Bolu, Türkiye’nin Batı Karadeniz Bölgesi’nde yer alan ve doğal, tarihi ve kültürel unsurlarıyla dikkat çeken bir şehirdir. Coğrafi yapısı itibarıyla ormanlar, göller ve yaylalar ile çevrili olan Bolu, Köroğlu Dağları'nın eteklerinde konumlanmıştır. Tarihsel süreçte Hititler, Frigler, Persler, Bitinya Krallığı, Roma ve Osmanlı gibi çeşitli medeniyetlerin egemenliği altında kalmış ve bu dönemlerden izler barındırmaktadır. Ekonomisi büyük ölçüde tarım, hayvancılık ve turizme dayanmaktadır. Osmanlı mutfak kültüründe önemli bir yere sahip olan Mengen aşçıları ile gastronomi alanında da öne çıkmaktadır. Bolu, tarihi yapıları, doğal alanları ve kültürel mirasıyla Türkiye'nin önemli şehirlerinden biridir.

^Bolu

Tarihçe

Bolu, tarih boyunca farklı medeniyetlerin egemenliği altında kalmış, çeşitli kültürel etkileşimlere sahne olmuş ve stratejik konumu nedeniyle sürekli olarak önemini korumuş bir yerleşim bölgesidir. Antik çağlardan Osmanlı dönemine, ardından Cumhuriyet dönemine kadar farklı uygarlıkların izlerini taşımaktadır.

Antik Dönem ve İlk Yerleşimler

Bolu’nun bilinen en eski yerleşimleri M.Ö. 1200’lü yıllara kadar uzanmaktadır. Hititler döneminde bölgenin adı kesin olarak bilinmemekle birlikte, Hitit toprakları içinde yer aldığı düşünülmektedir. Hititlerden sonra bölge, Friglerin egemenliği altına girmiştir. Frigler döneminde bölgenin ticari ve tarımsal faaliyetler açısından gelişim gösterdiği bilinmektedir. Frig egemenliği M.Ö. 6. yüzyılda Persler tarafından sonlandırılmıştır. Persler, Anadolu’da merkezi bir yönetim kurarak satraplık sistemi uygulamış ve Bolu’yu da bu yönetim yapısına dahil etmiştir. Pers hakimiyeti, M.Ö. 336 yılında Büyük İskender’in Anadolu seferi ile sona ermiştir. İskender’in ölümü üzerine bölge, Makedonya Krallığı’nın elinden çıkmış ve Bitinya Krallığı’nın kontrolüne girmiştir.

Bitinya Krallığı ve Roma Egemenliği

Bitinya Krallığı, Bolu ve çevresini başkentleri Nicomedia (günümüz Kocaeli) merkezli olarak yönetmiştir. Bölge halkı, Trak kökenli Bithynler olarak adlandırılmıştır. Bolu’nun da içinde bulunduğu Kuzeybatı Anadolu’ya Bithynia adı verilmiştir. Bitinya Krallığı’nın zayıflamasıyla birlikte, M.Ö. 74 yılında Roma İmparatorluğu bölgeyi topraklarına katmıştır. Romalılar döneminde Bolu’nun adı Claudio Polis olarak değiştirilmiştir. Roma yönetimi, bölgede kentleşme ve altyapı çalışmaları başlatmış, yollar, köprüler ve su kemerleri inşa edilmiştir. Roma döneminde Bolu, önemli bir idari ve askeri merkez olarak kullanılmıştır.

Bizans Dönemi ve Hristiyanlık Etkisi

Roma İmparatorluğu’nun M.S. 395 yılında ikiye ayrılmasının ardından Bolu, Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu’nun hakimiyeti altına girmiştir. Bu dönemde şehir, Bizans idaresinde önemli bir piskoposluk merkezi haline gelmiş ve Hristiyanlık etkisini artırmıştır. Bizans yönetimi sırasında Bolu, Anadolu’nun kuzeyinde bulunan savunma hatlarından biri olarak kullanılmıştır. Bölgede inşa edilen kilise ve manastırlar, Bolu’nun dini merkez olarak önemini koruduğunu göstermektedir. Arkeolojik kazılar, Erken Bizans Dönemi’ne ait çeşitli kilise ve kaya mezarlarının bölgede varlığını sürdürdüğünü ortaya koymuştur.

Selçuklu Dönemi ve Türklerin Bolu’ya Yerleşimi

1071 Malazgirt Zaferi’nden sonra Selçuklu komutanları batıya doğru ilerleyerek Anadolu’nun büyük bir kısmını fethetmiştir. Bolu’nun fethi ise 1074 yılında Horasanlı Aslahaddin tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu dönemde bölgeye Türkmen boyları yerleştirilmiş, Türk-İslam kültürünün etkileri belirgin hale gelmiştir. Selçuklu yönetimi, bölgeyi bir uç beyliği olarak organize etmiş ve İstanbul’a yakın olması nedeniyle askeri bir üs olarak değerlendirmiştir. Bolu’nun Türk hakimiyetine geçişi, bölgedeki mimari eserlerde de kendini göstermiştir. Cami, kervansaray ve medreseler inşa edilerek şehir, bir İslam kültür merkezi haline getirilmiştir. Ancak Bizans’ın zaman zaman bölgeye saldırması nedeniyle Bolu, Selçuklu-Bizans mücadelelerine sahne olmaya devam etmiştir.

Osmanlı Dönemi ve Sancak Merkezi Olarak Bolu

Osmanlıların Bolu’ya yönelik ilk seferleri Osman Gazi döneminde başlamış, ancak bölgenin kesin olarak Osmanlı topraklarına katılması Orhan Gazi döneminde (1324-1326) gerçekleşmiştir. Osmanlılar, Bolu’yu Bolu Sancağı adıyla teşkilatlandırmış ve bölgeyi önemli bir yönetim merkezi haline getirmiştir. 16. yüzyılda Bolu, Osmanlı şehzadelerinin sancak beyi olarak görev yaptığı önemli şehirlerden biri olmuştur. Şehzade Süleyman (Kanuni Sultan Süleyman) burada sancak beyi olarak görev yapmıştır. Osmanlı döneminde Bolu’nun ekonomisi ticaret, hayvancılık ve el sanatları üzerinden şekillenmiş, özellikle dokuma ve deri işçiliği gelişmiştir. Osmanlı yönetimi boyunca Bolu’da birçok mimari eser inşa edilmiştir. Camiler, hanlar, hamamlar ve medreseler bölgenin gelişmesini sağlamıştır. Bolu’nun şehir yapısı bu dönemde belirginleşmiş, mahalleler, çarşılar ve dini yapılar kentin kimliğini oluşturmuştur. 19 yüzyılda Bolu, Osmanlı yönetiminde sancak statüsünü korumuş ancak 1864 yılında Kastamonu Eyaleti’ne bağlanmıştır. 1909 yılında tekrar sancak merkezi haline getirilmiştir. Mondros Mütarekesi’nin ardından Bolu’da ilk Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Gerede ilçesinde kurulmuştur. Bolu, işgal edilmese de Kurtuluş Savaşı sırasında savaşın ekonomik etkilerini hissetmiştir.

