Gayzer, yerin altındaki sıcak su ve buharın zaman zaman büyük bir kuvvetle yeryüzüne fışkırdığı doğal bir sıcak su kaynağıdır. Yağmur ve kar suları toprağın derinliklerine sızar, burada magma sayesinde çok ısınır ve basınç birikince birdenbire yüzeye püskürür.

^{Gayzer (Pexels)}

Gayzerler Nasıl Oluşur?

Yağmur ve kar suları, yerin altındaki küçük çatlaklardan süzülerek çok derinlere kadar iner. Bu sular, yerin derinliklerinde bulunan ve çok sıcak olan magmaya yakın bölgelerde toplanır. Magma, erimiş taşlardan oluşur ve çevresini çok yüksek sıcaklıklara kadar ısıtır.

Neden Püskürürler?

Yer altında biriken bu su da magma sayesinde çok ısınır. Ancak suyun çıktığı yollar dar ve kapalı olduğundan, su hemen kaynayamaz. Bunun yerine, hem sıcaklık hem de basınç yavaş yavaş artar. Sonunda basınç çok yükselince su birdenbire kaynar ve büyük bir kuvvetle yeryüzüne fışkırır. İşte buna gayzer püskürmesi denir.

Yer altında biriken sıcak su, dar ve kapalı kanallarda çok yüksek basınç altında kalır. Bu basınç suyun hemen kaynamasını engeller. Fakat suyun en üst kısmı biraz soğuyup dışarı çıkmaya başladığında, alttaki sıcak suyun üzerindeki basınç azalır. Basınç azalınca, derindeki çok sıcak su aniden kaynar ve buharla birlikte büyük bir güçle yukarı fışkırır. İşte gayzerlerin püskürmesinin nedeni budur.

^{Gayzer (Pexels)}

Gayzerler Tekrar Nasıl Püskürürler?

Bir gayzer püskürdüğünde, yer altındaki sıcak su ve buharın büyük bölümü boşalır. Bu boşalan yerler zamanla yeniden yağmur ve kar sularıyla dolar. Sular tekrar derinlere iner, magma sayesinde ısınır ve basınç yeniden artar. Basınç çok yükseldiğinde gayzer bir kez daha fışkırır. Böylece gayzerler, su dolup ısındıkça tekrar tekrar püskürmeye devam eder.

^{Gayzer (Pexels)}

Gayzerlerin Bulunduğu Yerler

Dünyada gayzerler çok az yerde görülür, çünkü onların oluşması için hem yerin derinliklerinde çok sıcak magma, hem de suyun toplanabileceği özel çatlaklar gerekir. Bu nedenle gayzerler nadirdir ve çok dikkat çekerler. En çok gayzer, Amerika’daki Yellowstone Ulusal Parkı’nda bulunur. Bunun dışında İzlanda, Yeni Zelanda ve Şili gibi volkanik bölgelerde de gayzerler vardır.

Gayzerlerin Önemi ve İlginç Yönleri

Gayzerler, yerin derinliklerindeki sıcaklık ve basınç hakkında bilgi verir. Püskürmeleri sırasında ortaya çıkan su ve buhar, etrafındaki taşlarda özel şekiller ve tortular oluşturur. Bazı gayzerler düzenli aralıklarla püskürdüğü için süreleri ölçülebilir. Bu özellikleri, gayzerleri hem doğal bir oluşum hem de gözlemlenebilir bir doğa olayı hâline getirir.