Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli, T.C. Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 2024 yılında geliştirilen ve Türk eğitim sisteminde köklü bir dönüşümü hedefleyen bütüncül bir eğitim modelidir. "Köklerden Geleceğe" sloganıyla temellendirilen bu model, bireyin zihinsel, sosyal, duygusal, fiziksel ve ahlaki gelişimini desteklemeyi amaçlar.

Model, millî, manevî ve insani değerleri merkeze alarak öğrencilerin çok yönlü gelişimini sağlamayı, bilgi ve erdemin bütünleştiği bir eğitim anlayışını hayata geçirmeyi hedefler. 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nun genel amaçları doğrultusunda şekillenen model, geçmişten geleceğe uzanan zamansal bütünlük anlayışıyla öğrencilerin bireysel yeteneklerini ve ihtiyaçlarını dikkate alan esnek öğrenme ortamları oluşturmayı öngörür.

^{Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli}^{(Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli)}

Modelin Temel Yaklaşımı

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli, adalet, hikmet, merhamet, doğruluk, çalışkanlık, faydalı olma ve güzellik gibi değerler üzerine inşa edilmiş bir medeniyet mirasına dayanır. Bu model, eğitimi yalnızca akademik birikimle sınırlı görmez; öğrencilerin bilgiyi özümseyerek beceriler geliştirmesini, bu becerileri ahlaki değerlerle bütünleştirerek uygulamaya geçirmesini ve bireyin öz varlığını tanıyarak çok yönlü bir bakış açısıyla bilgelik düzeyine ulaşmasını hedefler. Eğitim süreci, zamansal bütünlük çerçevesinde geçmişten geleceğe uzanan bir yolculuk olarak tasarlanır. Öğretim programları, esnek ve güncellenebilir bir yapıda olup, değişen sosyal, kültürel, ekonomik ve teknolojik koşullara uyum sağlarken millî ve manevî değerlerin korunmasını ve aktarılmasını güvence altına alır.

Model, bireysel farklılıklara saygı duyan ve öğrencilerin ilgi alanları ile yeteneklerine göre öğrenme süreçlerini farklılaştıran bir yaklaşımı benimser. Eğitim, bireysel ve toplumsal gelişim açısından bir sorumluluk alanı olarak görülür; herkes için hayat boyu süren temel bir hak ve fırsat eşitliğinin teminatı kabul edilir. Bu doğrultuda, bireyin kimliği, inancı ya da sosyoekonomik konumundan bağımsız olarak erişilebilir ve adil bir eğitim sistemi hedeflenir. Modelin özünde, "aklıselim", "kalbiselim" ve "zevkiselim" sahibi bireyler yetiştirme anlayışı yatar. Bu anlayış, madde-mana, akıl-duygu, nefis-vicdan, insan-toplum ve zaman-mekân dengelerini gözeten bir eğitim tasarımıyla öğrencilerin yalnızca bilgiyle donatılmasını değil, bu bilgiye sorumlulukla yaklaşarak yaşamla bütünleştirmesini amaçlar.

Öğrenci Profili

Modelin nihai hedefi, yetkin ve erdemli bireyler yetiştirmektir. Yetkinlik, bir alanda gerekli bilgi ve becerilere sahip olmayı; erdem ise ahlaki olgunluğu ifade eder. Bu profil, şu özelliklere sahip bireyler yetiştirmeyi hedefler:

Ahlaklı: Adalet, dürüstlük, saygı, güvenilirlik ve doğaya-toplumsal sorunlara duyarlılık.
Bilge: Bağımsız düşünme, belagat, bilgi paylaşımı ve estetik duyarlılık.
Cesaretli: Yiğitlik, inisiyatif alma, risk alma ve duygusal kontrol.
Estetik: Güzelliğe duyarlılık, zarafet, ölçülülük ve sanatsal yeteneklerin farkındalığı.
İradeli: Kararlılık, tutarlılık, kendine güven ve sorumluluk alma.
Merhametli: Şefkat, yardımseverlik, paylaşımcılık ve affedicilik.
Sağlıklı: Dengeli beslenme, düzenli uyku, fiziksel aktivite ve manevi sağlığı koruma.
Sorgulayıcı: Merak, eleştirel düşünme, araştırmacılık ve problem çözme.
Üretken: Hayal kurma, çalışkanlık, yaratıcılık ve öğrenmeye istek.
Vatansever: Bayrak, dil, vatan sevgisi, milli kültür ve vatandaşlık bilinci.

^{Öğrenci Profili}^{(Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli)}

Bu özellikler, Erdem-Değer-Eylem Çerçevesi ile desteklenir. Çerçeve, saygı, sorumluluk ve adalet gibi çatı değerler etrafında kişisel (tasarruf, sabır), sosyal (sevgi, vatanseverlik) ve çevresel (temizlik, merhamet) değerleri bütünleştirir. Değerler, öğretim süreçlerinde hiyerarşik değil, birikimli bir yapıda işlenir ve öğrencilerin içselleştirmesine olanak tanır.