Cumhuriyet Döneminde Bolu

Cumhuriyetin ilanıyla birlikte 10 Ekim 1923 tarihinde Bolu vilayet statüsü kazanarak Türkiye Cumhuriyeti’nin bir ili olmuştur. Cumhuriyet döneminde Bolu’da eğitim, sağlık ve altyapı çalışmaları hız kazanmış, özellikle 1980 sonrası dönemde sanayi ve turizm alanlarında önemli gelişmeler yaşanmıştır. Bolu, 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Türkiye’nin önemli turizm merkezlerinden biri haline gelmiş, Abant, Yedigöller ve Kartalkaya gibi doğal alanları ile dikkat çekmiştir. Tarım ve hayvancılık faaliyetleri devam ederken, sanayi yatırımları da artmıştır. Bugün Bolu, doğal güzellikleri, kültürel mirası ve tarihî geçmişi ile Türkiye’nin önemli şehirlerinden biri olarak varlığını sürdürmektedir.

Coğrafi Yapı

Bolu, Türkiye’nin Batı Karadeniz Bölgesi'nde yer alan, sahip olduğu dağları, yaylaları, ormanları ve gölleri ile dikkat çeken bir coğrafi yapıya sahiptir. Hem Karadeniz hem de İç Anadolu iklim özelliklerini taşıyan il, doğal güzellikleri ve zengin biyolojik çeşitliliği ile öne çıkmaktadır

Konum ve Sınırlar

Bolu ili, 30° 32’ ve 32° 36’ doğu boylamları ile 40° 06’ ve 41° 01’ kuzey enlemleri arasında yer almaktadır. Türkiye'nin kuzeybatısında konumlanan il, Batı Karadeniz Bölgesi sınırları içinde bulunmaktadır.

Bolu’nun komşu illeri şunlardır:

• Batı: Sakarya ve Düzce
• Güneybatı: Bilecik ve Eskişehir
• Güney: Ankara
• Doğu: Çankırı ve Karabük
• Kuzey: Zonguldak

Bolu, Ankara-İstanbul karayolu üzerinde bulunması nedeniyle önemli bir geçiş noktasıdır. Bu konum, ilin ekonomik, ticari ve turistik açıdan gelişmesinde önemli rol oynamaktadır.

İklim

Bolu, Batı Karadeniz ve İç Anadolu iklim tipleri arasında bir geçiş bölgesi konumundadır. Bu nedenle, ilin farklı bölgelerinde farklı iklim özellikleri görülebilmektedir.

Genel olarak şu iklim özellikleri görülmektedir:

• Kuzey Kesimler (Karadeniz İklimi): Ilık ve yağışlı
• Güney Kesimler (Karasal İklim): Yazları sıcak, kışları soğuk ve kurak
• Batı ve İç Kesimler: Karadeniz ve karasal iklimin karışımı

Son 52 yıllık verilere göre:

• Yıllık ortalama sıcaklık: 10-11°C
• En düşük sıcaklık: -20°C’ye kadar düşebilir
• En yüksek sıcaklık: 35°C’ye kadar çıkabilir
• Ortalama günlük güneşlenme süresi: 5 saat 49 dakika
• Yıllık yağış miktarı: 536 mm
• Yıllık ortalama yağışlı gün sayısı: 137 gün

Kış aylarında Bolu Dağları ve yüksek kesimlerde yoğun kar yağışı görülürken, yaz aylarında ılıman bir hava hakimdir.

Yüzölçümü ve Arazi Yapısı

Bolu’nun toplam yüzölçümü 8.323 km² olup, Türkiye’nin orta büyüklükteki illeri arasında yer almaktadır. Arazi yapısı oldukça engebeli olup, ilin büyük bir bölümü dağlık ve ormanlık alanlardan oluşmaktadır.

• Dağlık Alanlar: %56
• Ovalar: %8
• Ormanlık Alanlar: %55

Bolu, Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde yer aldığından, tarih boyunca çeşitli depremler yaşamış ve bu durum ilin jeolojik yapısını da şekillendirmiştir.

Dağlar

Bolu’nun coğrafi yapısının büyük bir bölümünü dağlar oluşturmaktadır. İl topraklarının %56’sını kaplayan dağlar, kuzeydoğu-güneybatı yönünde uzanmaktadır.

Bolu’daki başlıca dağlar şunlardır:

• Köroğlu Dağları (En yüksek noktası 2499 m)
• Bolu Dağları (En yüksek noktası 1980 m, Çele Doruğu)
• Abant Dağları (1748 m)
• Arkut Dağı (1877 m) (Gerede'nin kuzeyinde yer almaktadır.)
• Göl Dağları (1112 m)
• Seben Dağları (1854 m)
• Ardıç Dağları (1443 m) (Mudurnu çevresinde yer almaktadır.)
• Çal Tepesi (1640 m)

Köroğlu Dağları, hem doğal güzellikleri hem de kış turizmi açısından önemlidir. Kartalkaya Kayak Merkezi, bu dağların üzerinde yer almakta ve Türkiye’nin önde gelen kış sporları merkezlerinden biri olarak öne çıkmaktadır.

Ovalar

Bolu'da toplam yüzölçümün %8’ini kaplayan ovalar, genellikle batı-doğu istikametinde uzanmaktadır. Bolu Ovası ve Gerede Ovası, ilin en geniş ve verimli tarım alanlarını oluşturmaktadır.

Başlıca ovalar şunlardır:

• Bolu Ovası (Rakım: 725 m)
• Gerede Ovası (Rakım: 1300 m)
• Yeniçağa Ovası
• Mudurnu Ovası
• Himmetoğlu Ovası (Göynük ilçesinin güneyinde yer almaktadır.)

