Akhisar Domat Zeytini, Olea europaea L. türüne ait Domat çeşidi zeytinlerden elde edilen yeşil sofralık bir üründür. Türkiye’nin Manisa iline bağlı Akhisar ilçesi ve çevre ilçelerinde yetiştirilen bu zeytin, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında “Menşe Adı” ile tescillenmiş olup 04 Kasım 2010 tarihinden itibaren coğrafi işaret korumasına alınmıştır.

Ürün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri

Akhisar Domat Zeytini, iri meyve yapısı ve belirgin silindirik formu ile dikkat çeker. Yeşil olum döneminde hasat edilen meyveler işlenerek sofralık olarak değerlendirilir. Meyve şekli simetriktir; ortalama meyve boyu 26,70 mm, eni 19,48 mm, boy/en oranı ise 1,37’dir. Et oranı %83,76, yağ oranı %20,57 ve nem oranı %55,89’dur. Olgun meyve rengi parlak koyu bordo, et rengi beyazımsı kremdir. Çekirdeği silindirik yapıda olup, %16,24 oranındadır.

Zeytin ağacı, geniş taç yapısı ve güçlü gövdesiyle tanımlanır. Yaprakları çok uzun-dar ve eliptik şekillidir; üst yüzeyi koyu yeşil, alt yüzeyi gri-yeşil tonlardadır. Ortalama yaprak boyu 68,53 mm, eniyse 12,20 mm’dir.

^{Akhisar Domat Zeytini (Türkiye Turizm Ansiklopedisi)}

Üretim Metodu

Tesis ve Dikim:

Zeytinlik kurulmadan önce derin toprak işleme ve gerekli durumlarda tesviye, drenaj gibi hazırlıklar yapılır. Domat çeşidi, büyük taç yapısı nedeniyle 6x8 m veya 7x7 m gibi geniş aralıklarla dikilir. Fidan çukurları 80x80 cm boyutlarında açılır ve fidanlar toprak analizine uygun şekilde gübrelenir.

Bakım:

• Dikim sonrası fidanlar sulanır, çevresindeki yabancı otlar temizlenir.
• Çanakta kaymak tabakası oluştuğunda çapa yapılır.
• Hastalık ve zararlılara karşı yıllık kontroller gerçekleştirilir.
• Azotlu gübrelerle gübreleme yapılır.
• Fidanlar 2. veya 3. yıldan itibaren şekil budamasına alınır.

Hasat ve İşleme:

Hasat elle yapılır, zeytinler kasalara toplanır. Ürün işlenme biçimine göre çizik, kırma, dolgulu, dilimli veya natürel olarak hazırlanır. Fermantasyon salamurası; %0,5–7 oranında tuz ve %0,065–1,2 arasında değişen asit içerir. Ambalaj salamurası; içme suyuna yemeklik tuz, laktik asit, sirke, zeytinyağı gibi katkılarla hazırlanır.

İşleme Aşamaları:

• Acı suyun alınması (alkali ve tuz ile)
• Yıkama ve ekşileme
• Tuzlama ve boylama
• Dolgulu çeşitler için çekirdek çıkarma ve dolgu malzemesi ekleme
• Pastörizasyon ve ambalajlama
• Etiketleme ve kolileme

Tüm işlemler Türk Gıda Kodeksi Sofralık Zeytin Tebliği’ne uygun olarak yürütülür.

Coğrafi Sınır ve Denetim

Coğrafi Sınır:

Manisa ilinin Akhisar ilçesi ve çevre ilçeleri (Gölmarmara, Salihli, Turgutlu, Saruhanlı, Kırkağaç).

Denetim:

Akhisar Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda;

• Akhisar Tarım İlçe Müdürlüğü,
• Zeytincilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü,
• Akhisar Ticaret Borsası

temsilcilerinden oluşan komisyon tarafından gerçekleştirilir. Komisyon yılda en az bir kez hasat döneminde (Ekim-Kasım) denetim yapar; gerek duyulursa veya şikâyet durumunda acil olarak toplanır. Fiziksel ve kimyasal özelliklerin kontrolü, gerekirse laboratuvar analizleriyle desteklenir