Merhaba meraklı kaşif! Günümüzden binlerce yıl önce yaşamış insanların nasıl evlerde oturduğunu, neye inandığını veya duvarlarına ne çizdiğini hiç düşündün mü? İşte Sayburç, bize tam da bu soruların cevaplarını veren, sanki bir zaman makinesi gibi geçmişe açılan bir kapı. Burası, insanların taşa kazıdığı resimlerle dolu gizemli bir yerleşim yeri.

Sayburç, Türkiye'nin Şanlıurfa şehrinde bulunan çok eski bir arkeolojik alandır. Arkeolojik alan, geçmişte yaşamış insanlara ait kalıntıların, yapıların ve eşyaların bulunduğu yer demektir. Bu özel yer, Göbeklitepe ve Karahantepe gibi yine çok ünlü olan "Taş Tepeler" projesinin bir parçasıdır. Sayburç'u diğerlerinden daha da ilginç kılan şey ise, duvarlarında bulunan ve bir hikâye anlatan kabartmalardır.

Sayburç Nerede ve Nasıl Keşfedildi?

Sayburç, Şanlıurfa'nın Karaköprü ilçesine bağlı bir mahallede yer alıyor. Buranın keşfedilme hikayesi de oldukça ilginç! 2021 yılında arkeologlar, bir köy evinin bahçe duvarında çok eski zamanlardan kalma taşların kullanıldığını fark ettiler. Bu taşları incelediklerinde, aslında bunların binlerce yıl öncesine ait önemli yapıtların parçaları olduğunu anladılar.

Bu keşif üzerine hemen kazı çalışmaları başlatıldı. Kazılar, İstanbul Üniversitesi ve Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi'nden uzmanlar tarafından yürütülüyor. Yapılan çalışmalarla, toprağın altındaki saklı tarih yavaş yavaş gün yüzüne çıkarılıyor ve bizlere o dönemde yaşayan insanların hayatı hakkında yeni bilgiler sunuyor.

^{(Yapay zeka ile oluşturulmuştur.)}

Duvarlardaki Anlatı: Sayburç'u Özel Kılan Nedir ?

Sayburç'u gerçekten özel yapan şey, içinde bulunan yuvarlak planlı, büyük bir yapıdır. Bu yapının duvar kenarlarında, insanların oturması için yapılmış seki adı verilen banklar bulunur. İşte bu sekilerin üzerine, bir hikâye anlatır gibi figürler oyulmuştur. Bu, bilinen en eski hikâye anlatımlarından biri olabilir!

Bu kabartmalarda insanlar ve yırtıcı hayvanlar bir arada resmedilmiştir. Bir sahnede, iki leopar arasında duran bir insan figürü görülür. Başka bir figür ise bir boğa ile karşı karşıyadır ve elinde bir yılan tutmaktadır. Bu resimler, o dönem insanlarının hayvanlarla olan ilişkisini, belki de cesaretlerini veya inançlarını anlatan sahnelerdir. Bu nedenle Sayburç, bize sadece taşları değil, o insanların dünyasını ve öykülerini de göstermektedir.

^{(Yapay zeka ile oluşturulmuştur.)}

Zaman Yolculuğu

Haydi zamanda geriye gidelim! Yaklaşık 11.000 yıl öncesine, yani insanların henüz yazıyı bulmadığı, büyük şehirler kurmadığı bir döneme. Bu döneme Neolitik Çağ ya da Cilalı Taş Devri diyoruz. Bu çağda insanlar ilk defa köyler kurarak bir arada yaşamaya, toprağı ekip biçmeye ve hayvanları evcilleştirmeye başlamışlardı.

İşte Sayburç'ta yaşayan insanlar da bu dönemin insanlarıydı. Onlar, avcı ve toplayıcı bir yaşam sürerken aynı zamanda yerleşik hayata geçen ilk topluluklardandı. Evlerini ve özel yapılarını taştan inşa ediyor, inançlarını ve hikâyelerini ise Sayburç'ta olduğu gibi taş duvarlara kazıyorlardı. Sayburç, bize bu önemli geçiş dönemini anlama fırsatı sunan değerli bir penceredir.