alanları

• Zanaat ve el sanatları: Dokuma, marangozluk, seramik gibi alanlarda üretim yapılan düzenekleri ifade eder (örnek: “dokuma tezgâhı”, “çömlekçi tezgâhı”).
• Perakende ve ticaret: Pazar yeri, manav, kuyumcu veya mağazalarda ürünlerin sergilendiği ve satış işlemlerinin yapıldığı masa veya stant anlamında kullanılır (örnek: “manav tezgâhı”, “tezgâh açmak”).
• Mecaz anlamda: Bir olayın, düzenbazlık ya da kurgunun arkasındaki plan veya kurgu anlamında geçer (örnek: “tezgâh kurmak”, “tezgâhın farkına varmak”).
• Endüstriyel üretim: Otomotiv, metal veya tekstil gibi sanayi dallarında mekanik işlemlerin yapıldığı makine düzeneklerini belirtir (örnek: “torna tezgâhı”, “freze tezgâhı”).
• Gastronomi: Mutfakta hazırlık ve sunum yapılan yüzey veya çalışma alanı anlamında kullanılır (örnek: “mutfak tezgâhı”, “tezgâhta çalışmak”).