Yusuf Atılgan’ın 1973’te yayımlanan ikinci romanı Anayurt Oteli, Türk edebiyatının modernist örneklerinden biri olarak kabul edilir. Romanda, tek bir karakterin iç dünyası etrafında kurulan anlatı yapısı, yazarın önceki eseri Aylak Adam’da olduğu gibi bireyin yalnızlığı, yabancılaşması ve varoluşsal sancılarına odaklanır. Başkahraman Zebercet’in yaşadığı kasabadaki bir otelde geçen olaylar, 20 Ekim 1963’ten 10 Kasım’a kadar olan süreyi kapsar.

Konu Özeti

Romanın merkezinde, Anayurt Oteli’nin kâtibi ve işletmecisi Zebercet yer alır. Hayatı tekdüze biçimde süren Zebercet’in dünyası, bir gün gecikmeli Ankara treniyle gelen bir kadının otelde bir gece kalması ve tekrar geleceğini söyleyerek ayrılmasıyla altüst olur.

Bu kadının geri dönüşünü saplantılı bir şekilde beklemeye başlayan Zebercet’in ruh hâli zamanla bozulur. Bekleyişin uzaması, Zebercet’in içe kapanık yapısının daha da derinleşmesine, sapkın cinsel eğilimlerin ve şiddet davranışlarının ortaya çıkmasına neden olur. Nihayetinde hizmetçiyi ve ardından otelin kedisini öldürür; en sonunda ise kadının kaldığı odada kendini asarak intihar eder.

Mekân ve Zaman

Roman, adı verilmeyen bir Anadolu kasabasındaki konaktan çevrilmiş bir otelde geçer. Gerçekte bu otelin ilham kaynağı, Manisa’daki Anavatan Oteli’dir. Atılgan, otelde geçirdiği deneyimlerden esinle romanı kaleme almıştır. Otel, romanda yalnızca bir mekân değil, aynı zamanda Zebercet’in iç dünyasının bir yansıması, “anayurdu” olarak tasvir edilir.

Ana Karakter: Zebercet

Zebercet, doğumundan itibaren dışlanan, toplumla ilişkisini minimuma indirmiş, bastırılmış duygularla ve obsesif düşüncelerle örülü bir bireydir. Yedi aylık doğmuş olması, annesini küçük yaşta kaybetmesi, askerlikte ve sosyal hayatta dışlanması onun kişiliğinde derin izler bırakmıştır. Cinselliği bastırılmış ve sapkın bir hâl almıştır; ortalıkçı kadınla ilişkisinde tecavüz boyutunda bir bilinçsizlik söz konusudur.

Temalar ve Anlatım Teknikleri

Roman; yalnızlık, yabancılaşma, iletişimsizlik ve bastırılmış cinsellik gibi temaları işler. Psikolojik yabancılaşma, Zebercet karakteri üzerinden aktarılırken bilinç akışı ve iç monolog teknikleriyle anlatım zenginleştirilmiştir.

Postmodern İzler

Anayurt Oteli, postmodern edebiyatın Türkiye’deki erken örneklerinden biri olarak kabul edilir. Metinde çok katmanlı anlatım, zaman kaymaları, iç içe geçmiş geçmiş zaman-şimdiki zaman kurgusu ve sembollerle örülü yapı dikkat çeker. Otel sadece fiziksel bir mekân değil, aynı zamanda kahramanın iç dünyasına ayna tutan bir varlıktır.

Sinema Uyarlaması

Roman, 1986 yılında Ömer Kavur tarafından aynı adla sinemaya uyarlanmıştır. Başrolde Macit Koper’in yer aldığı film, romandaki psikolojik derinliği ve yalnızlık temasını başarıyla yansıtır. Film, kimi sahnelerde kitaptan sapmalar içerse de genel olarak metne sadıktır ve Türk sinemasının en iyi uyarlamalarından biri kabul edilir.

Anayurt Oteli, modern Türk edebiyatında bireyin iç dünyasına odaklanan psikolojik romanın önemli örneklerindendir. Zebercet karakteri, yalnızlığın, bastırılmış arzuların ve toplum dışı kalmışlığın güçlü bir simgesidir. Yusuf Atılgan’ın sade ama derinlikli anlatımı, Türk edebiyatına unutulmaz bir karakter ve güçlü bir roman kazandırmıştır.