Bu özellikler, öğrencilerin bireysel ve toplumsal sorumluluklarını yerine getirebilen, ahlaki değerlerle donanmış, eleştirel düşünme yeteneğine sahip bireyler olarak yetişmesini hedefler.

Modelin öğrenci profili "yetkinlik" ve "erdem" ekseninde şekillendirilmiştir. Yetkinlik; bilgi, beceri ve eğilimlerin etkin şekilde kullanılmasını ifade ederken, erdem; ahlaki olgunluğu, vicdanı, sorumluluğu ve estetik duyarlılığı kapsar.

^{Erdem- Değer- Eylem Çerçevesi}^{(Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli)}

Bu öğrenci profili dört bütünlük anlayışı üzerine kuruludur:

Ontolojik bütünlük: Bireyin ruh ve beden birliği içinde gelişmesi, içsel dengeye ve sosyal uyuma ulaşması hedeflenir.
Epistemolojik bütünlük: Bilginin sadece aktarımı değil, sorgulanarak anlamlandırılması ve yaşamla bütünleştirilmesi esastır.
Zamansal bütünlük: Eğitim geçmişle bağlantı kurarken geleceğe yön verir; tarihsel bilincin inşası amaçlanır.
Aksiyolojik olgunluk: Öğrencilerin değer üretmesi, ahlaki bilinç geliştirmesi ve estetik duyarlık kazanması beklenir.

Öğretim Programlarının Yapısı

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli, öğretim programlarını bilgi, beceri, eğilim ve değerler arasında anlamlı bağlar kurarak yapılandırır. Programlar, öğrencilerin öğrenme çıktılarına ulaşmasını sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Temel bileşenleri şunlardır:

Öğrenme Çıktıları Çerçevesi

Öğrenme çıktıları, derslerin hedeflerini ifade eder ve öğrencilerin bilgi, beceri ve değerlerdeki gelişimlerini ölçülebilir hale getirir. Bu çıktılar, öğrencilerin farklı disiplinlerde yetkinlik kazanmasını ve bu yetkinlikleri gerçek hayatta uygulamasını sağlar.

Beceriler

Bütünleşik Beceriler: Çelişki giderme, gözlemleme, özetleme, çözümleme, sınıflandırma, bilgi toplama, karşılaştırma, sorgulama, genelleme, çıkarım yapma, tahmin etme, yapılandırma, yorumlama, yansıtma, muhakeme, değerlendirme, tartışma, mantıksal denetleme ve sentezleme gibi yirmi beceri tanımlanmıştır. Bu beceriler, öğrencilerin zihinsel süreçlerini geliştirmeyi amaçlar.

Fiziksel Beceriler: Kol, bacak ve kas gruplarının doğru ve tutarlı hareketlerini içerir.

Alan Becerileri: Matematik, fen bilimleri ve sosyal bilimler gibi disiplinlere özgü becerileri kapsar. Örneğin, matematiksel problem çözme, bilimsel model oluşturma ve tarihsel empati becerileri bu kapsamda yer alır.

Sosyal-Duygusal Öğrenme Becerileri: Öz farkındalık, öz düzenleme, öz yansıtma, iletişim, iş birliği, sosyal farkındalık, uyum, esneklik ve sorumlu karar verme becerilerini içerir.

Eğilimler

Öğrencilerin becerileri etkili ve verimli bir şekilde kullanmalarını sağlayan zihinsel örüntüleri ifade eder. Bunlar arasında sorumluluk, girişkenlik, güven, açık fikirlilik ve yaratıcılık gibi eğilimler bulunur.

Okuryazarlık Becerileri

Bilgi, dijital, finansal, görsel, kültür, vatandaşlık, veri, sürdürülebilirlik ve sanat okuryazarlıklarını kapsar. Bu beceriler, öğrencilerin bilgiyi sorgulama, dijital ortamda etik davranışlar sergileme, finansal kararlar alma ve kültürel mirası koruma gibi yetkinlikler kazanmasını sağlar.

Değerler

Adalet, doğruluk, merhamet, sevgi, saygı, sorumluluk, tutumluluk ve temizlik gibi erdemler, öğretim programlarına entegre edilmiştir. Erdem-değer-eylem çerçeveleri, öğrencilerin bu değerleri içselleştirmesini ve günlük hayatlarında uygulamasını teşvik eder.

Bütüncül Eğitim Yaklaşımı

Model, öğrenciyi zihinsel, sosyal, duygusal, duyuşsal, fiziksel ve ahlaki açıdan bir bütün olarak ele alan bütüncül eğitim yaklaşımını benimser. Bu yaklaşım, insanın fıtrî özelliklerini koruma ve geliştirme, şahsiyet bütünlüğünü oluşturma ve karakter gelişimini sağlama hedeflerine odaklanır. Öğrencilerin inanç, kimlik veya sosyoekonomik durumları nedeniyle dezavantajlı olmadığı bir öğrenme süreci tasarlanarak, olası dezavantajları giderici adil bir eğitim ortamı oluşturulması amaçlanır.

