Demokrasi ve Millî Birlik Günü, Türkiye'de anayasal düzeni ve demokratik yapıyı hedef alan 15 Temmuz 2016 tarihli askerî darbe girişiminin başarısızlığa uğratılmasının ardından ilan edilen resmî anma günüdür. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde, halkın doğrudan katılım gösterdiği bu darbe teşebbüsü, devletin kurumları ve vatandaşların eşgüdümlü direnciyle engellenmiştir. Bu sürecin ardından, 15 Temmuz tarihi her yıl “Demokrasi ve Millî Birlik Günü” adıyla anılmaya başlanmıştır. Bu gün, darbe girişimi sırasında yaşamını yitiren bireyleri anmak ve demokratik düzenin korunmasına yönelik toplumsal iradeyi hatırlatmak amacı taşımaktadır.

^{15 Temmuz Demokrasi ve Millî Birlik Günü (AA)}

15 Temmuz Darbe Girişimi

15 Temmuz 2016 gecesi, Türk Silahlı Kuvvetleri içinde yapılandığı tespit edilen bir grup, anayasal düzeni ortadan kaldırmaya yönelik bir darbe teşebbüsünde bulunmuştur. Girişim sürecinde başta İstanbul ve Ankara olmak üzere çeşitli şehirlerde kamu kurumları hedef alınmış, Türkiye Büyük Millet Meclisi bombalanmış ve sivillere yönelik silahlı müdahalelerde bulunulmuştur. Bu gelişmeler karşısında vatandaşlar, güvenlik güçleri ve devlet kurumları birlikte hareket ederek teşebbüsü engellemiştir. Yaşanan olaylar sonucunda 251 kişi hayatını kaybetmiş, 2.734 kişi yaralanmıştır. Adli ve idari soruşturmalar neticesinde, söz konusu girişimin Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) tarafından planlandığı tespit edilmiştir.

^{15 Temmuz Demokrasi ve Millî Birlik Günü (T.C. İletişim Başkanlığı)}

Günün İlanı ve Anlamı

29 Ekim 2016 tarih ve 29872 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6752 sayılı Kanunla 15 Temmuz günü, “15 Temmuz Demokrasi ve Milli Birlik Günü” resmi bayram günü olarak ilan edilmiştir. Bu gün, yalnızca bir anma günü olmasının ötesinde, halkın demokratik düzene sahip çıkma iradesinin tarihsel bir ifadesi olarak değerlendirilmiştir. Anma gününün temel amacı, darbe girişimi sırasında yaşananların unutulmamasını sağlamak, yaşamını yitirenleri ve yaralananları toplumsal bellek içerisinde yaşatmak ve birlik ile beraberlik duygusunu güçlendirmektir.

^{15 Temmuz Demokrasi ve Millî Birlik Günü (AA)}

Etkinlikler ve Toplumsal Katılım

Demokrasi ve Millî Birlik Günü, yurt içinde ve yurt dışında kamu kurumları ile sivil toplum kuruluşlarının organizasyonuyla çeşitli etkinliklerle anılmaktadır. Bu etkinlikler, farklı toplumsal kesimlerin katılımına açık olacak şekilde çok yönlü biçimde yapılandırılmaktadır. Anma günü yalnızca geçmişteki bir olayın hatırlanmasını değil, aynı zamanda demokratik değerlerin korunmasına yönelik farkındalık oluşturulmasını amaçlayan bir etkinlik alanı oluşturmaktadır.

^{Diyanet İşleri Başkanlığı'ndan 15 Temmuz Mesajı (TRT Haber)}

Bu kapsamda gerçekleştirilen faaliyetler arasında kültürel, sanatsal, sportif, akademik ve dini içerikli organizasyonlar yer almaktadır. “Zaferin Adı Türkiye” ve benzeri temalarla yürütülen iletişim kampanyaları çerçevesinde medya bilgilendirme toplantıları, fotoğraf sergileri, panel ve söyleşiler düzenlenmektedir. Uluslararası düzeyde ise büyükelçilik ve konsolosluklar aracılığıyla tanıtım ve anma faaliyetleri yürütülmekte, Türkiye’nin demokrasiye yönelik tutumuna dair içerikler paylaşılmaktadır.

