Yazma eser kültürü, yalnızca yazıya dökülmüş metinlerden ibaret olmayıp bu eserlerin ortaya çıkmasından korunmasına kadar geniş bir süreci kapsayan bir ekosistemi ifade eder. Bu süreçte, metinlerin oluşturulması, yazılması, süslenmesi, ciltlenmesi ve korunması gibi her aşama, farklı uzmanlık alanlarını ve meslek gruplarını gerektirir. Yazma eserlerin üretiminde yer alan bu zanaatkârlar ve sanatçılar, sadece pratik bir işlevi yerine getirmekle kalmamış, aynı zamanda yazma eserlerin estetik ve sanatsal değerlerine önemli katkılarda bulunmuşlardır. Bu meslek ve uzmanlıklardan bazıları şunlardır:

Yazı Yüzeyleri ve Aletleri

Kağıt üreticisi: Keğğâd, kâğıdî, kevâğidî. Yazma eserlerin ana malzemesi olan kağıtları üreten, kalite kontrolünü yapan ve farklı türlerde kağıtlar hazırlayan kişi veya zanaatkar.

Parşömen üreticisi: Rekkâk, rukûkî. Hayvan derilerini özel işlemlerle yazıya uygun bir hale getirerek dayanıklı parşömen yüzeyleri üreten uzman.

Papirüs üreticisi: Karâtîsî. Papirüs bitkisinin saplarını işleyerek yazı yazılabilir yüzeylere dönüştüren, genellikle eski dönem yazmalarında kullanılan malzemeleri hazırlayan kişi.

Parlatıcı: Sakkâl. Yazı yüzeylerini parlatıp düzgün hale getirerek hem estetik hem de işlevsel özellikler kazandıran zanaatkar.

Divitçi: Devvâ', devâtî. Yazı için kullanılan kalem, mürekkep ve divit setlerini imal eden veya ticaretini yapan kişi.

Mürekkep üreticisi: Habbâr, hibrî. Kaliteli yazım için uygun renk ve kıvamda mürekkep üreten, çoğunlukla doğal malzemelerle çalışan zanaatkar.

Bıçakçı: Sekkân, sekkâk. Kalem yontmak veya yazı malzemelerini biçimlendirmek için özel bıçaklar üreten ve bu aletlerin bakımını sağlayan uzman.

^{Yazı yüzeyleri ve aletlerinin üretildiği bir atölye tasviri}

Ciltleme

Mücellit: Müseffir, seffâr, musahhif. Kitapları korumak ve estetik bir görünüm kazandırmak için deri veya karton gibi malzemelerle kaplayarak ciltleyen kişi.

Kitap kabı üreticisi: Zarraf. Kitaplara dayanıklı ve süslemeli dış kapaklar hazırlayan, sanatla zanaatı birleştiren uzman.

İğne üreticisi: Ebbâr, iberî. Yazma eserlerin ciltlenmesinde kullanılan özel dikiş iğnelerini üreten ve şekillendiren kişi.

Cilt dikicisi: Sârid, serrâd.  Kitapların sayfalarını bir arada tutacak şekilde dikiş yaparak ciltlemeyi tamamlayan usta.

Deri tabaklayıcı: Debbâğ. Yazma eserlerde kullanılan cilt malzemesi için derileri temizleyip işleyen ve kullanıma hazır hale getiren zanaatkar.

Boyacı: Sabbâğ. Ciltleme ve süsleme için kullanılan doğal veya yapay boyaları hazırlayarak eserlerin görselliğine katkı sağlayan kişi.

^{Derinin kitap cildine dönüşmesini sağlayan bir mücellit tasviri}

Metin

Noktalama işlemini yapan: Zâbıt, nâkit, nakkât.  Yazının anlamını ve okunabilirliğini artırmak için noktalama işaretleri ekleyen uzman, özellikle erken dönem Arapça metinlerde önemlidir.

Kırmızı mürekkepli yazıları yazan: Muhammir. Yazma eserlerde dikkat çekmesi gereken bölümleri kırmızı mürekkeple yazarak metne estetik ve işlevsel bir katkı sağlayan kişi.

Mukabele eden: Mukâbil, mu'ârız. Yazmaların doğruluğunu kontrol etmek için aynı metnin başka bir nüshasıyla karşılaştırma yapan ve hata düzeltmesi yapan uzman.

Kenar notu koyan: Muhaşşî. Yazma eserin içeriğine açıklamalar veya yorumlar ekleyerek okuyucuya rehberlik eden kişi.

^{Noktalama işlemi ve kırmızı mürekkeple işaretleme yapan kişi , önünde ise bir eserin mukabelesinin yapılmasının tasviri}

Tezhip ve Minyatür

Tasarımcı: Râsım, tarrâh. Yazma eserlerdeki süslemelerin ve motiflerin ana tasarımını yapan ve genel düzeni belirleyen sanatçı.

Süslemeci/ressam: Müzehhip veya zehhâb. Yazma eserlerin kenarlarını ve başlıklarını altın işlemelerle süsleyen, görselliği ön planda tutan sanatçı.

Bezeyici: Zevvâk, müzahrif. Yazma eserlerin metin ve kenar kısımlarını detaylı süslemelerle bezeyen zanaatkar.

Tahrir yapan: Muharrir. Tezhip ve minyatür desenlerinin ana hatlarını belirginleştirerek eserin son görünümünü hazırlayan kişi.

Satır çizen: Mücedvil. Yazma eserin düzgün görünmesi için satır çizgilerini çizen, hattatlara kolaylık sağlayan uzman.

Ressam: Musavvir, nakkâş. Yazma eserlerde minyatürlerle metni görselleştiren, figüratif ve dekoratif çizimler yapan sanatçı.

Hattat: Güzel yazı sanatıyla metinleri estetik bir şekilde yazan, yazma eserlerin en önemli sanatçılarından biri.

^{Tezhip ve minyatür alanında bulunan tüm uzmanlıkların bir arada olduğu bir atölye tasviri}