2025 Lahey NATO Zirvesi, 24-25 Haziran 2025 tarihlerinde Hollanda’nın Lahey kentinde gerçekleştirilen NATO devlet ve hükümet başkanları zirvesidir. Zirve, NATO’nun 1949’daki kuruluşundan bu yana Hollanda’da düzenlenen ilk liderler düzeyindeki NATO zirvesi olmuştur. Toplantılarda savunma harcamaları, Ukrayna savaşı, Orta Doğu’daki gelişmeler ve ittifakın caydırıcılık politikaları ele alınmıştır.

_{Lahey'de NATO Liderler Zirvesi öncesi göklere çekilen NATO üyesi ülkelerin bayrakları, 23 Haziran 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Zirve Programı ve Katılım Detayları

Zirveye 32 NATO üyesi ülkenin devlet ve hükümet başkanları ile dışişleri ve savunma bakanları katılmıştır. Ayrıca Avrupa Birliği kurumlarının başkanları, Japonya, Güney Kore, Avustralya ve Yeni Zelanda gibi Asya-Pasifik ortak ülkelerin liderleri ile Ukrayna Cumhurbaşkanı da davetliler arasında yer almıştır. Toplam katılımcı sayısı yaklaşık 9.000 kişiye ulaşmıştır. Bu sayıya yaklaşık 2.000 ulusal ve uluslararası gazeteci de dahildir.

Zirve, Lahey’deki World Forum Kongre Merkezi’nde gerçekleştirilmiştir. Program kapsamında liderlerin karşılama töreni, toplu fotoğraf çekimi, devlet ve hükümet başkanları toplantıları, dışişleri ve savunma bakanları düzeyinde ayrı oturumlar, ikili ve çok taraflı görüşmeler, basın toplantıları ve resmi akşam yemekleri düzenlenmiştir.

Ana Gündem Başlıkları

Zirvede ele alınan temel konular şunlardır:

• Ukrayna’ya Destek: Ukrayna’nın savunma kapasitesinin artırılması ve uzun vadeli askeri yardım konuları görüşülmüştür.
• İsrail-İran Çatışması: ABD’nin İran’a yönelik son operasyonları ve bölgede yaşanan gerilim nedeniyle İsrail-İran krizi zirvenin gündeminde yer almıştır.
• Savunma Harcamaları: NATO Genel Sekreteri Mark Rutte tarafından önerilen, üye ülkelerin gayrisafi yurtiçi hasılalarının %5’ini savunma alanına ayırmalarını öngören yeni harcama hedefi tartışılmıştır. Norveç hedefe destek verdiğini açıklamıştır. İspanya gibi bazı ülkeler öneriye mesafeli yaklaşmıştır. %5'lik savunma hedefi zirve sonunda kabul edilmiştir.
• Transatlantik Savunma Sanayi İş Birliği: 24 Haziran’da düzenlenen NATO Savunma Sanayi Forumu kapsamında NATO ülkeleri ile savunma sanayi temsilcileri, üretim kapasitesi, tedarik zincirleri ve savunma yatırımları konularında görüşmeler yapmıştır.

Güvenlik ve Lojistik Düzenlemeler

Zirve süresince Hollanda’da geniş çaplı güvenlik önlemleri alınmıştır. “Orange Shield” isimli güvenlik operasyonu çerçevesinde World Forum çevresine beş kilometrelik güvenlik çiti yerleştirilmiştir. Lahey kentinde birçok yol trafiğe kapatılmış, hava sahasında savaş uçakları ve helikopterler devriye uçuşları gerçekleştirilmiştir. Kuzey Denizi’nde fırkateynler görev almış, diplomatik konvoylar askeri polis korumasında taşınmıştır.

Hollanda genelinde yaklaşık 27.000 polis görev yapmıştır. Schiphol Havalimanı’nda uçuş iptalleri yaşanmış, slot kapasitesi düşürülmüş ve pistlerden biri özel uçaklar için ayrılmıştır. Lahey’deki Johan de Wittlaan güzergahı aylar öncesinden ulaşıma kapatılmıştır. Bölgedeki bazı okullar geçici olarak tatil edilmiştir.