Bu ovalar, tarım ve hayvancılık faaliyetleri açısından büyük önem taşımaktadır.

Akarsular

Bolu, zengin su kaynaklarına sahip illerden biridir. Karadeniz'e dökülen birçok akarsu, Bolu topraklarından doğmaktadır. En önemli akarsular şunlardır:

• Büyüksu Çayı
• Mengen Çayı
• Aladağ Çayı
• Mudurnu Çayı
• Göynük Suyu
• Çatak Suyu
• Gerede Çayı

Bu akarsular, ilin ekosisteminde önemli bir yer tutmakta ve sulama, balıkçılık ve rekreasyonel faaliyetler açısından kullanılmaktadır.

Göller

Bolu, göller açısından oldukça zengin bir coğrafyaya sahiptir. Çeşitli tektonik hareketler, heyelanlar ve akarsu setlenmeleri sonucunda oluşan göller, ilin turizm potansiyelini artırmaktadır.

Başlıca göller şunlardır:

• Abant Gölü (127 hektar)
• Yedigöller (7 gölden oluşan milli park)
• Büyükgöl
• Seringöl
• Deringöl
• Nazlıgöl
• Küçükgöl
• İncegöl
• Sazlıgöl
• Sünnet Gölü (18 hektar)
• Çubuk Gölü (15 hektar)
• Yeniçağa Gölü
• Karagöl
• Sülüklügöl
• Karamurat Gölü
• Gölköy Baraj Gölü

Bu göller, özellikle doğa yürüyüşleri, piknik, sportif olta balıkçılığı ve fotoğrafçılık gibi aktiviteler için önemli doğal alanlar olarak değerlendirilmektedir.

Bitki Örtüsü ve Ormanlar

Bolu, Türkiye’nin en zengin orman ekosistemlerinden birine sahiptir. İl topraklarının %55’i ormanlarla kaplı olup, bu alanlar ülkemizin en değerli doğal yaşam alanlarından bazılarını barındırmaktadır.

Başlıca ağaç türleri şunlardır:

• Kayın
• Gürgen
• Ihlamur
• Dişbudak
• Meşe
• Kızılağaç
• Karaağaç
• Kavak
• Köknar
• Sarıçam

Bolu ormanları, yaban hayatı açısından da büyük öneme sahiptir. Ayı, kurt, tilki, yaban domuzu, sincap, geyik ve karaca gibi birçok yaban hayvanı Bolu’nun doğal alanlarında yaşamaktadır. Bolu’nun coğrafi yapısı, doğa turizmi, tarım, ormancılık ve hayvancılık açısından önemli fırsatlar sunmaktadır. İl, hem doğal kaynakları hem de konumu itibarıyla Türkiye’nin önemli coğrafi bölgelerinden biri olarak değerlendirilmektedir.

https://preprod.kureansiklopedi.com/tr/detay/mardin-il-4

Ekonomik Yapı

Bolu’nun ekonomik yapısı, tarım, hayvancılık, sanayi, ticaret, ormancılık ve turizm gibi çeşitli sektörlere dayanmaktadır. Coğrafi konumu ve doğal kaynaklarının zenginliği, ilin ekonomik faaliyetlerini şekillendiren temel unsurlar arasındadır. İstanbul ve Ankara gibi büyük metropollere yakın olması, Bolu’nun ticari faaliyetlerini ve sanayisini geliştiren önemli bir avantajdır.

Tarım ve Tarımsal Üretim

Bolu’da tarıma elverişli araziler, özellikle ovalık bölgelerde yoğunlaşmıştır. İlde toplam tarım arazisi yaklaşık 118.000 hektar olup, verimli topraklar sebze ve meyve üretimi için uygun koşullar sunmaktadır.

Başlıca Tarım Ürünleri

• Hububat ve Baklagiller: Buğday, arpa, mısır, yulaf, nohut ve fasulye
• Endüstri Bitkileri: Şeker pancarı, patates, ayçiçeği
• Meyvecilik: Elma, armut, kiraz, ceviz, kestane
• Sebzecilik: Lahana, havuç, ıspanak, domates, biber
• Yerel Ürünler: Kıbrıscık pirinci, Iza buğdayı

Bolu özellikle Kıbrıscık pirinci ve Iza buğdayı ile tanınmaktadır. Kıbrıscık pirinci, aroması ve dayanıklılığı ile öne çıkarken, Iza buğdayı düşük glüten oranı ve besleyiciliği sayesinde sağlıklı beslenme trendlerine hitap etmektedir.

Hayvancılık ve Hayvansal Ürünler

Bolu, Türkiye’nin önemli hayvancılık merkezlerinden biridir. İklimi, geniş otlakları ve yem üretim kapasitesi sayesinde büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık, ilin ekonomisinde büyük yer tutmaktadır.

Bolu’da Öne Çıkan Hayvancılık Faaliyetleri

• Büyükbaş Hayvancılık: Süt ve et üretimi için yetiştirilen inekler, il ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır.
• Küçükbaş Hayvancılık: Koyun ve keçi yetiştiriciliği yaygındır.
• Kanatlı Hayvancılık: Bolu, Türkiye’nin en büyük tavukçuluk merkezlerinden biri olup, yumurta ve beyaz et üretiminde önemli bir yere sahiptir.
• Arıcılık: Bolu’nun doğal bitki örtüsü, arıcılık için uygun bir ortam sunmakta ve organik bal üretimi yaygınlaşmaktadır.
• Manda Yetiştiriciliği: Manda sütü ve manda kaymağı üretimi artmaktadır.
• Süt Ürünleri: Bolu keçi peyniri, Bolu kaşarı, yoğurt
• Et Ürünleri: Kıbrıscık kuzusu, Dörtdivan kazı
• Yumurta ve Beyaz Et: Türkiye’nin en büyük entegre tavuk üretim tesisleri Bolu’da bulunmaktadır.

Bolu, Beypiliç, Erpiliç, Şenpiliç ve Banvit gibi Türkiye’nin en büyük beyaz et üreticilerine ev sahipliği yapmaktadır. Bu nedenle tavukçuluk sektörü, ilin ekonomisinin en büyük bileşenlerinden biri haline gelmiştir.

Sanayi ve İmalat Sektörü

Bolu’nun sanayi sektörü, özellikle gıda, beyaz et, metal ve inşaat malzemeleri üretimi üzerine yoğunlaşmıştır.

