Hârizmî Kimdir ?

Ebû Ca’fer Muhammed b. Mûsâ el-Hârizmî, 780 yılı civarında, bugünkü Özbekistan sınırları içinde yer alan Hive şehrinde doğmuştur. Genç yaşlarında, dönemin bilim ve kültür merkezi olan Bağdat'a giderek eğitim almıştır. Burada, Abbâsî Halifesi Me’mûn tarafından kurulan Bilgelik Evi'nde (Beyt’ül-Hikme) çalışmalar yapmıştır. Hârizmî, matematik, astronomi ve coğrafya alanlarında önemli katkılarda bulunmuş, özellikle cebir alanındaki çalışmalarıyla tanınmıştır. 850 yılı civarında Bağdat'ta vefat etmiştir.

🏫 Erken Yaşamı ve Eğitimi

Hârizmî, erken yaşta Bağdat'a giderek orada eğitim almıştır. Bilgelik Evi'nde, farklı kültürlerden gelen bilim insanlarıyla birlikte çalışarak, çeşitli bilim dallarında kendini geliştirmiştir. Bu ortam, onun bilimsel merakını beslemiş ve disiplinler arası çalışmalar yapmasına olanak sağlamıştır.

^{Temsili Hârizmî Görseli (Yapay zekâ ile oluşturulmuştur.)}

🔬 Bilime Katkıları

Hârizmî'nin en bilinen bilimsel katkısı, cebir alanında yaptığı çalışmalardır. "El-Muhtasar fi Hisab el-Cebr ve'l-Mukabele"  adlı eseri, cebirin temelini atmış ve bu alanda sistematik bir yaklaşım geliştirmiştir. Ayrıca, Hint-Arap rakam sistemini tanıtarak, sıfırın matematiksel işlemlerde kullanılmasını sağlamıştır. Bu yenilik, matematiksel hesaplamaların daha kolay ve etkili yapılmasına olanak tanımıştır. Hârizmî'nin çalışmaları, sadece İslam dünyasında değil, Avrupa'da da etkili olmuş ve bilimsel gelişmelere katkı sağlamıştır.

📚 Eserleri

• El-Kitab'ul Muhtasar fi'l Hesab'il Cebri ve'l Mukabele
• Kitab al-Muhtasar fil Hisab el-Hind
• El-Mesahat
• Zîc-ul Harezmî
• Kitab al-Amal bi'l Usturlab
• Kitab'ul Ruhname

^{"El-Kitab'ul Muhtasar fi'l Hesab'il Cebri ve'l Mukabele" adlı esere ait görsel (Yapay zekâ ile oluşturulmuştur.)}

Buluşları

Hârizmî, cebir ve trigonometri alanlarında çalışmalar yapmıştır. Ayrıca birinci ve ikinci dereceden denklemleri analitik metotla, tek bilinmeyenli denklemleri ise cebirsel ve geometrik metodlarla çözmenin yollarını buldu.

^{Harizmi ve çalışmalarına ait illüstrasyon (Yapay zekâ ile oluşturulmuştur.)}

Kaynakça

TÜBİTAK Bilim Genç. "Hârizmî Kimdir?" Bilim Genç, 15 Mayıs 2025. Erişim: 18 Mayıs 2025. https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/harizmi-kimdir

Fazlıoğlu, İhsan. "Hârizmî, Muhammed b. Mûsâ." TDV İslâm Ansiklopedisi, 1997. Erişim: 18 Mayıs 2025. https://islamansiklopedisi.org.tr/harizmi-muhammed-b-musa