Dassault Falcon 50, Dassault tarafından geliştirilen ve Falcon ailesi içinde uzun menzilli sivil iş jetleri sınıfında konumlanan üç motorlu bir uçaktır. Tasarım süreci, 1970’li yıllarda özellikle Amerika Birleşik Devletleri pazarında ortaya çıkan daha uzun menzil gereksinimlerine yanıt vermek amacıyla başlatılmıştır. Bu çerçevede Falcon 50, transatlantik uçuşları ticari havacılık kuralları çerçevesinde gerçekleştirebilen ilk iş jetlerinden biri olarak konumlanmıştır. Uçağın geliştirilmesi, Dassault’nun askeri havacılık kökeninden gelen mühendislik birikimiyle şekillenmiştir.
Dassault Falcon 50 (Flickr)
Gelişim Süreci ve Tarihsel Arka Plan
Falcon 50’nin tasarım çalışmaları 1974 yılında başlatılmıştır. Bu süreçte temel hedef, Falcon 30 ve Falcon 40 projelerinde öngörülen menzil sınırlarının ötesine geçebilen, Kuzey Atlantik’i kesintisiz uçuşla aşabilecek bir iş jeti geliştirmek olmuştur. Prototip uçak, 7 Kasım 1976 tarihinde Bordeaux-Mérignac Havalimanı’ndan havalanarak ilk uçuşunu gerçekleştirmiştir. Bu uçuş, Hervé Leprince-Ringuet ve Gérard Joyeuse tarafından icra edilmiştir. İlk uçuşun ardından, Aralık 1976’da kanat tasarımında kapsamlı bir revizyona gidilmiştir. Yenilenen kanat yapısıyla uçak, 6 Mayıs 1977 tarihinde ikinci kez uçurulmuştur.
Bu revizyon sonucunda Falcon 50, süperkritik kanat kullanan ilk sivil uçak olmuştur. Sertifikasyon süreci 27 Şubat 1979 tarihinde tamamlanmış, aynı yıl içerisinde hem Fransız otoritelerinden hem de ABD Federal Havacılık İdaresi’nden onay almıştır. Üretim faaliyetleri Fransız devleti, Aerospatiale ve Dassault arasında yapılan anlaşma doğrultusunda yürütülmüştür. Gövde üretiminin büyük bölümü Saint-Nazaire’de, kanat üretimi Colomiers’de, nihai montaj ve test uçuşları ise Mérignac’ta gerçekleştirilmiştir.
Dassault Falcon 50 (Flickr)
Üretim Dönemi ve Konumlanma
Falcon 50’nin seri üretimi 1980 yılında başlamış ve 1996 yılına kadar devam etmiştir. Bu dönem boyunca uçak, süper orta sınıf iş jetleri segmentinde değerlendirilmiştir. Üretim süreci boyunca Falcon 50, uzun menzil kapasitesi ve üç motorlu konfigürasyonu nedeniyle özellikle okyanus aşırı uçuşlar için tercih edilmiştir. Yeni uçak satış fiyatı döneminde yaklaşık 15 milyon ABD doları seviyesinde belirlenmiştir. Üretimin sona ermesinin ardından uçaklar ikinci el pazarında yer almaya devam etmiştir.
Teknik Yapı ve Motor Konfigürasyonu
Falcon 50, arka gövdeye yerleştirilmiş üç adet turbofan motorla donatılmıştır. Standart versiyonda Honeywell (Garrett) TFE 731-3-1C motorları kullanılmıştır. Her bir motor yaklaşık 1.678 kilogram itki üretmiştir. Üç motorlu yapı, özellikle uzun menzilli uçuşlarda yedeklilik ve operasyonel süreklilik açısından tercih edilmiştir. Uçağın maksimum kalkış ağırlığı yaklaşık 17.600 kilogram olarak belirlenmiştir.
Performans Özellikleri
Falcon 50’nin maksimum seyir hızı yaklaşık 480 knot seviyesinde ölçülmüştür. Uzun menzil seyir konfigürasyonunda uçağın menzili 3.057 deniz miline ulaşmıştır. Maksimum operasyon irtifası 41.000 feet olarak belirlenmiştir. Dengeli pist mesafesi yaklaşık 4.950 feet seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu değerler, uçağın hem uzun pistli hem de nispeten kısa pistli meydanlarda operasyon yapabilmesini sağlamıştır.
Kabin ve İç Düzen
Falcon 50, tipik konfigürasyonda 8 ila 9 yolcu taşıma kapasitesine sahip olmuştur. Kabin yüksekliği yaklaşık 1,77 metre, genişliği 1,86 metre, uzunluğu ise 7,16 metre olarak ölçülmüştür. Toplam kabin hacmi yaklaşık 16 metreküp seviyesinde belirlenmiştir. Arka bölümde yer alan tuvalet ve ayrı bagaj alanı, uzun uçuşlar için operasyonel kullanım sağlamıştır. Bagaj hacmi yaklaşık 3,26 metreküp olarak hesaplanmıştır.
Falcon 50EX Varyantı
Falcon 50’nin geliştirilmiş versiyonu olan Falcon 50EX, 1995 yılında duyurulmuş ve ilk uçuşunu 10 Nisan 1996 tarihinde gerçekleştirmiştir. Bu varyantta AlliedSignal TFE 731-40 motorları kullanılmıştır. Motorlar, yakıt tüketiminde yaklaşık yüzde 7 oranında iyileştirme sağlamıştır. Falcon 50EX, daha kısa sürede 41.000 feet irtifaya çıkabilmiş, menzil kapasitesi 3.260 deniz miline ulaşmıştır. Aviyonik sistemler Collins Pro Line 4 ile yenilenmiştir.
Askerî ve Özel Kullanım Türevleri
Falcon 50, sivil kullanımının yanı sıra askerî ve devlet görevlerinde de kullanılmıştır. Gardian 50 adı verilen varyant, deniz karakol ve gözetleme görevleri için geliştirilmiştir. Bu versiyon, özellikle Fransız Donanması tarafından kullanılmıştır. Ayrıca tekil bir modifikasyon olarak geliştirilen ve “Suzanne” kod adıyla anılan Falcon 50, askeri görevlerde kullanılmak üzere özel donanımlarla yeniden yapılandırılmıştır. Bu varyant, sivil Falcon 50 platformunun askeri amaçlarla uyarlanabileceğini göstermiştir.
Hizmet Geçmişi ve Operasyonel Kullanım
Falcon 50, üretim döneminden itibaren hem sivil hem de kamu kurumları tarafından işletilmiştir. Çeşitli hava kuvvetleri ve devlet filolarında VIP taşımacılığı, deniz gözetleme ve özel görev uçuşlarında kullanılmıştır. Sivil pazarda ise uzun menzil gerektiren kurumsal ve özel uçuşlar için değerlendirilmiştir. Uçağın operasyonel geçmişi, farklı coğrafyalarda ve iklim koşullarında görev yapabilme kapasitesini ortaya koymuştur.
