Deve (Camelus), devegiller ailesindendir. Çöllerin dayanıklı ve güçlü hayvanlarındandır. Onları diğer canlılardan ayıran en önemli özelliklerinden biri, sırtlarında yer alan hörgüçleridir. Develer sırtlarındaki hörgüçlere göre çift hörgüçlü deve ve tek hörgüçlü deve şeklinde iki türe ayrılır.

Ayrıca uzun bacakları ve kalın kirpikleri de dikkat çeker. Hörgüçlerinde yağ depolayarak uzun süre susuzluğa dayanabilir, bu sayede zorlu çöl koşullarında yaşamlarını sürdürebilirler.

^{Farklı Renk Tonlarında Develer (Pexels)}

Renkleri Nasıldır?

Develerin tüy renkleri, yaşadıkları bölgeye ve türlerine göre değişiklik gösterir. Tüyler açık kahverengi, krem rengi, bej, boz, gri ve koyu kahverengi tonlarında olabilir. Bazı develerde bu renkler karışık şekilde görülür.

Çöl bölgelerinde yaşayan develer genellikle açık renkli olup güneşin sıcaklığını daha az hissederler. Türkiye’de yaşayan tek hörgüçlü develer (dromedary) çoğunlukla açık kahverengi ya da sarımsı tüyleriyle tanınır. Alt tarafları ve bacak içleri ise daha açık renklidir.

^{Tek Hörgüçlü Deve (Pixabay)}

Dış Görünüşü Nasıldır?

Develer, iri ve güçlü yapılarıyla dikkat çeker. Uzun boyunları sayesinde yüksek dallardaki yapraklara kolayca ulaşabilirler. Büyük ve çıkıntılı dudakları, sert çöl bitkilerini koparmaya uygundur. Uzun kirpikleri, kapanabilen burun delikleri ve kalın tüyleri sayesinde kum fırtınalarına karşı korunurlar. Kabarık ve dayanıklı gövdeleri, onları çöl yaşamına uyum sağlamış özel canlılar hâline getirir.

Sırtlarında hörgüç ismi verilen çıkıntılar vardır. Develerin hörgüçleri, onların en belirgin özelliklerinden biridir. Hörgüçlerinde su değil, yağ depolanır. Bu yağ, uzun süre yiyecek bulamadıklarında enerjiye dönüşerek yaşamalarını sağlar. Tek hörgüçlü develer (dromedary) bir büyük hörgüce, çift hörgüçlü develer (bactrian) ise iki ayrı hörgüce sahiptir.

^{Çift Hörgüçlü Deve (Flickr)}

Ne Kadar Büyürler?

Develerin boyları omuz hizasında 1,8–2 metreye kadar, başlarıyla birlikte ise 2,5–3 metreye kadar ulaşabilir. Ağırlıkları türlerine göre değişmekle birlikte genellikle 600–1000 kilogram arasındadır. Çift hörgüçlü develer (Bactrian) genellikle tek hörgüçlü develerden (Dromedary) biraz daha iri yapılıdır.

Ne ile Beslenirler?

Develer doğada; dikenli çöl bitkileri, kuru otlar, yapraklar ve tuzlu otlak bitkileri ile beslenirler. En çok akasya yapraklarını ve dayanıklı çöl otlarını severler.

Nerelerde Yaşarlar?

Develer genellikle Afrika ve Asya’nın kurak çöllerinde ve yarı kurak bozkırlarında yaşar. Türkiye’de ise özellikle Güneydoğu Anadolu ve Ege bölgelerinde, yük taşımacılığında ve deve güreşlerinde görülebilir.

Kumlu çöller, tuzlu otlaklar ve kurak bozkırlar onların doğal yaşam alanlarıdır.

^{Çölde Gezen Develer (Unsplash)}

Ekosisteme Katkıları

Develer, çöl ve bozkır ekosistemlerinde önemli bir role sahiptir. Beslenirken dikenli ve sert bitkileri tüketerek bu bitkilerin aşırı çoğalmasını engellerler. Ayrıca göç ederken dışkılarıyla tohumların yayılmasını sağlarlar. Bu sayede yeni bitkilerin büyümesine katkıda bulunur, kurak bölgelerde ekosistemin devamlılığını desteklerler.

Koruma Durumu

Develer, Dünya Doğayı Koruma Birliği (IUCN) tarafından türlerine göre farklı kategorilerde değerlendirilmiştir. Tek hörgüçlü deve (Camelus dromedarius), evcilleştirilmiş olduğundan doğada vahşi popülasyonu bulunmaz. Çift hörgüçlü deve (Camelus bactrianus) ise evcil olarak yaygın olsa da, vahşi çift hörgüçlü deve “tehlikede” türler arasında gösterilmektedir. Bu da doğadaki sayılarının tehdit altında olduğunu gösterir.