Köken

“Uskumru” kelimesi, Yunanca skúmbriοn (σκούμβριον) “bir balık türü, scomber” sözcüğünden Türkçeye geçmiştir.

Yunanca bu sözcük, Eski Yunanca skómbros (σκόμβρος) “yağlı balık” kökünden türetilmiş olup son ek olan “-*ion” küçültme ekiyle “küçük balık” anlamı kazanmıştır.

Bu terim, Türkçede Osmanlı döneminden itibaren özellikle İstanbul ve Karadeniz kıyılarında günlük konuşmada yer edinmiş, balıkçılık ve gastronomi literatüründe standart hâline gelmiştir.

Kullanım Alanları

Biyoloji ve Ekoloji

Scombridae familyasına ait türlerin sınıflandırılmasında kullanılır.

Pelajik (açık deniz) ve epipelajik (yüzeye yakın) yaşam alanlarında gözlemlenir.

Plankton ve küçük balıklarla beslenir, besin zincirinde orta düzey yırtıcıdır.

Balıkçılık ve Denizcilik

Ticari balıkçılıkta önemli bir yer tutar.

Özellikle Karadeniz ve Marmara’da ilkbahar ve sonbaharda göç eden sürüler hâlinde avlanır.

Taze, tuzlu ya da tütsülenmiş olarak pazarlanır.

Beslenme ve Sağlık

Yüksek oranda omega-3, B12 vitamini ve D vitamini içerir.

Kalp-damar sağlığına olumlu katkı sağlar.

Yağlı balıklar kategorisindedir; özellikle kışın tüketimi tavsiye edilir.

Dil, Edebiyat ve Deyimler

"Uskumru gibi kaygan", "kuzu gibi uskumru" gibi deyimlerle halk arasında karakter betimlemelerinde yer alır.

İstanbul halk mutfağında “uskumru dolması” kültürel bir motif olarak geçer.

Gıda ve Gastronomi

Izgara, buğulama, dolma, füme veya marine şeklinde hazırlanır.

Balık mezesi olarak geleneksel Türk mutfağında önemli bir yeri vardır.