Vezirköprü Susuz Bezi, Samsun’un Vezirköprü ilçesine özgü, geleneksel dokuma sanatının bir ürünü olarak yöresel kültürle özdeşleşmiş bir tekstil ürünüdür. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında coğrafi işaret olarak 25 Haziran 2018 tarihinde tescil başvurusu yapılmış ve 23 Aralık 2019 tarihinde korunmak üzere tescillenmiştir. Tescil işlemi Vezirköprü Belediyesi tarafından gerçekleştirilmiş olup ürünün tüm üretim aşamalarının Vezirköprü coğrafi sınırları içinde yapılması gerekmektedir.

Ürünün Tanımı ve Özellikleri

Vezirköprü Susuz Bezi, düz dokuma tekniğiyle üretilen ve tamamen pamuk ipliği kullanılarak hazırlanan bir kumaştır. Kumaşın zemin rengi genellikle düz beyazdır ve desenlerde 8-12 numaralı pamuk iplikleri kullanılır. Desenlerde sarı, kırmızı, yeşil, pembe, beyaz, turuncu, fıstıki yeşil ve evreye yeşil gibi renkler tercih edilebilir. Yaygın desen motifleri arasında koyun gözü, yarma, züner, bayağı ve şeker desenleri bulunur.

Ürün, farklı kullanım amaçlarına yönelik çeşitleriyle bilinir:

• Çember: Baş örtüsü olarak kullanılan, dört kenarında yatay ve dikey olarak 1 cm genişliğinde kumaş ve boyalı dişsular bulunan düz dokuma bir üründür. Ortasında zincir, yarma ve şeker desenleri yer alır.
• Peşkir: Havlu, örtü veya omuz atkısı olarak kullanılan, yaklaşık 60 cm eninde dokunan bir kumaştır. Her iki ucunda en az 30 cm genişliğinde desenler bulunur.
• Bürümcük: İş yaması kumaşı olarak kullanılan, 1 cm eninde düz dokuma tezgâhlarında üretilen bir dokuma türüdür.

Üretim Yöntemi

Vezirköprü Susuz Bezi’nin üretimi, geleneksel yöntemlere dayalı titiz bir süreç gerektirir. Dokuma işleminde pamuk ipliği kullanılır ve iplikler çözgü dolabında hazırlanır. Çözgü iplikleri, atkı iplikleriyle birlikte tarak adı verilen bir alete geçirilir ve dokuma tezgâhına bağlanır. Çitçi bağlaması yöntemiyle iplikler geldeşine (dokuma tezgâhının çerçevesine) sabitlenir. Kumaşın ağız kısmının düzgün olması için tezgâh genişliğinde bir demir çubuk (çember) kullanılır. Çözgü hazırlama işleminde, 1 cm’de 12 tel olacak şekilde iplikler düzenlenir ve kalın bir iplikle bağlanarak dokuma işlemi tamamlanır.

Dokuma sanatı, Vezirköprü’nün yaşam tarzı ve kültürel birikimini yansıtan bir mirastır. Üretim süreci, yörenin geleneksel bilgisi ve becerisiyle şekillenir, bu nedenle tüm aşamaların Vezirköprü sınırları içinde gerçekleştirilmesi zorunludur.

Kullanım Alanları

Vezirköprü Susuz Bezi, çember, peşkir ve bürümcük gibi geleneksel ürünlerin yanı sıra modern tasarımlarda da kullanılmaktadır. Özellikle giysi üretiminde, otantik bir görünüm sağlamak amacıyla bu kumaştan yapılan kıyafetler tercih edilmektedir.

Denetim Süreci

Ürünün coğrafi işaret kalitesini korumak amacıyla düzenli denetimler yapılmaktadır. Vezirköprü Belediyesinin koordinasyonunda, Vezirköprü Kaymakamlığı, Vezirköprü Emniyet Müdürlüğü, Sanayi ve Ticaret Odası ile ürün hakkında bilgi sahibi bir uzmanın katılımıyla oluşturulan bir denetim mercii, yılda iki kez düzenli denetim gerçekleştirir. Ayrıca, gerektiğinde aylık denetimler de yapılabilir. Denetimlerde, kullanılan ipliğin pamuk olması, desen ipliklerinin 8-12 numaralı olması, kumaş zemin renginin düz beyaz olması ve belirlenen renk ve desenlerin uygunluğu kontrol edilir. Denetim süreci, kamu veya özel kuruluşlardan uzman kişilerle desteklenebilir ve tescil ettiren Vezirköprü Belediyesi, hakların korunması için hukuki süreçleri yürütür.