Gökeyüp çömleği, Manisa’nın Salihli ilçesine bağlı Gökeyüp köyünde yapılan, geleneksel yöntemlerle üretilen seramik kaplardır.

Çömlekçi çarkı kullanılmaz; kadınlar çamuru döner tabla üzerinde elleriyle biçimlendirir ve kapları açık ateşte pişirir.

^{(Yapay Zekâ ile Oluşturulmuştur.)}

Tarihçesi

Gökeyüp çömlekçiliği, çok eski çağlardan beri bilinen bir gelenektir. Bölge halkı, bu bilgiyi Horasan’dan göç eden atalarından getirdiklerini anlatır. Arkeolojik bulgular ise çevrede Lidya ve Roma kültürlerinin izlerini gösterir. 17. yüzyıldan itibaren Osmanlı belgelerinde köyün adına rastlanır.

Nasıl Yapılır?

-Hammadde hazırlanır: Sarısu’dan alınan kumlu kil, muskovitşist (mika türü mineraller bakımından zengin, yapraklanma özelliği gösteren bir metamorfik kayaç) ile karıştırılır. 

-Elle şekil verilir: Çamur, sargı-ovalama tekniğiyle tabak üzerinde yükseltilir.

-Astar sürülür: Kaplar sıvı çamurla kaplanır.

-Açık ateşte pişirilir: Ev avlularında odun, saman ve gübreyle yakılan ateşle pişirilir.

-Özgün görünüm kazanır: Mika tanecikleri ve ateşin bıraktığı karartılar çömleğe parlaklık verir.

^{(Yapay Zekâ ile Oluşturulmuştur.)}

Biçim ve Türleri

Gökeyüp çömleklerinin farklı işlevlere göre özel adları vardır:

-Mikri: Küçük kapaklı güveç

-Arapbaşı: Orta boy güveç

-Sayı: Büyük boy güveç

-Kabarak: Geniş tabanlı kap

-Koşaf çömleği: Dört kulplu, kapaklı çömlek

-Tepsi / içi: Fırın yemekleri için tabak

-Tava:Kahve kavurmak için saplı kap

-Balık tabağı, bardak, aş testisi: Günlük mutfak eşyaları

Kültürel Özellikler

Gökeyüp’te çömlekçiliğin büyük kısmını kadınlar yapar. Erkekler toprağı hazırlar, kadınlar ise çamuru işler, şekil verir ve pişirir. Bu nedenle Gökeyüp çömlekçiliği, kadın emeğiyle yaşatılan bir gelenek olarak bilinir.

Ekonomik ve Güncel Durum

Eskiden köyün en önemli geçim kaynağı olan çömlekçilik, günümüzde daha az yapılmaktadır. Yılda yaklaşık 1500 kap üretilir. Çoğu köye gelen tüccarlara satılır, bir kısmı ise pazarlarda yer bulur. 28 Ocak 2025’te “mahreç işareti” ile coğrafi işaret tescili alarak resmî olarak koruma altına girmiştir.