Prompt (girdi) mühendisliği, yapay zekâ sistemlerine özellikle büyük dil modellerine (Large Language Models - LLMs) verilen komutların bilinçli ve etkili şekilde tasarlanmasıdır. Bu süreçte amaç, modelden en uygun ve doğru çıktıyı alacak şekilde doğal dil girdisi oluşturmaktır. Giderek gelişen bu alan, kullanıcıların yapay zekâ ile daha verimli etkileşim kurmasını sağlarken aynı zamanda üretken yapay zekâ uygulamalarının gücünü artırmak için temel bir beceri hâline gelmiştir.

^{Prompt Mühendisliğini Temsil Eden Bir Görsel (Yapay Zeka İle Oluşturulmuştur.)}

Prompt mühendisliği, bir yapay zekâ modelinin nasıl yanıt vereceğini belirleyen "talimatların yazımı" olarak da düşünülebilir. Basit bir örnekle açıklamak gerekirse; eğer bir kullanıcı, “Bana kısa bir şiir yaz” derse model farklı bir yanıt üretir ancak “Bana kış mevsimi üzerine 4 dizelik, duygusal bir şiir yaz” şeklinde daha detaylı bir prompt verildiğinde, modelin çıktısı daha tutarlı ve hedef odaklı olur.

Bu örnek, prompt mühendisliğinin sadece bir cümle kurmaktan ibaret olmadığını; aynı zamanda bağlam oluşturmayı, netlik sağlamayı ve beklentileri modelle paylaşmayı içerdiğini gösterir. Özellikle eğitim, sağlık, yazılım geliştirme ve içerik üretimi gibi alanlarda, doğru yapılandırılmış prompt'lar, hataları azaltabilir ve üretkenliği artırabilir.

Gelişim Süreci

Prompt mühendisliği başlangıçta, deneme-yanılma yöntemiyle yürütülen sezgisel bir süreçti. Ancak büyük dil modellerinin (örneğin GPT-4 gibi) kapasitesinin artmasıyla birlikte, bu alan daha sistematik bir hale gelmeye başladı.

Örneğin, Ye ve arkadaşları (2023) tarafından geliştirilen PE2 yöntemi, modellerin kendi promptlarını oluşturmasını sağlayan “meta-promptlama” (meta-prompting) yaklaşımını tanıttı. Bu yöntem, dil modelinin kendi performansını iyileştirmek için nasıl talimat yazacağını “düşünebilmesini” sağlar.

Uygulama Alanları

Prompt mühendisliği, aşağıdaki gibi çok çeşitli alanlarda kullanılmaktadır:

• Yazılım Geliştirme: Kod yazdırmak veya hata ayıklamak için etkili prompt'lar kullanılır. Örneğin, “Python’da iki liste arasındaki ortak öğeleri bulan bir fonksiyon yaz” gibi.
• Sağlık: Hasta bilgilerini özetlemek, teşhis önerileri almak ya da tıbbi metinleri sadeleştirmek için kullanılır. Ancak burada etik ve doğruluk ön plandadır.
• Eğitim: Öğrencilere ders materyali üretmek, soru hazırlamak ya da açıklamalı içerik üretmek için kullanılır.
• İçerik Üretimi: Blog yazısı, senaryo, şiir ya da sosyal medya gönderileri oluşturmak için kullanılır.

Yöntem ve Teknikler

Bazı yaygın prompt mühendisliği teknikleri şunlardır:

• Zero-shot prompting: Model, hiçbir örnek verilmeden talimata göre görev yapar.
• Örnek: “Bir elmanın fotosentezdeki rolünü açıkla.”
• Few-shot prompting: Birkaç örnekle model yönlendirilir.
• Örnek: “Aşağıdaki örneklere göre bir benzerini yaz: [örnekler]”
• Chain-of-thought prompting: Modelden adım adım akıl yürütmesi istenir.
• Örnek: “Bir karpuz 8 kg’dır. Bir kasa 5 karpuz alıyorsa, toplam ağırlığı hesapla. Adım adım açıkla.”
• Flow engineering: Kod yazımı gibi karmaşık görevlerde, süreci çok aşamalı ve test tabanlı hale getiren özel prompt tasarımlarıdır.

^{Yapay Zeka İle Etkili İletişim Kurmayı Temsil Eden Bir Görsel (Yapay Zeka İle Oluşturulmuştur.)}

Gelecek Perspektifi ve Zorluklar

Prompt mühendisliği henüz yeni bir alandır ve birçok zorluğu beraberinde getirir. Modellerin güncellenmesiyle mevcut prompt'lar işe yaramayabilir; yanıltıcı veya zararlı çıktılar da üretilebilir. Bu yüzden bazı uzmanlar, bu sürecin daha bilimsel hale gelmesi gerektiğini savunur. Shah (2024), bu konuyu “prompt mühendisliğinden prompt bilimine geçiş” olarak tanımlar.

Gelecekte, modellerin kendi talimatlarını oluşturabildiği ya da farklı alanlara özel otomatik prompt jeneratörlerinin geliştirildiği bir döneme girilmesi beklenmektedir.

Prompt mühendisliği, yapay zekâ çağının temel becerilerinden biri hâline gelmiştir. İyi yazılmış bir prompt, sadece daha iyi sonuç almakla kalmaz; aynı zamanda modeli etik, doğru ve güvenli bir şekilde kullanmayı da sağlar. Bu nedenle, yapay zekâyı kullanmak isteyen herkesin bu konuda temel bilgi ve beceriye sahip olması, dijital çağın okuryazarlığı açısından kritik bir gereklilik hâline gelmiştir.

Prompt mühendisliği ile ilgili daha fazla bilgi edinmek isterseniz aşağıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

^{Prompt Mühendisliği Videosu (freeCodeCamp.org)}