Van Acem köftesi; kıyma, haşlanmış yumurta, su, nohut, pirinç, bulgur, salça, ayçiçek yağı, baharatlar, patates, kuru soğan ve tuz kullanılarak hazırlanan, haşlanmış bütün yumurtanın kıyma harcıyla kaplanıp sulu bir şekilde pişirilmesiyle yapılan Van iline özgü geleneksel bir yemektir.

Ürün Profili ve Coğrafi İşaret Türü

Van Acem köftesi, yemekler ve çorbalar ürün grubunda yer almaktadır. Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından "mahreç işareti^【1】" olarak tescil edilmiştir.

^{Van Acem Köftesi (Türk Patent ve Marka Kurumu)}

Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri

Van Acem köftesi, Van mutfağının önemli yemeklerinden biridir. Tarihsel olarak özellikle Ramazan ayında iftar sofraları, misafir ağırlama, düğün ve davet gibi özel günler için hazırlanıp tüketilmiştir. Günümüzde ise bu özel günlerin yanı sıra günlük öğünlerde de yer almaktadır. Türkiye Kültür Portalı'nda Van iline özgü yemekler arasında sayılmaktadır.

Ayırt edici özelliği, haşlanmış bütün yumurtanın etrafının, kıyma, bulgur, pirinç, nohut ve baharatlar içeren bir harç ile kaplanarak köfte formuna getirilmesi ve ardından sulu bir yemek olarak pişirilmesidir. Bu üretim metodu ustalık becerisi gerektirir.

Üretim Metodu

Van Acem köftesinin tüm üretim aşamaları Van ili coğrafi sınırları içinde gerçekleştirilir.

Bileşenler Listesi ve Kullanılacak Ortalama Miktarları (6 kişilik)

• 1,5 litre su
• 12 adet haşlanmış yumurta
• 1 kg patates (doğranmış)
• 0,6 kg kıyma
• 100 ml ayçiçeği yağı
• 100 g haşlanmış nohut (tercihen kırık nohut)
• 100 g pirinç
• 100 g kuru soğan (rendelenmiş)
• 100 g salça
• 50 g köftelik ince bulgur
• 25 g tuz
• 15 g tarhun otu (yaprak kısımları)
• 10 g karabiber
• 10 g kimyon (isteğe bağlı)
• 10 g pul kırmızıbiber (isteğe bağlı)
• 10 g reyhan (isteğe bağlı)

Hazırlanışı

1. Kıyma Harcının Hazırlanması: Yeteri kadar büyüklükte bir tencerenin içerisine; kıyma, bulgur, pirinç, haşlanmış nohut (tercihen kırık nohut), rendelenmiş kuru soğan, baharatlar (tarhun otu, karabiber, isteğe bağlı kimyon, pul kırmızıbiber, reyhan) ve tuz konulur. Tüm bu bileşenler homojen bir yapı kazanıncaya kadar iyice yoğurulur. Bu karışımın iyi bir şekilde yoğrulması köftenin kolayca dağılmamasını sağlar.
2. Köftelerin Şekillendirilmesi: Haşlanmış yumurtaların kabukları soyulur. Kıyma harcından bir avuç içi kadar alınarak yuvarlanır. Yuvarlanan harcın iç kısmı açılır ve içine haşlanmış yumurta bütün olarak yerleştirilir. Yumurtanın etrafı bu harç ile özenle kapatılır. Tüm kıyma harcı bu şekilde kullanılır. Bu aşama ustalık becerisi gerektirir.
3. Pişirme: Ayrı bir tencere içerisinde ayçiçek yağı ve salça kavrulur, üzerine su eklenir. Bu karışımın ısınması ile birlikte hazırlanan köfteler ve doğranmış patatesler tencerenin içerisine alınır. Ortalama 40 dakika süreyle pişirme işlemi gerçekleştirilir.
4. Servis: Pişirilmesi tamamlanan Van Acem köftesi, yemeğin suyu ile beraber servis tabağına alınır. Sıcak olarak servisinin yapılması ve tüketilmesi tavsiye edilir.

Tescil Süreci ve Detayları

Van Acem köftesinin coğrafi işaret tescili için Van Ticaret ve Sanayi Odası tarafından başvuruda bulunulmuştur. Başvuru, C2024/000215 numara ile 12 Ağustos 2024 tarihinde yapılmıştır. Değerlendirme sürecinin ardından ürün, 5 Mart 2025 tarihinde 1710 tescil numarası ile "mahreç işareti" olarak resmi olarak tescillenmiştir. Tescil ettirenin adresi İskele Caddesi No: 51 İpekyolu, Van olarak kayıtlıdır.