^{Bütüncül Eğitim}^{(Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli)}

Öğretim Uygulamaları ve Öğrenme Süreci

Modelin öğrenme-öğretme süreci, öğrencilerin bilgi ve becerilerini yaşantıya dönüştürebilmeleri üzerine kurulmuştur. Öğrencinin aktif olduğu, çevresiyle etkileşim kurduğu ve sorumluluk aldığı süreçler desteklenir. Temel bileşenler arasında şu uygulamalar yer alır:

Ön değerlendirme süreci: Öğrencilerin mevcut bilgi ve ilgilerinin tespiti.

Köprü kurma: Yeni bilgi ile ön bilgi arasında ilişki kurma.

Farklılaştırma: Öğrencilerin bireysel farklılıklarına göre zenginleştirme ve destekleme.

Program dışı etkinlikler: Sosyal sorumluluk projeleri, hayat boyu öğrenme ve kariyer gelişim deneyimleri.

Öğretmen yansıtması: Öğretim sürecine ilişkin öğretmen değerlendirmeleri ve iyileştirme çabaları.

Öğrenme-Öğretme Süreci

Model, öğrenme-öğretme sürecini yaşantı temelli, proje temelli, bağlam temelli, sorgulamaya dayalı ve iş birlikli öğrenme yaklaşımlarıyla yapılandırır. Bu süreçte, öğrencilerin ön öğrenmeleri temel kabuller olarak ele alınır ve öğrenme ortamları fiziksel ve sanal olarak çeşitlendirilir. Öğretmenler, öğrencilerin akranlarıyla iş birliği yapabileceği ortamlar oluşturarak farklı bakış açılarının paylaşılmasını teşvik eder.

Farklılaştırma ve Destekleme

Farklılaştırma, öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarına ve yeteneklerine uygun öğrenme deneyimleri sunmayı amaçlar. Zenginleştirme, ileri düzey öğrenciler için karmaşık ve çeşitli içeriklerle öğrenme sürecini derinleştirirken, destekleme, daha fazla zaman ve rehberliğe ihtiyaç duyan öğrenciler için basamaklandırılmış talimatlar ve akran desteği sağlar. Evrensel tasarım ilkeleri, her öğrencinin kendi hızında ilerlemesine olanak tanır.

Ölçme ve Değerlendirme

Model, beceri odaklı bir yaklaşımla öğrenme süreçlerini sürekli ve geliştirici (biçimlendirici) ölçme-değerlendirme yöntemleriyle destekler. Öğrencilerin bilgi, beceri, eğilim ve değer gelişimlerini izlemek için portfolyolar, projeler, performans görevleri, sınavlar, öz/akran değerlendirmeleri gibi çeşitli kanıtlar kullanılır. Öğretmenler, bireysel farklılıkları gözeterek ölçme araçlarını çeşitlendirir ve dijital teknolojilerden faydalanarak öğrenme süreçlerini zenginleştirir. Geri bildirimler, öğrencilerin öğrenme eksikliklerini tespit etmeye ve öğretim tasarımını geliştirmeye olanak sağlar. Raporlamalar, şeffaf, anlaşılır ve bireyselleştirilmiş şekilde hazırlanır; norm referanslı sistemlerle öğrencilerin ülke çapındaki durumları ve yıllara göre gelişimleri izlenir.

Program Dışı Etkinlikler

Program dışı etkinlikler, zihinsel, sosyal-duygusal, fiziksel ve ahlaki gelişimi desteklemek, becerilerin gerçek hayatta uygulanmasını sağlamak ve estetik duyarlılığı artırmak amacıyla tasarlanmıştır. Bu etkinlikler, sosyal sorumluluk ve hayat boyu öğrenme boyutlarında ele alınır:

Sosyal Sorumluluk Programı: Toplumsal sorunlara çözüm üreten projeler ve faaliyetler (eğitim, kültür, spor, çevre koruma vb.) yoluyla öğrencilerin toplumsal sorumluluk bilincini geliştirir.
Hayat Boyu Öğrenme: Öğrencilerin öğrenme sevgisini sınıf dışına taşıyarak, liderlik, kariyer gelişimi ve inisiyatif alma gibi beceriler kazandırır. Sanatsal ve sportif etkinlikler, farklı kariyer alanlarının keşfine olanak tanır.

Dil ve Kültür Vurgusu

Modelde Türkçeye özel bir vurgu yapılmış, dilin düşünce ve değer üretme aracı olarak merkezi rolü vurgulanmıştır. Türkçenin estetik, doğru ve etkili kullanımının bütün öğrenme süreçlerinde temel bir unsur olarak değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir.

OECD 2030 Öğrenme Pusulası ile Uyum

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli, OECD’nin 2030 Öğrenme Pusulası ile örtüşür; her ikisi de bilgi ve becerinin birlikte gelişimini, değerlerle bütünleşmiş eğitimi ve öğrenciyi aktif bir özne olarak konumlandırmayı önemser. Model, milli ve manevi değerlerle harmanlanarak özgün bir yaklaşım sunar. Bireylerin yalnızca küresel vatandaşlar değil, sorumluluk bilinciyle donanmış, duyarlı ve azimli şahsiyetler olarak yetişmesi hedeflenir.

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli