Theodore Kilisesi , Kapadokya'nın sert ama kolay işlenebilen volkanik kayalarına oyulmuş, çok eski ve önemli bir Bizans yapısıdır. Bu kilise, hem büyüklüğü hem de içindeki canlı duvar resimleriyle, yüzlerce yıl önce bu topraklarda yaşayan insanların dinî inançlarını ve sanata verdikleri önemi gösterir.

^{Aziz Theodore Kilisesi (Kültür Portal)}

📍 Nerede ve Ne Zaman Yapıldı?

Aziz Theodore Kilisesi, Türkiye'nin Nevşehir iline bağlı Ürgüp ilçesinin yaklaşık 10 kilometre güneydoğusundaki Yeşilöz Köyü yakınlarında yer alır. Kilise, çevresindeki yumuşak Tahar iğnimbriti adı verilen volkanik kayanın içine oyulmuştur.

Zaman Yolculuğu

Mimari ve duvar resimleri incelendiğinde, bu kilisenin yaklaşık 900 ila 1100 yıl önce, yani 11. ve 13. yüzyıllar arasında yapıldığı tahmin edilmektedir. Bu, o zamanlarda Kapadokya'nın önemli bir yerleşim ve inanç merkezi olduğunu gösterir. Bazı araştırmacılar, kilisenin yakınlarda yapılan kazılarda ortaya çıkan büyük bir manastır kompleksinin parçası olabileceğini düşünmektedir.

^{Aziz Theodore Kilisesi (Kültür Portal)}

🏛️ Mimari Özellikleri Nelerdir?

Aziz Theodore Kilisesi, plan tipi ve boyutları nedeniyle Kapadokya'daki kaya kiliseleri arasında eşsiz sayılır.

• Üç Yapraklı Yonca Planı: Kilisenin ana ibadet alanı (naos), ortası kare bir alandan başlayıp kuzey, güney ve doğuya doğru üç yarım daire şeklinde açılır. Bu mimari plana trikonchos (üç yapraklı yonca) denir ve bölgede çok az örneği bulunur.
• Gizli Üst Galeri: Kilisenin kubbeli merkez alanının üzerinde, merdivenle çıkılan bir üst galerinin olması, onu Kapadokya'daki diğer kiliselerden ayıran en önemli özelliktir. Bu galeri, yapının dönemin mimarisine dair farklı uygulamalar içerdiğini gösterir.

^{Aziz Theodore Kilisesi (Kültür Portal)}

🎨 Duvar Resimleri Ne Anlatır?

Kilisenin iç duvarları, renkli ve anıtsal fresklerle (duvar resimleri) süslenmiştir. Araştırmacılar, resimlerin üslubuna bakarak en az üç farklı sanatçının çalıştığını düşünmektedir.

• Deesis Sahnesi: En dikkat çekici resimlerden biri, ana apsiste (yarım daire şeklindeki doğu kısmı) ve kuzeydeki yarım kubbede yer alan Deesis Sahnesi'dir. Bu sahnede, tahtta oturan İsa, sağında Meryem ve solunda Vaftizci Yahya ile birlikte resmedilmiştir. Yanlarında baş melekler Mikhael ve Gabriel de bulunur.
• İncil'den Sahneler: Kuzeydeki yarım dairede (eksedra) ise Meryem'e Müjde, İsa'nın Doğumu ve Çarmıhta İsa gibi İncil'den önemli olayları gösteren sahneler yer alır.
• Kutsal Kişilerin Portreleri: Kemerlerin içinde, yuvarlak madalyonlar içinde büst şeklinde (sadece göğüs ve baş kısmı) peygamberlerin, azizlerin ve piskoposların portreleri de yer alır. Güney duvarda, kiliseye adını veren Aziz Theodore ve asker aziz olan Aziz George'un tasvirleri görülebilir.