Bolu Organize Sanayi Bölgesi (OSB)

• Beyaz et üretimi ve işlenmesi
• Gıda sanayi (un, makarna, şekerleme)
• Metal sanayi
• İnşaat malzemeleri

Gerede Deri Sanayi Bölgesi

• Türkiye’nin en büyük deri işleme ve ayakkabı tabanı üretim merkezlerinden biri
• Ham deri üretimi ve işlenmesi
• Ayakkabı yan sanayisi

Mengen Küçük Sanayi Bölgesi

• Ahşap işçiliği
• Yerel gıda üretimi

Başlıca Sanayi Ürünleri

• Gıda Sanayi: Beyaz et, yumurta, süt ürünleri, unlu mamuller
• İnşaat Sanayi: Çimento, tuğla, beton elemanları
• Metal Sanayi: Boru ekleme parçaları, çelik işleme
• Deri ve Tekstil Sanayi: Gerede’de yoğunlaşan deri üretimi

İzzet Baysal’ın sanayiye yaptığı katkılar, özellikle Bolu’nun ilk mekanize döküm fabrikasını kurmasıyla öne çıkmaktadır. Bugün, Bolu sanayisi Türkiye’nin sanayi bölgeleri içinde önemli bir konumda bulunmaktadır.

Ormancılık ve Orman Ürünleri

Bolu’nun yüzölçümünün %55’i ormanlarla kaplıdır ve bu durum, ormancılık sektörünü ilin ekonomisinde önemli bir konuma yerleştirmektedir.

Ormancılık Faaliyetleri

• Ağaç kesimi ve kereste üretimi
• Mobilya ve ahşap işçiliği
• Odun kömürü üretimi
• Reçine ve mantar üretimi

Bolu ormanları, kayın, gürgen, meşe, köknar, sarıçam ve kızılağaç türleriyle zengin bir flora yapısına sahiptir. Orman köylülerinin ekonomik gelir kaynağı, kereste üretimi, reçine ve odun kömürü üretimi üzerine yoğunlaşmıştır.

Ticaret ve Hizmet Sektörü

Bolu, Ankara-İstanbul arasında önemli bir ticaret merkezi konumundadır. Özellikle ulaşım ağlarının gelişmiş olması, ticaretin gelişmesine olanak sağlamaktadır.

Başlıca Ticaret Alanları

• Hayvansal Ürünler Ticareti: Süt, yumurta ve beyaz et ticareti yaygındır.
• Gıda ve Tarım Ürünleri: Kıbrıscık pirinci, Bolu fındığı, organik ürünler
• Sanayi Ürünleri: Deri ve inşaat malzemeleri ticareti
• Turizm Sektörü: Oteller, restoranlar, el sanatları satışları

Bolu’da esnaf ve küçük işletmeler, yerel ekonominin önemli bir parçasıdır. Özellikle Bolu Mutfağı ile ilgili restoranlar, Bolu çikolatası ve yöresel ürünler satan dükkanlar ekonomiye katkı sağlamaktadır.

Turizm ve Doğa Sporları

Bolu, doğa turizmi, sağlık turizmi ve kış turizmi açısından büyük bir potansiyele sahiptir.

Başlıca Turizm Alanları

• Abant Gölü
• Yedigöller Milli Parkı
• Kartalkaya Kayak Merkezi
• Gölcük Tabiat Parkı
• Sülüklü Göl, Çubuk Gölü, Sünnet Gölü

Özellikle Kartalkaya Kayak Merkezi, Türkiye’nin önemli kış turizmi merkezlerinden biri olup, her yıl binlerce turisti ağırlamaktadır. Turizm, ilin ekonomisini canlandıran önemli bir sektördür ve oteller, restoranlar, doğa sporları işletmeleri yerel halk için istihdam alanları oluşturmaktadır.

Altyapı

Bolu’nun altyapısı, ulaşım, enerji, su ve kanalizasyon, telekomünikasyon, sağlık ve eğitim altyapısı gibi temel bileşenlerden oluşmaktadır. Coğrafi konumu gereği hem İstanbul-Ankara arası ulaşım güzergâhında bulunması, hem de doğal kaynaklara sahip olması, ilin altyapısının gelişmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Ancak, kış aylarında yoğun kar yağışı gibi doğal faktörler, altyapı hizmetlerinde zaman zaman zorluklar yaratabilmektedir.

Ulaşım Altyapısı

Bolu, Türkiye’nin ana ulaşım arterlerinden biri olan D-100 Karayolu ve TEM Otoyolu’nun üzerinde yer alması nedeniyle önemli bir lojistik merkezi konumundadır. Karayolu taşımacılığı oldukça gelişmiş olup, şehir içinde ve ilçelerde toplu taşıma ve özel ulaşım hizmetleri bulunmaktadır.

Karayolu Ulaşımı

Bolu, D-100 (E-5) Karayolu ve TEM Otoyolu (E-80) üzerinde yer alarak Türkiye’nin iki büyük metropolü olan İstanbul ve Ankara arasındaki geçiş noktasında bulunmaktadır. TEM Otoyolu, Bolu’yu Ankara ve İstanbul’a hızlı bir şekilde bağlamaktadır. Bolu Dağı Tüneli sayesinde kış aylarında yaşanan ulaşım problemleri büyük ölçüde azalmıştır. Bolu Otogarı, şehirlerarası otobüs seferleri ile Türkiye’nin farklı noktalarına düzenli ulaşım sağlamaktadır. İlçe ve köy yolları, asfaltlanmış ve büyük ölçüde bakımlıdır. Ancak kış aylarında kar yağışı nedeniyle bazı köy yollarında ulaşım aksayabilmektedir.

Demiryolu Ulaşımı

Bolu’da aktif bir demiryolu ağı bulunmamaktadır. En yakın tren istasyonu, Ankara, Eskişehir ve Zonguldak’ta bulunmaktadır. Ancak hızlı tren projeleri kapsamında Bolu’nun da dahil edilmesi önerilmektedir.

Havayolu Ulaşımı

Bolu’da havalimanı bulunmamaktadır.

En yakın havalimanları, Ankara Esenboğa Havalimanı, İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı ve İstanbul Havalimanı'dır. Bolu’dan bu havalimanlarına otobüs ve özel araçlarla ulaşım sağlanmaktadır.