NATO Kamu Forumu ve Yan Etkinlikler

Zirveyle eş zamanlı olarak 24-25 Haziran tarihlerinde NATO Kamu Forumu düzenlenmiştir. Forumda yaklaşık 500 kişi, NATO gündemindeki başlıklar üzerine paneller, oturumlar ve interaktif tartışmalar gerçekleştirmiştir. Etkinlik, çevrimiçi platformlar üzerinden kamuya açık şekilde yayınlanmıştır.

Ayrıca 24 Haziran günü NATO Savunma Sanayi Forumu (NSDIF) gerçekleştirilmiştir. Bu oturumda NATO üyesi ülkelerin savunma bakanları, savunma sanayi temsilcileri ve uzmanlar bir araya gelerek transatlantik savunma üretim kapasitesi, altyapı yatırımları ve siber güvenlik konularında değerlendirmelerde bulunmuştur.

Hollanda’nın Ev Sahipliği

Hollanda, zirvenin organizasyonu için Dışişleri Bakanlığı, Savunma Bakanlığı, Altyapı ve Su Yönetimi Bakanlığı, Ulusal Terörle Mücadele ve Güvenlik Koordinatörlüğü, Lahey Belediyesi, Schiphol Havalimanı yönetimi ve diğer kamu kurumlarıyla iş birliği yapmıştır. Ev sahipliği kapsamında diplomatik görünürlüğün artırılması, uluslararası güvenlik gündemine katkı sunulması ve NATO içindeki müttefiklik konumunun pekiştirilmesi hedeflenmiştir.

Lahey Gösterileri

24–25 Haziran tarihlerindeki NATO Zirvesi öncesinde, 22 Haziran 2025 Pazar günü Lahey’de protesto gösterileri düzenlenmiştir. Gösteriye yüzlerce kişi katılmış, NATO’nun genişleyen askerî harcamalarına, Gazze’deki İsrail saldırılarına ve İsrail-İran çatışmasına yönelik tepkiler dile getirilmiştir.

_{Lahey’de NATO zirvesine karşı düzenlenen protesto gösterileri, 22 Haziran 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Eylem, ABD’nin İran’daki üç nükleer tesisi hedef alan hava saldırısından sonraki saatlerde gerçekleşmiştir. Göstericiler, çeşitli dövizler ve pankartlarla savunma bütçesi politikalarına ve Orta Doğu’daki gelişmelere karşı tutumlarını ifade etmiştir. NATO’dan bir yetkili, ABD saldırısının ardından ittifakın bölgedeki durumu yakından izlediğini belirtmiştir.

_{Lahey’de NATO zirvesine karşı düzenlenen protesto gösterileri, 22 Haziran 2025 - (Anadolu Ajansı)}

2025 Lahey NATO Zirvesi 1.Gün (24 Haziran 2025)

Zirve Açılışı

2025 Lahey NATO Zirvesi’nin ilk günü olan 24 Haziran 2025 tarihinde, Hollanda'nın Lahey kentinde yer alan World Forum Konferans Merkezi'nde başlamıştır. Zirveye, NATO’ya üye 32 ülkenin devlet ve hükümet başkanları ile dışişleri ve savunma bakanları katılmıştır. Ayrıca, Japonya, Yeni Zelanda ve Ukrayna gibi NATO müttefiki ülkelerin liderleri de toplantılara iştirak etmiştir.

_{Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen VE AB Konseyi Başkanı Antonio Costa, World Forum'da gerçekleştirilen NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi kapsamında bir arada, 24 Haziran 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Zirvenin açılış günü programında, müttefik ülkeler arasında stratejik tehdit değerlendirmeleri yapılmış ve NATO'nun mevcut caydırıcılık politikaları ele alınmıştır. Gündemin önemli başlıkları arasında, savunma harcamalarının artırılması, transatlantik savunma sanayi iş birliği ve Ukrayna'ya yönelik askeri destek yer almıştır.

Savunma Harcamaları Konusundaki Tartışmalar

Lahey NATO Zirvesi'nin ilk gününde, ittifakın savunma harcamaları konusundaki hedefleri ana gündem maddelerinden biri olmuştur. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump, zirve öncesinde ve zirve günü yaptığı açıklamalarda NATO müttefiklerinin savunma bütçelerini artırmaları yönündeki taleplerini yinelemiştir.

