Yalvaç Hamursuzu, Türkiye’nin Isparta ili Yalvaç ilçesine özgü, mayasız bir fırıncılık mamulüdür. Bu geleneksel ürün, un, su, ayçiçeği yağı, isteğe bağlı olarak tereyağı, kaymak veya kuyruk yağı, tahin, haşlanmış ve rendelenmiş patates, yumurta, tuz, susam veya çörek otu kullanılarak hazırlanır. Taş fırında odun ateşinde pişirilen Yalvaç Hamursuzu, malzeme çeşitliliği ve ustalık gerektiren üretim süreciyle diğer hamursuz türlerinden ayrılır. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında, Yalvaç Ticaret ve Sanayi Odası tarafından 17 Mayıs 2018 tarihinde başvurusu yapılan ürün, 27 Şubat 2020 tarihinde mahreç işareti olarak tescil edilmiştir.

^{Yalvaç Hamursuzu (Isparta İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)}

Tarihçe ve Coğrafi Bağlantı

Yalvaç Hamursuzu, kökeni eskiye dayanan bir yiyecektir ve Yalvaç ilçesiyle güçlü bir ün bağına sahiptir. Üretimi, yerel ustaların becerilerine dayanır ve bu beceriler, ürünün ayırt edici özelliklerini korumada önemli bir rol oynar. Yalvaç’ın coğrafi sınırları içinde gerçekleşen üretim, işleme ve hazırlık aşamaları, ürünün geleneksel karakterini ve kalitesini sürdürmek için şarttır.

Üretim Süreci

Yalvaç Hamursuzu’nun hazırlanışı, belirli malzemeler ve titiz bir yöntem gerektirir. Kullanılan malzemeler şunlardır:

• 750 g buğday unu
• 250 g su
• 80 g ayçiçeği yağı
• 80 g tereyağı, kaymak veya kuyruk yağı (isteğe bağlı olarak biri seçilir)
• 75 g tahin
• 50 g haşlanmış ve rendelenmiş patates
• 1 adet yumurtanın beşte biri (sarısı ve akı karıştırılmış)
• 5 g tuz
• 10 g susam veya çörek otu

Hazırlık Aşamaları

1. Hamurun Yoğrulması: Un, su ve tuz, yumuşak bir hamur elde edilene kadar yoğrulur. Hamura lezzet ve yumuşaklık katmak için haşlanmış ve rendelenmiş patates eklenir.
2. Dinlendirme: Hamur, yarım saat dinlendirilir.
3. Hamurun Açılması: Dinlenen hamur, ekmek tablasında oklavayla yaklaşık 50 cm çapında ve 1 cm kalınlığında açılır.
4. Yağ Karışımının Uygulanması: Eritilmiş tereyağı, kaymak veya kuyruk yağı, ayçiçeği yağı, tahin ve tuz karışımı hamurun üzerine kepçeyle dökülür. Hamur elle biraz daha açılarak genişletilir.
5. Rulo Yapımı: Hamur rulo haline getirilir, uçları kendi etrafında döndürülerek sarılır ve ortada birleştirilip beze haline getirilir.
6. İkinci Dinlendirme: Beze haline getirilen hamur yarım saat daha dinlendirilir.
7. Son Şekillendirme: Hamur, pasanın üzerine alınarak elle yayıılır. Üzerine bir yemek kaşığı yumurta sürülür ve susam veya çörek otu serpilir.
8. Pişirme: Odun ateşinde 260-280°C sıcaklığa ulaşan taş fırında, hamur tahta kürekle çevrilerek yaklaşık 25 dakika, her tarafı eşit şekilde pişene kadar pişirilir.
9. Soğutma ve Saklama: Fırından çıkan hamursuz, temiz hamur bezleri üzerine serilerek soğutulur ve güneş görmeyen bir ortamda oda sıcaklığında saklanır.

Ayırt Edici Özellikler

Yalvaç Hamursuzu’nun kendine özgü yapısı, malzeme çeşitliliğinden ve üretim yönteminden kaynaklanır. Özellikle haşlanmış patates kullanımı, hamura eşsiz bir yumuşaklık ve lezzet katar. Taş fırında odun ateşinde pişirilmesi, ürüne karakteristik bir tat ve doku kazandırır. Üretim sürecindeki ustalık, ürünün kalitesini ve geleneksel özelliklerini korumasında kritik bir öneme sahiptir.

Denetim ve Tescil

Yalvaç Hamursuzu’nun coğrafi işaret tescili, Yalvaç Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yönetilir. Ürünün tescile uygunluğu, üretimde kullanılan malzemeler, hamurun boyutları, fırın sıcaklığı ve coğrafi işaretin kullanım biçimi açısından düzenli olarak denetlenir. Denetimler, Yalvaç Belediyesi Zabıta Müdürlüğü, Yalvaç Esnaf Odası, Yalvaç Ziraat Odası ve Yalvaç İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü’nden temsilcilerin katılımıyla yılda bir kez yapılır. Ayrıca, şikayet veya ihtiyaç halinde ek denetimler gerçekleştirilir. Denetim raporları, Türk Patent ve Marka Kurumu’na sunulmak üzere arşivlenir.

Kullanım ve Saklama

Yalvaç Hamursuzu, ambalajında veya etiketinde coğrafi işaret ibaresiyle birlikte sunulur. Bu ibare, marka ile birlikte kullanılır ve marka ibaresinden küçük olmamalıdır. Ürün, tüketime kadar oda sıcaklığında ve güneş ışığından korunarak muhafaza edilir.