Toplu Taşıma ve Şehir İçi Ulaşım

Bolu Belediyesi’ne ait halk otobüsleri ve minibüsler, şehir içi ulaşımı sağlamaktadır. Elektrikli otobüs ve bisiklet yolları gibi çevreci ulaşım projeleri geliştirilmekte olup, uygulamalar kısıtlı da olsa başlamıştır. Taksi ve özel araç kullanımı, şehir içinde yaygın olup, park alanlarının yetersiz olması bazı bölgelerde trafik sıkışıklığına neden olmaktadır.

Enerji Altyapısı

Bolu’nun enerji altyapısı, elektrik, doğalgaz ve yenilenebilir enerji kaynaklarından oluşmaktadır. İlde enerji ihtiyacı genellikle ulusal şebekelerden sağlanmakta, ancak bazı bölgelerde yenilenebilir enerji projeleri geliştirilmektedir.

Elektrik Altyapısı

Bolu ve ilçeleri, Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) tarafından sağlanan ulusal elektrik şebekesine bağlıdır. İlde yüksek gerilim hatları mevcut olup, sanayi tesisleri için yeterli elektrik kapasitesi bulunmaktadır. Kırsal kesimlerde elektrik kesintileri zaman zaman yaşansa da, altyapı iyileştirme çalışmaları devam etmektedir.

Doğalgaz Altyapısı

Bolu, doğalgaz dağıtımına sahip illerden biridir. Bolu merkez ve ilçelerinin büyük bir kısmında doğalgaz kullanılmaktadır. Ancak bazı köylerde doğalgaz henüz ulaşmamıştır. Doğalgaz altyapısı, Bolu’nun soğuk kış aylarında konut ve sanayi için büyük bir avantaj sağlamaktadır.

Yenilenebilir Enerji Projeleri

Güneş ve rüzgar enerjisi projeleri küçük çapta olsa da gelişmeye başlamıştır. Hidroelektrik santraller, ilin enerji ihtiyacına katkı sağlamaktadır. Gölköy Barajı ve Seben Barajı’nda hidroelektrik üretim potansiyeli bulunmaktadır. Biyokütle ve jeotermal enerji kullanımı ise henüz yeterince geliştirilmemiştir.

Su ve Kanalizasyon Altyapısı

Bolu, zengin yeraltı su kaynaklarına sahip bir il olup, içme suyu ihtiyacı büyük ölçüde doğal kaynaklardan karşılanmaktadır.

İçme Suyu Altyapısı

Bolu Belediyesi tarafından işletilen içme suyu şebekesi, şehir merkezinde geniş kapsamlıdır. Köylerde içme suyu altyapısı zaman zaman sorunlu olabilmektedir. Aladağlar ve Kökez bölgesinden gelen su kaynakları, ilin ana içme suyu kaynağını oluşturmaktadır.

Kanalizasyon ve Atık Su Yönetimi

Bolu şehir merkezinde kanalizasyon altyapısı büyük ölçüde tamamlanmıştır.

Kırsal bölgelerde ve bazı ilçelerde altyapı yetersizliği nedeniyle foseptik sistemleri hala yaygın olarak kullanılmaktadır. Atık su arıtma tesisi, sanayi atıklarının çevreye zarar vermesini önlemek için önemli bir işlev görmektedir.

Telekomünikasyon ve Dijital Altyapı

Bolu, telekomünikasyon ve dijital altyapı açısından büyük şehirlerle benzer bir gelişmişlik seviyesine sahiptir.

İnternet ve Telekomünikasyon Hizmetleri

Fiber internet altyapısı Bolu şehir merkezinde büyük ölçüde tamamlanmıştır. Kırsal alanlarda internet erişimi halen zayıftır, ancak 4.5G ve baz istasyonu yatırımları ile bu sorun azalmaktadır. Türk Telekom, Turkcell Superonline, Vodafone ve Türksat Kablonet gibi sağlayıcılar, ilde hizmet vermektedir.

Mobil İletişim

Bolu’nun büyük bölümünde 4.5G mobil ağları çekmektedir. Kırsal bölgelerde ve dağlık alanlarda çekim gücü düşebilmektedir. 5G altyapısı henüz tam olarak uygulanmamış olup, ilerleyen yıllarda şehre entegrasyonu beklenmektedir.

Sağlık ve Eğitim Altyapısı

Bolu’nun sağlık ve eğitim altyapısı, nüfusuna oranla gelişmiş bir yapıya sahiptir.

Sağlık Altyapısı

Bolu İzzet Baysal Devlet Hastanesi ve Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi, ilin en büyük sağlık kuruluşlarıdır. Aile sağlığı merkezleri ve özel hastaneler, ilin sağlık hizmetlerini desteklemektedir. Kırsal alanlarda sağlık hizmetlerine erişim için mobil sağlık ekipleri hizmet vermektedir.

Eğitim Altyapısı

Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, ildeki en büyük yükseköğretim kurumudur. İlk ve orta dereceli okulların büyük kısmı şehir merkezinde yoğunlaşmıştır. Mesleki ve teknik liseler, Bolu’nun sanayi ve tarımsal üretim ihtiyacına yönelik eğitim vermektedir.

Mutfağı ve Yemekleri

Bolu mutfağı, zengin Osmanlı mutfak kültürünün izlerini taşıyan, yerel malzemelerle hazırlanan özgün yemekleriyle öne çıkan bir mutfaktır. Bolu, özellikle Mengenli aşçılarının ünü ile tanınmaktadır. Osmanlı saray mutfağına aşçı yetiştiren Mengen, günümüzde de Türkiye’nin en iyi aşçılarının yetiştiği yerlerden biri olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle Bolu mutfağı, hem geleneksel hem de gelişmiş pişirme teknikleriyle harmanlanan lezzetler sunmaktadır.

Et ve bakliyat ağırlıklı yemekler yaygındır. Bolu’nun coğrafi konumu ve iklimi, tarımsal ürün çeşitliliğine katkı sağlamıştır. Bu nedenle yemeklerde tahıl, baklagiller, et, süt ürünleri ve orman meyveleri sıkça kullanılır. Kış aylarına hazırlık için yapılan kurutma ve saklama yöntemleri, mutfağın önemli bir parçasıdır. Tarhana, keş (kurutulmuş yoğurt), turşular ve kurutulmuş sebzeler Bolu mutfağında sıkça yer alır. Ormancılık ve yaylacılık kültürüne bağlı olarak Bolu mantarları, özellikle Kanlıca Mantarı (Bolu Mantarı), yemeklerde sıklıkla kullanılır. Tatlılar ve unlu mamuller, Bolu’nun mutfak kültüründe önemli bir yer tutar. Saray Helvası, Höşmerim ve Şakşak Helvası gibi tatlılar meşhurdur.