Trump, NATO üyelerinin gayri safi yurtiçi hasılalarının (GSYİH) yüzde 5'ini savunma harcamalarına ayırmalarını istemiştir. Bu hedef, mevcut yüzde 2’lik NATO savunma harcama taahhüdünün iki katından fazlasına denk gelmektedir. ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth, zirve öncesinde Brüksel’de düzenlenen Savunma Bakanları toplantısında müttefik ülkelere, yüzde 5 savunma harcama hedefinin Lahey Zirvesi’nde resmen kabul edilmesi yönünde çağrıda bulunmuştur.

_{Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Hollanda'nın Lahey kentinde düzenlenen NATO Zirvesi kapsamında NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ile bir arada, 24 Haziran 2025 - (Anadolu Ajansı)}

NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, 24 Haziran günü zirvede yaptığı açıklamada, söz konusu yeni hedefin ittifakın gelecekteki caydırıcılığı için temel bir gereklilik olduğunu ifade etmiştir. Rutte, bu yeni harcama hedefinin “tarihî ve yapısal bir değişiklik” olduğunu belirtmiş ve NATO müttefiklerinin bu taahhüde imza atacağını bildirmiştir.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, zirve kapsamında yaptığı konuşmalarda, Avrupa’nın savunma alanında köklü bir değişim sürecinden geçtiğini vurgulamış ve “Avrupa'nın güvenlik mimarisi artık eskisi gibi değildir” demiştir. Von der Leyen, Avrupa Birliği’nin “Hazırlık 2030” planı kapsamında savunma alanına 800 milyar avro tutarında kaynak ayıracağını açıklamıştır. Ayrıca, NATO üyeleri arasındaki transatlantik savunma sanayi iş birliğinin artırılması gerektiğini vurgulamıştır

İspanya gibi bazı NATO üyeleri ise yüzde 5’lik hedefin gerçekçi olmadığını dile getirmiştir. Buna rağmen, zirve günü itibarıyla çoğu NATO üyesinin yeni savunma harcama hedeflerine uyum sağlama niyetinde olduğu bildirilmiştir. NATO tarafından üzerinde mutabık kalınan yeni savunma bütçesi hedeflerine göre, üye ülkelerin 2032 yılına kadar GSYİH'larının yüzde 3,5’ini temel savunma harcamalarına, yüzde 1,5’ini ise altyapı, siber güvenlik ve lojistik gibi “soft spending” kalemlerine ayırmaları öngörülmüştür.

NATO Savunma Sanayi Forumu

Lahey'deki World Forum’da gerçekleştirilen NATO Savunma Sanayi Forumu, zirvenin ilk gün programının önemli bölümlerinden biri olmuştur. Forum, NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in katılımıyla düzenlenmiştir. Etkinlikte savunma sanayi liderleri, uzmanlar ve NATO üyesi ülkelerin savunma bakanları yer almıştır.

Genel Sekreter Rutte, forum açılışında yaptığı konuşmada, NATO müttefikleri ve savunma sanayi temsilcilerine “birlikte hareket etme, yenilik yapma ve teslimat süreçlerini hızlandırma” çağrısında bulunmuştur. Rutte, ittifakın savunma üretim kapasitesini artırmak için yüzlerce yeni ve mevcut üretim hattını genişlettiklerini belirtmiştir.Ayrıca, Rusya'nın yeniden silahlanma sürecine karşı NATO’nun üretim kapasitesinin yetersiz kalmaması gerektiğini vurgulamıştır.

Forum sırasında, NATO’nun “Güncellenmiş Savunma Üretimi Eylem Planı”nın ilk kamuya açık versiyonu yayımlanmıştır. Bu plan, toplu talep oluşturma, üretim kapasitesini artırma ve savunma sanayisiyle daha güçlü bir iş birliği geliştirme hedeflerini içermektedir. NATO üyesi ülkelerin savunma sanayi şirketleri tarafından hazırlanan ve NATO Genel Sekreteri’ne sunulan bir taahhüt beyanında, transatlantik ekonominin güvenliği, refahı ve direnci için NATO’nun sanayi kapasite artışı taahhüdüne destek verilmiştir.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, forumda yaptığı konuşmada Avrupa Birliği'nin “Hazırlık 2030” planına atıfta bulunarak savunma yatırımları için 800 milyar avroluk bir kaynak ayırma taahhüdünü dile getirmiştir. Von der Leyen, stokların yenilenmesi ve yeni teknolojilere uyumun sağlanması gerekliliğini vurgulamıştır.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, forum kapsamında düzenlenen genel oturumda çevrim içi bir konuşma yapmıştır. Zelenskiy, Ukrayna’nın yıllık 35 milyar dolar düzeyinde silah üretim kapasitesine sahip olduğunu ve yılda yaklaşık 8 milyon insansız hava aracı üretme potansiyeli bulunduğunu belirtmiştir. Ayrıca, NATO ülkelerinden Ukrayna savunma sanayiine yatırım yapmaları çağrısında bulunmuştur.

