Göynük, Bolu iline bağlı, merkeze 98 km uzaklıkta, 1.437 km² alana kurulu ve deniz seviyesinden 730 m yükseklikte konumlanan şirin bir ilçedir. İlçe nüfusu 14.412dir. Anadolu'daki geleneksel Türk yaşayış kültürünü, Osmanlı mimarisini ve doğal dokusunu büyük ölçüde korumuş olmasıyla dikkat çeker. 2017'de "Cittàslow" (Yavaş Şehir) unvanını alan ilçe, kentsel sit alanı olarak tescillenmiştir.
Göynük (Bolu Kültür ve Turizm Müdürlüğü)
Tarih
İlçenin tarihi, Anadolu'nun en eski katmanlarına uzanır. İlk yerleşimcileri MÖ 5000'lerde Proto-Hititler olmuş; ardından Hititler, Frigler (MÖ 1200-620) ve Bitinya Krallığı (MÖ 279-74) bölgeye hâkim olmuştur. Friglerin kuzey sınır karakolu niteliğindeki en eski yazılı belgesi 1966'da Soğukçam köyünde bulunmuştur. Roma döneminde askerî yol güzergâhındaki Dadastan (Göynük'ün antik adı) ve Çatak Hamamı gibi yapılar inşa edilmiştir. 1292'de Osman Gazi tarafından fethedilen ilçe, 1333'te Gazi Süleyman Paşa döneminde cami ve hamamla yeniden imar edilmiştir. Milli Mücadele döneminde Sakarya Zaferi anısına 1922'de Zafer Kulesi inşa edilmiştir.
Ekonomi
İlçe ekonomisi tarım (%80) ve hayvancılığa dayanır. 150.506 hektarlık arazinin 98.060 hektarı orman, 18.688 hektarı tarım alanıdır. 2022'de 24.450 ton buğday üretilmiş; 16.460 büyükbaş ve 22.082 küçükbaş olmak üzere toplam 38.532 hayvan varlığı kaydedilmiştir. Arıcılık (2.495 kovandan 23.952 kg bal) ve tavukçuluk (1.033 çiftlikte 2.500 kişi istihdam) diğer önemli sektörlerdir. Sanayide 5 kuruluş faaliyet gösterirken, nüfusun %20'si orman işçiliğinden geçim sağlar.
Coğrafi Yapı ve İklim
İlçe, Sakarya Nehri ve Bartın Çayı arasındaki engebeli arazi üzerinde kuruludur. Yüksek platolar ve derin vadilerle karakterize olan bölgede kayın, şimşir ve çam ormanları yaygındır. İklim tipik karasal özellikler taşır: kışlar kar yağışlı ve soğuk, yazlar ılıman geçer. Yıllık yağış ortalaması orman varlığı nedeniyle yüksektir. Bu coğrafi yapı, geleneksel mimaride bahçe avluları ("hayat") ve eğimli çatılar gibi uyumlu çözümler geliştirilmesini sağlamıştır.
Kültür ve Turizm
El Sanatları
Göynük, geleneksel el sanatlarını yaşatan merkezlerdendir.
Dokumacılık
Kadınlar tarafından üretilen "Tokalı Örtü" (coğrafi işaret tescilli), kenar işlemeleri ve el yapımı tokalarıyla tanınır. Tarihte ipek/pamuk iplikle dokunan örtüler, günümüzde orlon iplikle üretilir. Peşkir, "bükülü bez" (göyneklik) ve "alaca" (şalvarlık) kumaşlar diğer geleneksel ürünlerdir.
Ağaç Oymacılığı
Kayın, şimşir ve ceviz ağaçlarından baston, süs eşyası ve mutfak gereçleri üretilir. Babadan oğula aktarılan bu zanaat, köylerde canlılığını korur.
Koruma Çalışmaları
Göynük Belediyesi'ne bağlı Yöresel El Sanatları Eğitim Merkezi, unutulmaya yüz tutan teknikleri gelecek nesillere aktarır. Burada kadınlar, Türk Patent Enstitüsü tescilli dokumaları üretir.
Göynük El Sanatları (Bolu Kültür ve Turizm Müdürlüğü)
Türbeler
Akşemseddin Hz. Türbesi: Fatih Sultan Mehmet'in hocası adına 1464'te yaptırılmıştır. Gazi Süleyman Paşa Camii avlusunda yer alan altıgen planlı küfeki taş yapı, ceviz sandukasıyla ünlüdür.
Ömer Sekkin Hz. Türbesi: Çeşme Mahallesi'ndeki sekizgen planlı türbe, kündekari tekniğinde işlenmiş ahşap kapısı ve mukarnaslı revakıyla dikkat çeker.
Debbağ Dede Türbesi: Menkıbelerde sabah namazlarını Mekke'de kıldığı anlatılan veliye ait türbe, halkın ziyaretgâhıdır.
Akşemseddin Hz. Türbesi (Bolu Kültür ve Turizm Müdürlüğü)
Göller
Çubuk Gölü: İlçe merkezine 11 km uzaklıkta, çam ormanlarıyla çevrili 15 hektarlık gölde sazan ve alabalık avı yapılır. Film seti olarak inşa edilen yel değirmenleri manzaraya eşlik eder.
Sünnet Gölü Tabiat Parkı: Heyelanla oluşan 18 hektarlık göl, 22 m derinliği ve 115 yataklı tesisiyle piknik ve doğa yürüyüşleri için idealdir.
Diğer Miraslar: Zafer Kulesi (1922), 175 yıllık geleneksel konaklar ve coğrafi işaretli "Tokalı Örtü" dokumaları kültürel zenginliği tamamlar. Ağaç oymacılığıyla üretilen baston ve süs eşyaları el sanatlarının yaşayan örnekleridir.
Çubuk Gölü (Bolu Kültür ve Turizm Müdürlüğü)