Geleneksel Bolu Yemekleri

Çorbalar:

Çorbalar, Bolu mutfağının vazgeçilmezlerindendir. Hem besleyici hem de doyurucu olan çorbalar genellikle soğuk kış günlerinde sıkça tüketilir.

• Ovmaç Çorbası: Un, süt ve yoğurt ile yapılan, kıvamı yoğun bir çorbadır. Üzerine eritilmiş tereyağı dökülerek servis edilir.
• Kızılcık Tarhana Çorbası (Doktor Çorbası): Kızılcıktan yapılan ve ekşi-tatlı aromaya sahip olan özel bir çorbadır. Bağışıklık sistemini güçlendirdiği düşünülmektedir.
• Tarhana Çorbası: Bolu’da sıkça yapılan ve kış aylarında tüketilen geleneksel tarhana çorbasıdır.
• Yoğurtlu Bakla Çorbası: Bakla, yoğurt ve yumurta ile yapılan besleyici bir çorbadır.

Hamur İşleri ve Börekler

Bolu mutfağında hamur işleri büyük bir yer tutar. Ev yapımı ekmekler, gözlemeler ve pideler oldukça yaygındır.

• Çantıklı Pide: Bolu’ya özgü bir pide çeşididir. Kıymalı iç harcı ile hazırlanır.
• Kabaklı Gözleme: Kabak ve şeker ile hazırlanan, tatlı gözleme türüdür. Özellikle kahvaltılarda tüketilir.
• Patatesli Köy Ekmeği: Bolu’da patatesle hazırlanan, uzun süre bayatlamayan köy ekmeğidir.
• Acı Su Bazlamacı: Doğal mineralli su ile yapılan, yumuşak dokulu bazlama ekmeğidir.

Ana Yemekler ve Etli Yemekler

Bolu’nun mutfağında et ve sebzelerin dengeli bir şekilde kullanıldığı yemekler oldukça yaygındır.

• Orman Kebabı: Bolu ormanlarında yetişen mantarlar, kuzu eti ve sebzeler ile hazırlanan geleneksel bir kebap türüdür.
• Mengen Kuzu Güveç: Mengen aşçılarının ünlü güvecidir. Kuzu eti, sebzeler ve baharatlar ile toprak güveçte pişirilir.
• Etli Mantı: Bolu usulü mantı, bol kıymalı ve yoğurtlu olarak servis edilir.
• Ekmek Aşı: Eski ekmekleri değerlendirmek amacıyla yapılan, et suyu ile hazırlanan geleneksel bir yemektir.
• Kaldırık Dolması: Kaldırık otu ile hazırlanan yöresel bir dolma çeşididir.

Pilavlar ve Tahıl Ürünleri

Bolu’da pilav çeşitleri oldukça çeşitlidir. Özellikle Mengen Pilavı, Bolu mutfağının en bilinen yemeklerindendir.

• Mengen Pilavı: Osmanlı saray mutfağından günümüze gelen bir pilavdır. İçinde kavurma, badem, fıstık ve kuş üzümü bulunur.
• Paşa Pilavı: Patates, yumurta, soğan ve baharatlarla hazırlanan, doyurucu bir pilav çeşididir.
• Kıbrıscık Pirinci: Bolu’nun Kıbrıscık ilçesinde yetişen yerel bir pirinç türüdür. Pilav yapımında kullanılır.
• Iza Buğdayı Pilavı: Bolu’da yetişen ata tohumu ıza buğdayı ile yapılan geleneksel bir pilavdır.

Bolu Tatlıları ve Şekerlemeleri

Bolu’nun tatlıları, hem Osmanlı mutfağından hem de halk mutfağından gelen lezzetlerden oluşmaktadır.

• Saray Helvası: Un, yağ ve şeker ile yapılan, lif lif ayrılan geleneksel bir tatlıdır.
• Höşmerim: Kaymak, süt ve un ile yapılan yumuşak kıvamlı tatlıdır.
• Şakşak Helvası: Kavrulmuş un, pekmez ve tereyağı ile hazırlanan, yumuşak ve lezzetli bir helvadır.
• Kızılcık Şurubu: Bolu’da yaygın olarak tüketilen ferahlatıcı bir içecektir.
• Palize: Nişasta, şeker ve sütle yapılan, jöle kıvamında bir tatlıdır.
• Üzümlü Kabak Hoşafı: Bolu mutfağına özgü, kuru üzüm ve kabaktan yapılan hafif bir tatlıdır.

Süt Ürünleri ve Yöresel Gıdalar

Bolu’nun hayvancılığa elverişli doğası, süt ve süt ürünlerinin mutfakta önemli bir yer tutmasını sağlamıştır.

• Bolu Keşi: Yoğurdun süzülerek kurutulmasıyla elde edilen bir süt ürünüdür. Kahvaltılarda ve yemeklerde kullanılır.
• Manda Kaymağı: Bolu’nun köylerinde üretilen, yoğun kıvamlı kaymaktır. Bal ve tahin ile tüketilir.
• Mengen Peyniri: Mengen’de üretilen, yağlı ve aromalı bir peynir çeşididir.

Doğal Ürünler ve Yöresel Lezzetler

Bolu mutfağında doğal ürünler ve şifalı bitkilerle yapılan yiyecekler önemli bir yer tutar.

• Kanlıca Mantarı (Bolu Mantarı): Bolu ormanlarında yetişen meşhur mantardır. Kavrularak veya etli yemeklerde kullanılır.
• Bolu Dağ Fındığı: Bolu’ya özgü bir fındık çeşididir.
• Alıç Sirkesi: Doğal yollarla üretilen, sağlık açısından faydalı bir sirke türüdür.

Bolu’nun Tarihi Yapıları

Bolu, tarih boyunca çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmış ve bu süreçte önemli tarihi yapılarla donatılmış bir şehirdir. Hititler, Frigler, Persler, Bitinyalılar, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlılar gibi birçok uygarlığın izlerini taşıyan Bolu, özellikle Osmanlı dönemi mimarisiyle dikkat çekmektedir. Şehirde bulunan camiler, türbeler, hanlar, hamamlar, konaklar ve kalıntılar, Bolu’nun tarihsel ve kültürel dokusunu ortaya koymaktadır.

Camiler

Bolu’daki camiler, Osmanlı mimarisinin erken ve klasik dönemlerine ait önemli örnekleri barındırmaktadır.