Forumda Türkiye’nin savunma sanayi kapasitesine de değinilmiştir. NATO Genel Sekreteri Rutte, Türkiye'nin büyük bir savunma sanayi altyapısına sahip olduğunu vurgulamış, Türk savunma şirketleriyle gerçekleştirdiği ziyaretlerin etkileyici olduğunu ifade etmiştir. Rutte, Türkiye'nin İngiltere, Norveç ve Avrupa Birliği ile savunma sanayi iş birliğini artırmasının önemine işaret etmiştir.

Aynı gün içerisinde, NATO Savunma Bakanları ittifakın ilk “Ticari Uzay Stratejisi”ni onaylamıştır. Bu strateji, NATO’nun özel uzay şirketleriyle ilişkilerini kolaylaştırmayı ve bürokratik engelleri azaltmayı amaçlamaktadır. Ayrıca, üretim artışını hedefleyen “Güncellenmiş Savunma Üretimi Eylem Planı” ve yeni teknolojilerin savunma sistemlerine entegrasyonunu hızlandırmayı hedefleyen “Hızlı Uyum Eylem Planı” üzerinde de mutabakata varılmıştır.

Donald Trump’ın Açıklamaları ve Sosyal Medya Paylaşımları

24 Haziran 2025 tarihinde NATO Zirvesi için Lahey’e hareket eden Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump, Truth Social adlı sosyal medya platformu üzerinden zirveye ilişkin açıklamalarda bulunmuştur. Trump, Avrupa'ya giderken yaptığı paylaşımda, NATO Zirvesi'nin, İsrail ve İran arasında yaşanan son gerginliklere kıyasla “çok daha sakin bir dönem” olacağını ifade etmiştir.

_{ABD Başkanı Donald Trump, 'NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi”ne katılmak üzere Hollanda’da, 24 Haziran 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Trump, İran’a yönelik son Amerikan askeri operasyonlarını değerlendirirken, İran’ın nükleer tesis ve kapasitesinin tamamen yok edilmesini “kendi için büyük bir gurur kaynağı” olarak nitelendirmiştir. Ayrıca, İran ile İsrail arasındaki savaşın durdurulmuş olmasından memnuniyet duyduğunu belirtmiştir. Çin’in artık İran’dan petrol alabileceğini, hatta Amerika Birleşik Devletleri'nden de büyük miktarlarda petrol satın almasını umduğunu ifade etmiştir.

Aynı gün içerisinde Trump, NATO Genel Sekreteri Mark Rutte’den aldığı özel mesajların ekran görüntülerini de Truth Social hesabından paylaşmıştır. Rutte, Trump’a gönderdiği mesajında İran’a yönelik “kararlı eylemi” nedeniyle teşekkür etmiş ve bu eylemin birçok kişi tarafından cesaret edilemeyecek bir adım olduğunu belirtmiştir. Rutte ayrıca Trump’ın, Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa ve dünya için çok önemli bir aşamaya ulaştığını, uzun yıllardır hiçbir Amerikan başkanının başaramadığı bir işi başardığını vurgulamıştır. Rutte, Avrupa’nın olması gerektiği şekilde büyük bir ödeme yapacağını ve bunun Trump’ın başarısı olacağını ifade etmiştir.

NATO Zirvesi için Hollanda’ya hareketi sırasında uçakta gazetecilere yaptığı açıklamalarda, NATO’nun kolektif savunma ilkesi olan 5. Madde’ye ilişkin sorulara da yanıt vermiştir. Trump, 5. Madde ile ilgili “Birçok tanımı var. Bunu biliyorsunuz, değil mi?” ifadesini kullanmış ve bu konuda uçaktayken daha fazla açıklama yapmak istemediğini belirtmiştir. ABD Başkanı, “Hayatları kurtarmaya ve güvenliğe bağlıyım” şeklinde bir değerlendirmede bulunmuştur.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Zirveye Katılımı ve Temasları

24 Haziran 2025 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi’ne katılmak üzere Hollanda’ya ulaşmıştır. Erdoğan, Amsterdam Schiphol Havalimanı’nda Hollandalı yetkililer, Türkiye'nin NATO Daimi Temsilcisi Basat Öztürk ve Türkiye'nin Lahey Büyükelçisi Selçuk Ünal tarafından karşılanmıştır.

