Zigana Tüneli, Karadeniz ile Doğu Anadolu ve Ortadoğu'yu bağlayan Trabzon-Gümüşhane güzergahında, Kuzey Anadolu Dağları üzerinde inşa edilmiş dev bir altyapı projesidir. Türkiye'nin ve Avrupa'nın en uzun, dünyanın ise üçüncü uzun çift tüplü karayolu tüneli olan bu yapı, modern mühendislik yöntemleriyle inşa edilmiştir. Yapımı 2017 yılında başlayan ve 2023 yılında tamamlanan tünel, hem Türkiye'nin ekonomik kalkınmasına hem de bölgesel ulaşım güvenliğine büyük katkılar sağlamıştır.

Tünelin yapımında kullanılan yenilikçi yöntemler ve yüksek teknoloji, zorlu coğrafi koşullara rağmen projeyi mümkün kılmıştır. Özellikle, Türkiye’de ilk kez karayolu tünellerinde uygulanan dikey şaftlı havalandırma sistemi, Zigana Tüneli'nin dünya standartlarında bir mühendislik eseri olarak öne çıkmasını sağlamıştır. Tünel, bölgedeki ulaşım sürelerini önemli ölçüde kısaltarak hem ekonomik hem çevresel faydalar sunmaktadır.

Genel Bilgiler

• Konumu: Trabzon-Gümüşhane güzergahında, Kuzey Anadolu Dağları üzerinde
• Uzunluk: 14,5 kilometre (bağlantı yollarıyla toplam 15,1 kilometre)
• Türü: Çift tüplü karayolu tüneli
• Özellikleri:
• Avrupa’nın en uzun çift tüplü karayolu tünelidir.
• Dünyanın üçüncü uzun çift tüplü karayolu tünelidir.
• Türkiye’de ilk defa uygulanan dikey şaftlı havalandırma sistemine sahiptir.
• %100 yerli ve milli kaynaklar ile inşa edilmiş, Türk mühendis ve işçilerin eseridir.
• İnşaatta yaklaşık 3,5 milyon metreküp kazı yapılmıştır.
• Kullanılan demir miktarı 6 Eyfel Kulesi'ne eşdeğerdir.
• Kullanılan beton miktarı yaklaşık 70.000 kişilik konut inşasına yetecek düzeydedir.

Proje ve İnşaat Süreci

• Başlama Tarihi: 17 Mart 2017
• Açılış Tarihi: 3 Mayıs 2023 (Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıldı)
• Toplam İnşaat Süresi: Yaklaşık 6 yıl
• Yüklenici Firma: Cengiz İnşaat

Sağlanan Avantajlar ve Kazanımlar

Mesafe ve Zaman Tasarrufu

• Güzergâh 8 kilometre kısaldı
• Ortalama seyahat süresi otomobiller için 10 dakika, ağır tonajlı araçlar için 60 dakika azaldı
• Yıllık zamandan yaklaşık 152 milyon TL, akaryakıttan yaklaşık 210 milyon TL olmak üzere toplam 362 milyon TL tasarruf sağlandı
• Karbon salınımında yıllık 15 bin tonluk azalma gerçekleşti

Yol ve Ulaşım Güvenliği

• Zigana Dağı geçidindeki 90 keskin viraj ortadan kaldırıldı
• Yüzde 7,7 olan yol eğimi yüzde 3,3'e indirildi
• Kış aylarında yoğun kar yağışı ve taş düşmesi gibi problemler ortadan kaldırılarak kesintisiz ve konforlu ulaşım imkânı sağlandı
• Tünel içerisinde güvenliği sağlamak amacıyla 650 kamera ve akıllı tünel sistemleri kullanıldı

Teknik Detaylar ve Altyapı

Havalandırma Sistemi

• Türkiye’de ilk defa karayolu tünellerinde uygulanan dikey şaft yapısı
• Her biri bir temiz, bir kirli hava olmak üzere toplam 4 adet havalandırma şaftı bulunmakta
• Sistemin dikey konumu sayesinde yağmur ve kar gibi dış etkenlerden korunan klima benzeri bir yapı oluşturuldu

Bağlantı Yolları ve Standartları

• Yol genişliği: 2×2 şeritli, 16 ila 22 metre arasında değişen genişliğe sahip
• Tünel toplam uzunluğu çift tüp olarak 28,952 km
• Proje kapsamında 6 adet köprü/viyadük inşa edilmiş olup, toplam uzunlukları 772 metre ve toplam alanları 5.173 metrekare olarak belirlendi

Ekonomik ve Bölgesel Katkılar

Bölgesel Ekonomik Etkiler

• Doğu Karadeniz ile Doğu Anadolu, Ortadoğu ve İran bağlantısını güçlendirdi
• Trabzon limanına ulaşımı kolaylaştırarak bölgesel lojistik merkez rolünü pekiştirdi
• Uluslararası ticareti hızlandırarak ekonomik kalkınmaya katkı sağladı

Kullanım ve Trafik Verileri

• Açılıştan sonraki ilk 1,5 ayda 251.100 araç tüneli kullandı
• Hizmete açıldığı ilk yıl içinde toplam 1.770.000 araç geçiş yaptı

Sosyal ve Çevresel Etkiler

Çevresel Etkiler

• Karbon salınımında önemli ölçüde azalma sağladı (yıllık 16.598 ton)
• Doğa şartlarından kaynaklanan trafik kesintilerini önleyerek çevreye dolaylı katkı sundu

Sosyal Etkiler

• Zigana Dağı üzerindeki eski güzergahı kullanan tesis ve işletmelerin müşteri sayısı ciddi şekilde azaldı; bu durum bölgedeki işletmecileri olumsuz etkiledi
• İşletmeciler, yeni güzergah üzerinde ticari faaliyetlerini sürdürebilmek için yetkililerden destek talep etti

Zigana Tüneli, mühendislik açısından önemli bir başarı örneği olarak hem Türkiye'nin karayolu altyapısına katkıda bulunmuş hem de bölgesel kalkınmada kritik rol üstlenmiştir.