• Büyük Camii (Yıldırım Bayezid Camii): 1382 yılında Yıldırım Bayezid tarafından inşa edilmiştir. Osmanlı’nın erken dönem mimarisini yansıtır. 1891 yılında geçirdiği yangın sonrası kubbeli olarak yeniden inşa edilmiştir. 1999 depreminde zarar görmüş ve sonrasında aslına uygun olarak restore edilmiştir. Çift minareli ve tek kubbeli bir yapıya sahiptir.
• Kadı Camii: 16. yüzyıla tarihlenen Osmanlı camilerinden biridir. Demirtaş Paşazade Mehmet Bey tarafından yaptırıldığı düşünülmektedir. Dikdörtgen planlı, kesme taş bir yapıdır. Görkemli taç kapısı ve kündekari tekniğinde yapılmış ahşap kapısı ile dikkat çekmektedir.
• Saraçhane Camii: 1750 yılında Silahtar Mehmet Ağa tarafından onarılmıştır. Mimar Sinan’ın eserleri arasında olduğu belirtilmektedir. 16. yüzyılda inşa edilip, daha sonra restore edilen bir camidir. Cephe süslemeleri, kemerleri ve taş işçiliğiyle Osmanlı estetiğini yansıtır.
• Mudurnu Yıldırım Bayezid Camii: 1382 yılında Yıldırım Bayezid tarafından yaptırılmıştır. 19,50 metre çapındaki tromplu kubbesi ile erken Osmanlı mimarisinde büyük kubbeli yapıların denendiği örneklerden biridir. Kesme taş kaideli ve silindirik gövdeli minaresiyle dikkat çekmektedir.
• Göynük Gazi Süleyman Paşa Camii: 1331-1335 yıllarında Gazi Süleyman Paşa tarafından yaptırılmıştır. Muhtemelen ahşap olarak inşa edilmiş ancak daha sonra Sultan II. Abdülhamid tarafından yeniden yaptırılmıştır. Ahşap tavanlı ve taş malzemeden yapılmış bir camidir.

Türbeler

Bolu’da bulunan türbeler, tasavvufi geleneklerin ve dini mimarinin önemli örneklerini barındırmaktadır.

• Akşemseddin Türbesi: Fatih Sultan Mehmet’in hocası Akşemseddin için 1464 yılında inşa edilmiştir. Kesme taş malzemeyle inşa edilen türbe altıgen planlı olup, kubbeyle örtülüdür. Osmanlı ahşap işçiliğinin güzel örneklerinden biri olan ceviz sanduka ile dikkat çeker.
• Ömer Sekkin Hazretleri Türbesi: Hacı Bayram Veli’nin müritlerinden Ömer Sekkin’e (Bıçakcı Ömer Dede) aittir. Sekizgen planlı, kesme taş malzemeden yapılmış, kubbeyle örtülmüş bir yapıdır. Ahşap kündekari tekniğiyle yapılmış kapısı dikkat çeker.
• Hayrettin-i Tokadi Türbesi: Halvetiyye tarikatının önemli isimlerinden Hayrettin-i Tokadi’ye aittir. Ormanlık bir alan içerisinde yer almakta olup, bir mescit ve mesire alanı ile çevrilidir.

Hanlar ve Ticaret Yapıları

Bolu’daki hanlar, Osmanlı döneminde ticaret yolları üzerinde önemli konaklama noktaları olarak inşa edilmiştir.

• Aşağı Taşhan: 1750 yılında Emin Ağa tarafından yaptırılmıştır. Kesme taş malzemeyle inşa edilmiş olup, ticari amaçla kullanılmıştır. Günümüzde hala ayakta olan en eski hanlardan biridir.
• Yukarı Taşhan: 1804 yılında Serbevvab Hacı Abdullah Ağa tarafından yaptırılmıştır. İki katlı, açık avlulu ve revaklı bir handır. Kesme taş yapısı ve özgün kemerli girişiyle dikkat çeker.
• Kiliseli (Tüccar) Han: 19. yüzyıla tarihlenen han, Gerede’de yer almaktadır. Kesme taş ve ahşap malzemeden oluşmaktadır. Kapı kilit taşlarında haç işareti ve ‘Maşallah’ ibaresi bulunmaktadır.

Kaleler ve Savunma Yapıları

Bolu ve çevresi, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yaptığı için stratejik öneme sahip kalelere sahiptir.

• Bolu Kalesi: Roma dönemine ait olduğu düşünülmektedir. Günümüzde bazı sur kalıntıları Halı Hisarı bölgesinde görülebilmektedir.
• Göynük Zafer Kulesi: 1922 yılında Sakarya Meydan Muharebesi anısına inşa edilmiştir. Ahşap malzemeyle yapılmış altıgen gövdeli bir kuledir. Göynük’ün simgelerinden biridir.

Konaklar ve Sivil Mimari

Bolu, Osmanlı dönemine ait geleneksel Türk evlerinin günümüze ulaştığı önemli şehirlerden biridir.

• Tarihi Bolu Evleri: Bolu merkez, Mudurnu, Göynük ve Mengen’de korunmuş birçok Osmanlı konağı bulunmaktadır. Genellikle iki katlı, cumbalı ve avlulu mimari özelliklere sahiptir.
• Gülezler Konağı: Bolu’nun en büyük konağıdır. Ahşap işçiliği ve geniş saçaklı çatısıyla dikkat çeker. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi tarafından "Bolu Halk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi" olarak kullanılmaktadır.
• Tarihi Bolu Hükümet Konağı: 1811 yılında Bolu’nun ilk mutasarrıfı Hüsrev Paşa tarafından yaptırılmıştır. 1926 yılında yangın geçirmiş, 1944 depreminde zarar görmüş ve 2006 yılında orijinaline uygun olarak restore edilmiştir. Günümüzde Bolu Valiliği olarak kullanılmaktadır.

Doğal ve Arkeolojik Alanlar

Bolu, doğal güzellikleriyle öne çıkan, içinde tarihi izler taşıyan yerler bakımından da zengindir.

• Seben Kaya Evleri: Erken Hristiyanlık Dönemi’nden Orta Bizans Dönemi’ne kadar kullanılmıştır. Kayalara oyulmuş evlerden oluşan bir yerleşim alanıdır. Bazı evlerde şapel ve haç işaretleri bulunmaktadır.
• Akkaya Travertenleri: “Bolu’nun Pamukkalesi” olarak bilinir. Doğal oluşumuyla dikkat çeker ve çevresinde mesire alanları bulunmaktadır.

