Erzurum’un güneydoğusunda, Palandöken Dağı’nın eteklerinde yükselen Abdurrahman Gazi Türbesi, şehrin en bilinen ziyaret yerlerinden biridir. Halk arasında, burada yatan kişinin Hz. Muhammed’in sancaktarı olduğuna inanılır. Bu nedenle türbe, sadece Erzurumlular için değil, çevre illerden gelen ziyaretçiler için de kutsal bir mekân sayılır. Türbenin çevresi zamanla ağaçlandırılarak mesire alanı haline gelmiş, böylece insanlar hem dinlenmek hem de dua etmek için burayı tercih etmiştir.

^{(Yapay Zeka ile Oluşturuldu)}

Türbenin Tarihi

Abdurrahman Gazi’nin adı, Osmanlı arşiv defterlerinde ilk kez 1529 yılında geçer. Burada, onun “Hz. Peygamber’in alemdarı” (sancaktarı) olarak anıldığı yazılıdır.

Bugünkü türbe ise 1796 yılında Erzurum Valisi Yusuf Ziya Paşa’nın eşi Ayşe Hanım tarafından yaptırılmıştır. Yanına bir de cami inşa edilmiştir. Türbenin kapısı üzerinde, hattat Salim’in yazdığı 1796 tarihli bir kitabe vardır. Türbenin içinde Abdurrahman Gazi’nin makamı bulunur ve bu makamın uzunluğu tam 4,85 metredir. Bu uzunluğun, onun manevi büyüklüğünü temsil etmesi ve ziyaretçilerin rahatça dua edebilmesi için böyle yapıldığı söylenir.

Efsaneler ve Rivayetler

Abdurrahman Gazi hakkında çok sayıda efsane ve rivayet anlatılır. Bunlar onun kimliği ve hayatıyla ilgili farklı görüşler ortaya koyar:

• Bazı rivayetlere göre o, Hz. Ebubekir’in oğlu idi.
• Başka kaynaklarda ise Habib bin Mesleme adlı bir İslam komutanı olduğu ve Erzurum’a bu adla geldiği, “Abdurrahman Gazi” ismini ise daha sonra aldığı anlatılır.
• Evliya Çelebi, Abdurrahman Gazi’nin türbesinin bulunduğu yeri “güzel kokularla dolu, şifalı bitkilerin yetiştiği bir dağ” olarak tanımlar.

Halk arasında en çok bilinen rivayetlerden bazıları şunlardır:

1. Türbenin yakınında, Abdurrahman Gazi’nin kardeşine ait bir mezar vardır. Bu mezarın üzerine defalarca türbe yapılmış fakat her defasında yıkılmış, üstü açık kalmıştır. Halk bunu, kardeşinin gösteriş istemeyen alçakgönüllü ruhuna bağlamıştır.
2. Rivayete göre İbrahim Hakkı Hazretleri, keşif yoluyla Abdurrahman Gazi’nin mezarını bulmuş ve yeniden türbe yaptırmıştır.
3. Bazı söylencelerde, Erzurum’daki 1001 Hatim geleneğinin kökeni de Abdurrahman Gazi’nin dergâhına bağlanır. Burada dervişler, halka hizmet eder ve gelen misafirlere yiyecek içecek sunarlardı.

^{(Yapay Zeka ile Oluşturuldu)}

Türbenin Önemi

Abdurrahman Gazi, Anadolu’nun İslamlaşmasında önder kişilerden biri olarak kabul edilir. Onun adı, Erzurum’da halk arasında şehitlik ve gazilikle anılmış, manevi bir kahraman olarak hafızalarda yer etmiştir.

Bugün türbe, hem dini hem de kültürel bir buluşma noktasıdır. İnsanlar buraya gelip dua eder, türbenin çevresinde piknik yapar, şehrin tarihiyle bağ kurar. Böylece türbe, hem geçmişi hatırlatan hem de günümüzde yaşatılan bir gelenek haline gelmiştir.