_{Cumhurbaşkanı Erdoğan Hollanda'da, 24 Haziran 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Havalimanındaki karşılamanın ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan, zirvenin düzenleneceği Lahey kentine geçmiştir. Erdoğan’ın heyetinde, eşi Emine Erdoğan, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Millî Savunma Bakanı Yaşar Güler, Millî İstihbarat Teşkilatı Başkanı İbrahim Kalın, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun ve Cumhurbaşkanı Dış Politika ve Güvenlik Başdanışmanı Akif Çağatay Kılıç yer almıştır.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Lahey’de konaklayacağı Hilton Otel’e ulaştığında, Hollanda’da yaşayan bazı Türk vatandaşları tarafından karşılanmıştır. Zirvenin ilk günü akşamında, Hollanda Kralı Willem-Alexander ve Kraliçe Maxima tarafından, NATO Devlet ve Hükümet Başkanları ve eşleri onuruna düzenlenen akşam yemeğine katılmıştır. Yemeğe eşi Emine Erdoğan ile birlikte iştirak eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, yemekten önce gerçekleştirilen geleneksel "Aile Fotoğrafı" çekimine de katılmıştır. Fotoğraf çekimi sırasında Erdoğan, solunda ABD Başkanı Donald Trump ile tokalaşmış, sağında ise Slovakya Cumhurbaşkanı Peter Pellegrini yer almıştır.

_{Hollanda Kralı Willem-Alexander ve eşi Maxima'nın, zirveye katılan devlet ve hükümet başkanları ve eşleriyle birlikte çektirdiği aile fotoğrafı, 24 Haziran 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Cumhurbaşkanı Erdoğan - ABD Başkanı Donald Trump Görüşmesi

Akşam yemeğinin ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump arasında Kraliyet Sarayı’nda basına kapalı bir görüşme gerçekleştirilmiştir. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, görüşmede Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri arasındaki ikili ilişkiler, bölgesel ve küresel konular ele alınmıştır. Cumhurbaşkanı Erdoğan, özellikle enerji ve yatırım alanlarında iki ülke arasındaki büyük potansiyele dikkat çekmiş ve savunma sanayi iş birliğinin artırılmasının, 100 milyar dolarlık ticaret hacmi hedefinin gerçekleştirilmesine katkı sağlayacağını ifade etmiştir.

_{Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ABD Başkanı Donald Trump, "NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi" için bulundukları Hollanda'nın Lahey kentinde ile bir arada, 24 Haziran 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Görüşmede ayrıca, İsrail-İran ateşkesi, Gazze’deki insani durum ve Rusya-Ukrayna Savaşı gibi konular da gündeme gelmiştir. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Trump’ın çabalarıyla İsrail ile İran arasında sağlanan ateşkesi memnuniyetle karşıladığını ve bunun kalıcı olması yönündeki temennilerini ilettiğini bildirmiştir. Erdoğan, Gazze’deki insani trajedinin sona erdirilmesi ve Rusya-Ukrayna savaşının barışçıl çözümü için yakın diyalog ve iş birliğinin önemine vurgu yapmıştır.

Uluslararası Tepkiler ve Açıklamalar

Lahey’de başlayan NATO Zirvesi sırasında, uluslararası aktörler tarafından çeşitli açıklamalar yapılmıştır. Zirve günü Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy açıklamalarda bulunmuştur. Zelenskiy, NATO Savunma Sanayi Forumu kapsamında yaptığı konuşmada, Rusya’nın NATO topraklarına yönelik yeni askeri operasyonlar planladığına dair ellerinde istihbarat bulunduğunu bildirmiştir. Zelenskiy, bu istihbarat bilgilerini zirve katılımcılarıyla paylaşarak, Rusya’nın İran ve Kuzey Kore menşeli silahlar ile Çinli bazı firmalardan aldığı destekle Ukrayna’ya yönelik saldırılarını sürdürdüğünü dile getirmiştir.

Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, zirve günü Rusya’nın NATO’ya yönelik bir saldırı planlamadığını belirtmiştir. Peskov, NATO'nun kendisini Rusya karşıtı bir tehdit olarak göstermeye çalıştığını, bunun Batılı ülkelerin askeri harcamalarını meşrulaştırma çabası olduğunu ifade etmiştir. Ayrıca, NATO’nun bir “çatışma için kurulmuş bir ittifak” olduğunu ve “barış ve istikrar aracı olmadığını” savunmuştur.

NATO Zirvesi’ndeki tartışmalara paralel olarak, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Avrupa’nın savunma mimarisinin artık köklü bir değişim sürecine girdiğini belirtmiş ve Avrupa Birliği’nin yeni savunma hedeflerine yönelik kararlılığını yinelemiştir.

2025 Lahey NATO Zirvesi 2.Gün (25 Haziran 2025)

Zirve Bildirgesinin Kabulü

NATO Devlet ve Hükümet Başkanları, ikinci gün oturumlarında "Lahey Zirve Bildirgesi"ni kabul etmiştir. Bildirgede, NATO’nun Washington Antlaşması’nın 5. maddesine bağlılığı yeniden teyit edilmiştir. Üye ülkeler, bir NATO üyesine yönelik saldırının tüm üyeler tarafından ortak bir saldırı olarak değerlendirileceğini yinelemiştir.

_{Nato Liderler Zirvesi, 25 Haziran 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Zirve sonucunda NATO üyeleri, 2035 yılına kadar gayrisafi yurt içi hasılalarının (GSYH) yüzde 5’ini savunma harcamalarına ayırmayı taahhüt etmiştir. Bu yeni hedef, ittifak tarihinde Soğuk Savaş sonrası dönemde savunma bütçelerinde yapılan en büyük artış olarak tanımlanmıştır.

Hedeflenen yüzde 5’lik oran, iki temel yatırım kategorisini içermektedir. Ülkelerin GSYH’lerinin en az yüzde 3,5’inin temel savunma ihtiyaçları ve NATO yetenek hedefleri için ayrılması kararlaştırılmıştır. Kalan yüzde 1,5’lik kısım ise kritik altyapıların korunması, siber güvenlik, sivil hazırlık ve dayanıklılık gibi savunma ile ilgili diğer alanlara yönlendirilecektir. Bu hedef doğrultusunda müttefikler, yıllık planlar sunmak ve 2029 yılında ilerlemelerini gözden geçirmek zorunda olacaktır.

Bildirgede Ukrayna’ya yönelik desteğin süreceği de vurgulanmıştır. Üye ülkeler, Ukrayna’nın güvenliğinin NATO güvenliğine katkı sağladığı gerekçesiyle, Kiev yönetiminin savunma kapasitesine yönelik katkıların, ülkelerin NATO savunma harcamaları hesaplamalarına dahil edileceğini belirtmiştir.

Ayrıca bildiride, transatlantik savunma sanayi işbirliğinin hızla genişletileceği taahhüt edilmiştir. Üye ülkeler, ittifak içindeki savunma ticareti önündeki engelleri kaldırma ve savunma sanayi kapasitesini güçlendirme yönünde çalışacaklarını beyan etmiştir. Son olarak, NATO’nun 2026 Zirvesi’nin Türkiye’de, sonrasındaki zirvenin ise Arnavutluk’ta düzenleneceği açıklanmıştır.

Üye Ülkelerden Yüzde 5 Hedefine Yönelik Tepkiler

Lahey Zirvesi’nin ikinci gününde, savunma harcama hedefi konusundaki üye ülke açıklamaları öne çıkmıştır. Polonya, Litvanya, Finlandiya, Estonya ve Hırvatistan, yüzde 5 hedefini açıkça desteklediklerini duyurmuştur. Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda, konunun ilk kez kendi önerisiyle gündeme geldiğini hatırlatmış ve Rusya’nın izlediği politikalar nedeniyle Soğuk Savaş dönemindeki harcama seviyelerine dönülmesi gerektiğini savunmuştur.