Yönetim

Bolu’nun yönetimi, Osmanlı döneminden itibaren merkezi otoritenin atadığı valiler ve yerel yönetim tarafından seçilen belediye başkanları aracılığıyla yürütülmektedir. Cumhuriyet döneminde Bolu, İçişleri Bakanlığı tarafından atanan valiler tarafından yönetilmiş, bu süreçte çeşitli dönemlerde idari değişiklikler de yaşanmıştır.

Valiler

Cumhuriyet döneminde Bolu, İçişleri Bakanlığı tarafından atanan valiler tarafından yönetilmiş olup, valiler merkezi hükümetin ildeki temsilcisi olarak görev yapmaktadır. Valilik, kamu yönetiminin düzenlenmesi, kamu yatırımlarının planlanması ve denetlenmesi, güvenliğin sağlanması ve yerel idarenin koordinasyonu gibi konularda yetkilidir.

Valiler Listesi

• Ahmet Fahrettin Bey (25/06/1921 - 07/01/1924)
• Ali Rıza Oskay (06/02/1924 - 11/08/1927)
• Salim Özdemir Günday (20/10/1927 - 29/12/1927)
• Ali Sakıp Beygo (12/02/1928 - 11/10/1931)
• Ali Rıza Oskay (30/10/1931 - 10/09/1934)
• Salih Cemal Gülen (30/09/1934 - 18/08/1936)
• S. Salim Gündoğan (27/08/1936 - 27/07/1939)
• Naci Kıcımaz (30/07/1939 - 25/11/1940)
• Ahmet Durmuş Evrendilek (14/12/1940 - 22/02/1944)
• Dr. Sükuti Tükel (17/03/1944 - 07/05/1945)
• Naci Rollas (30/05/1945 - 30/10/1946)
• Kemal Hadımlı (13/11/1946 - 05/03/1949)
• Nihat Danışman (06/03/1949 - 10/08/1950)
• İhsan Ecemiş (31/08/1950 - 23/02/1953)
• Şevket Ozanalp (11/06/1953 - 07/12/1953)
• Celalettin Ünseli (07/12/1953 - 26/06/1956)
• Ahmet Tekelioğlu (04/07/1956 - 11/08/1958)
• Hakkı Ülken (04/09/1958 - 09/06/1960)
• Fahri Cıvgın (13/06/1960 - 22/06/1964)
• H. Nusret Budunç (03/07/1964 - 04/09/1965)
• Mustafa Asım Büyüklü (16/09/1965 - 08/08/1967)
• Şükrü Kenanoğlu (13/08/1967 - 12/09/1970)
• A. Haydar Özkın (16/09/1970 - 24/06/1971)
• A. Suat Ergünek (28/06/1971 - 24/01/1972)
• A. Ragıp Gerçeker (31/01/1972 - 28/07/1975)
• Celal Kayacan (28/07/1975 - 15/02/1978)
• N. Macit İskenderoğlu (15/02/1978 - 07/12/1979)
• Mithat Çekin (06/12/1979 - 02/11/1980)
• Adnan Darendeller (04/11/1980 - 03/02/1984)
• Doğan Topaloğlu (06/02/1984 - 11/06/1985)
• Gökhan Aydıner (24/06/1985 - 15/08/1991)
• Rasim Baş (19/08/1991 - 19/02/1992)
• Yener Rakıcıoğlu (21/02/1992 - 15/05/1996)
• Nusret Miroğlu (17/05/1996 - 07/08/2000)
• Mehmet Ali Türker (09/08/2000 - 17/09/2004)
• Ali Serindağ (22/09/2004 - 05/04/2008)
• Ahmet Zahteroğulları (24/02/2014 - 04/02/2015)
• Aydın Baruş (04/03/2015 - 05/11/2018)
• Ahmet Ümit (06/11/2018 - 18/05/2022)
• Erkan Kılıç (18/05/2022 - 23/09/2024)
• Abdulaziz Aydın (26/09/2024 - Günümüz)

Belediye Başkanları

Bolu, Cumhuriyet döneminde yerel yönetim hizmetlerini sağlamak amacıyla seçilen belediye başkanları tarafından yönetilmektedir. Bolu Belediyesi, il merkezinde yer almakta olup, altyapı hizmetleri, çevre düzenlemeleri ve sosyal projeler gibi konularda yetkilidir.

Belediye Başkanları Listesi

Osmanlı Dönemi Belediye Başkanları

• Çarıkçıoğlu Mustafa Bey (Özveren) (1880-1886)
• Ahmet Mazhar Efendi (1886-1887)
• Çarıkçıoğlu Mustafa Bey (Özveren) (1887-1904)
• Ahmet Süreyya Efendi (Karamanoğlu) (1904-1906)
• Çarıkçıoğlu Mustafa Bey (Özveren) (1906-1914)
• Taşhancızade Mustafa Bey (1914-1916)
• Ahmet Vasfi Nuhoğlu (1916-1920)
• Hüseyin Hüsnü Alpagut (1920-1921)

Cumhuriyet Dönemi Belediye Başkanları

• İsmail Hakkı Gülez (1921-1924)
• Tahir Hitit (1924-1930)
• Vasıf Kulçak (1930-1934)
• Reşat Aker (1934-1946)
• Cemil Özbilen (1946-1950)
• M. Hulusi Tüzmen (1950-1957)
• Tahir Hitit (1957-1958)
• Necip Varlık (1958-1960)
• Fahri Çıvgın (Vali) (1960-1963)
• İsmail Özer (1963-1968)
• Muzaffer Işın (1968-1980)
• Adnan Darendeliler (Vali) (1980-1982)
• Hasan Bülbül (1982-1984)
• Muzaffer Işın (1984-1989)
• Necdet Gören (1989-1999)
• Yüksel Ceylan (1999-2004)
• Alaaddin Yılmaz (2004-2019)
• Tanju Özcan (2019 - Günümüz)

İlçeler

Bolu, merkez ilçe ile birlikte toplam 8 ilçeden oluşmaktadır. İlçelerde, kaymakamlar merkezi hükümeti temsil ederken, yerel yönetim hizmetleri belediye başkanları tarafından yürütülmektedir.

• Merkez İlçe
• Dörtdivan
• Gerede
• Göynük
• Kıbrıscık
• Mengen
• Mudurnu
• Seben
• Yeniçağa