Litvanya Cumhurbaşkanı Gitanas Nauseda, yüzde 5’lik hedefin "NATO’yu yeniden büyük yapma" sürecinin merkezinde yer alması gerektiğini belirtmiştir. Finlandiya Cumhurbaşkanı Alexander Stubb ise bu hedefin "yeni NATO’nun doğuşu" olduğunu ifade etmiş, Estonya Başbakanı Kristen Michal kararı "tarihi bir an" olarak tanımlamıştır. Hırvatistan Dışişleri Bakanı Gordan Grlic Radman da Hırvatistan’ın bu hedefe ulaşma konusunda kararlı olduğunu vurgulamıştır.

Öte yandan bazı ülkeler hedefe çekimser yaklaşmıştır. İspanya Başbakanı Pedro Sánchez, savunma harcamalarında yüzde 2,1 seviyesini yeterli ve ülkenin sosyal modeliyle uyumlu bulduklarını açıklamıştır. Sánchez, zirve sırasında basına yaptığı değerlendirmelerde, mevcut seviyenin "gerçekçi" olduğunu ifade etmiştir. Belçika Başbakanı Bart de Wever de yüzde 3,5 seviyesinin "gerçekçi" olduğunu belirtmiş, Slovakya Cumhurbaşkanı Peter Pellegrini ise Bratislava yönetiminin hedef konusunda "engel olmayacağını" açıklamıştır.

Almanya Başbakanı Friedrich Merz, tehdidin arttığını ve NATO’nun bu tehdide karşı koyabilmesi için Avrupa kanadının daha fazla sorumluluk üstlenmesi gerektiğini dile getirmiştir.

ABD Başkanı Donald Trump’ın Açıklamaları

ABD Başkanı Donald Trump, Lahey’de düzenlenen NATO Zirvesi’nin ikinci gününde çeşitli açıklamalarda bulunmuştur. Trump, yeni yüzde 5 savunma harcaması hedefini “Avrupa ve Batı medeniyeti için büyük bir zafer” olarak nitelendirmiştir. Bu artışın NATO ülkelerinin savunma bütçelerine yılda 1 trilyon dolardan fazla ek yük getireceğini ifade etmiştir. Trump, ABD’nin NATO savunma bütçesindeki payının orantısız olduğunu ve bu durumun haksızlık yarattığını dile getirmiştir.

_{ABD Başkanı Donald Trump, Hollanda'nın Lahey kentindeki World Forum'da gerçekleştirilen NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi sonrası basın toplantısında, 25 Haziran 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Trump, İspanya’nın savunma harcamaları konusundaki tutumuna yönelik eleştirilerini de yinelemiştir. İspanya’yı “ücretsiz yolculuk isteyen” bir ülke olarak tanımlamış, Madrid yönetimini ticaret anlaşmalarında iki kat ödeme yapmakla tehdit etmiştir.

Trump ayrıca, İran’daki nükleer tesislere yönelik ABD saldırısına ilişkin değerlendirmelerde bulunmuştur. Saldırıyı “mükemmel bir operasyon” ve “inanılmaz bir başarı” olarak nitelendirmiştir. Bu saldırının İran’ın nükleer programını onlarca yıl geriye götürdüğünü ve İran’ın bir daha böyle bir program geliştiremeyeceğini savunmuştur. Trump, bu saldırının ardından İran’ın nükleer materyallerini dışarı taşıyamadığını da belirtmiştir. Ayrıca CNN ve New York Times gibi medya kuruluşlarını saldırının etkisini küçümsedikleri gerekçesiyle “yalan haber yapmakla” suçlamıştır.

Trump, İsrail-İran arasındaki çatışmaya da değinmiş ve iki tarafın “okul bahçesinde kavga eden iki çocuk gibi” olduğunu söylemiştir. İsrail uçaklarının geri dönmesi talimatını kendisinin verdiğini ifade etmiştir.

_{Zirveye katılan ABD Başkanı Donald Trump ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, 25 Haziran 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Rusya-Ukrayna Savaşı konusuna yönelik olarak ise, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile zirve oturumları arasında ikili bir görüşme gerçekleştirmiştir. Görüşmede Ukrayna’ya ek hava savunma sistemleri sağlanması ve Rusya’ya yönelik yaptırımlar gündeme gelmiştir. Trump, Ukrayna’da bir ateşkes sağlamanın beklediğinden daha zor olduğunu belirtmiştir.

Basın toplantısında NATO’nun 5. maddesine bağlılığını yinelerken, “Bu yüzden buradayım” ifadelerini kullanmıştır. Ayrıca, ABD’nin askeri gücünü övmüş ve “dünyanın en iyi askeri teçhizatına” sahip olduklarını vurgulamıştır.

İran-İsrail Gerginliği ve NATO Liderlerinin Tepkileri

Lahey Zirvesi’nin ikinci günü boyunca, ABD’nin İran’a yönelik saldırılarının yankıları NATO platformunda da devam etmiştir. NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, ABD’nin İran’daki nükleer tesislere yönelik saldırılarını öven bir açıklamada bulunmuş ve Trump’ın “kararlı eylemini” takdir etmiştir. Rutte, bu saldırının “gerçekten olağanüstü” bir operasyon olduğunu ve NATO müttefiklerinin güvenliğine katkı sağladığını ifade etmiştir.

_{NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, World Forum'da gerçekleştirilen NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi sonrası basın toplantısında 25 Haziran 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Bu açıklamalar İran tarafından tepkiyle karşılanmıştır. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, Rutte’nin değerlendirmelerini “utanç verici, aşağılık ve sorumsuz” olarak tanımlamış ve bir NATO yetkilisinin böyle bir saldırıyı övmesinin “suça ortaklık” anlamına geleceğini belirtmiştir.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise NATO Genel Sekreteri Rutte’nin İran saldırılarına yönelik övgüsüne karşı mesafeli bir yaklaşım sergilemiştir. Fransa, saldırıların hukuki boyutunu incelemek üzere kendi değerlendirmelerini başlatmıştır.

Almanya-Norveç Savunma Anlaşması

Zirvenin ikinci gününde Almanya ve Norveç arasında önemli bir savunma tedarik anlaşması imzalanmıştır. Almanya Savunma Bakanı Boris Pistorius ile Norveç Savunma Bakanı Tore Sandvik arasında imzalanan anlaşma kapsamında Almanya, Norveç’ten yaklaşık 677 milyon avro değerinde Müşterek Taarruz Füzesi (JSM) tedarik edecektir.

Bu füzeler, Almanya’nın F-35 savaş uçağı filosuna entegre edilmek üzere satın alınmıştır. JSM füzeleri, Kongsberg Defence & Aerospace tarafından geliştirilmiş olup, yaklaşık 350 kilometre menzile sahip, kara ve deniz hedeflerini vurabilen, düşük radar izi özelliğine sahip hassas güdümlü mühimmatlardır. Almanya, ilk teslimatları 2027 yılı sonuna kadar almayı planlamaktadır.

Alman hükümeti, bu anlaşmanın NATO’daki ortak savunma tedariki hedefleri doğrultusunda bürokrasi, zaman ve maliyet açısından önemli bir kolaylık sağladığını belirtmiştir.

Zirve Sırasında Gerçekleşen Protestolar

Lahey’deki zirve sırasında, iklim aktivistleri ve Filistin destekçilerinin düzenlediği protestolar dikkati çekmiştir. Protestolar, NATO Zirvesi’nin gerçekleştirildiği bölgenin çevresinde, özellikle şehir merkezini otoyollara bağlayan A12 yolunda yoğunlaşmıştır.

_{Hollanda'da, NATO zirvesi protesto eden Filistin destekçileri ve iklim aktivistlerine polis müdahalesi, 25 Haziran 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Göstericiler, “Soykırımı durdur”, “Savaşı durdur” ve “Özgür Filistin” sloganları atmış, ellerinde benzer içerikte dövizler taşımıştır. Eylemciler, NATO’yu Gazze’deki olaylar nedeniyle eleştirmiş ve iklim krizine yönelik yetersiz adımlara dikkat çekmiştir.

Hollanda polisi, otoyol kapatma girişiminde bulunan gruplara müdahalede bulunmuş ve beş ayrı noktada çok sayıda kişiyi gözaltına almıştır. Polisin, göstericilere zaman zaman sert şekilde müdahale ettiği ve bazı kişileri coplarla dağıttığı rapor edilmiştir. Gözaltına alınan kişiler, belediyeye ait araçlarla şehir dışına taşınmıştır.

“Extinction Rebellion” adlı grup, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamalarda, eylemin barışçıl bir protesto olduğunu savunmuş ve “soykırımı durdurun”, “faşizmi durdurun”, “fosil yıkımını durdurun” çağrısında bulunmuştur.