^{"Zaferin Adı Türkiye, 15 Temmuz Demokrasi ve Milli Birlik Günü" Sergisi (AA)}

Etkinlikler kapsamında bazı kamusal yapılar özel ışıklandırma teknikleriyle aydınlatılmakta, led projeksiyon ve video yansıtım teknolojileriyle sembolik mesajlar kamuoyuna sunulmaktadır. Ayrıca İstanbul, Ankara ve diğer büyükşehirlerde açık alanlarda kurulan sergiler ve bellek mekânları, olay gecesine dair belgeler, görseller ve tanıklıkları içeren içeriklerle kamuya açık hâle getirilmektedir.

^{15 Temmuz Demokrasi ve Millî Birlik Günü dolayısıyla Köprülere Türk Bayrağımız Asıldı (T.C. İletişim Başkanlığı)}

Toplumsal katılımı artırmaya yönelik olarak, yürüyüş, koşu ve bisiklet turu gibi fiziksel etkinlikler de düzenlenmektedir.

^{İstanbul'da 15 Temmuz Şehitleri İçin Düzenlenen Bisiklet Turu (AA)}

“Millî Birlik Yürüyüşleri” ve “Demokrasi Nöbetleri” gibi etkinlikler, farklı yaş ve sosyal gruplardan bireylerin ortak katılımına olanak sunmaktadır. Bu tür programlar, birlik ve dayanışma temalarının kamu alanında görünür kılınmasına hizmet etmektedir.

^{Galata Kulesi Işıklandırması (AA)}

Dini içerikli programlar çerçevesinde, camilerde hatim ve mevlid programları düzenlenmekte, toplu dualar edilmekte ve şehitler için anma törenleri gerçekleştirilmektedir. Ayrıca, TBMM, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi ve diğer simgesel mekânlarda devlet erkânının katılımıyla resmî törenler düzenlenmektedir.

^{Fatih Camisi'nde 15 Temmuz Şehitleri İçin Düzenlenen Hatim Programı (AA)}

Kültürel alanda konser, tiyatro, film gösterimi ve belgesel sunumları gibi etkinlikler planlanmakta; bu etkinlikler kamuya açık alanlarda izleyiciyle buluşturulmaktadır. Anlatı temelli sinema yapımları ve belgeseller, darbe girişiminin farklı yönlerini ortaya koyan görsel belgeler aracılığıyla paylaşılmaktadır.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın koordinesinde hazırlanan özel temalı trenler, şehirlerarası farkındalık oluşturmayı hedeflemekte; tren güzergâhı boyunca çeşitli görsel ve bilgilendirici materyaller vatandaşlara sunulmaktadır. Havalimanı, gar ve metro istasyonlarında ise süreli sergiler aracılığıyla kamuya açık alanlar bilgilendirme amaçlı kullanılmaktadır.

^{15 Temmuz Demokrasi ve Millî Birlik Günü Treni (AA)}

Eğitim kurumlarında öğrencilere yönelik resim, kompozisyon ve afiş yarışmaları düzenlenmekte; özgürlük, demokrasi ve toplumsal dayanışma temalarını içeren seminer, panel ve atölye çalışmaları aracılığıyla bilinç aktarımı sağlanmaktadır.

Akademik düzeyde ise devlet arşivlerinde yer alan belge ve görsellerin derlenmesiyle oluşturulan rapor, kitap ve inceleme metinleri yayımlanmakta; darbe girişiminin tarihsel ve sosyolojik boyutlarını ele alan panel, sempozyum ve forumlar organize edilmektedir. Bu yayınlar, kamu kurumlarının yanı sıra üniversiteler, araştırma merkezleri ve medya kuruluşları tarafından erişime sunulmaktadır.

^{"15 Temmuz Darbe Girişimi ve Toplumsal Belleğin Hafıza Mekanları" Kitabı (AA)}

Stratejik İletişim ve Anlatı İnşası

İletişim Başkanlığı tarafından yürütülen stratejik iletişim projeleri kapsamında, 15 Temmuz’a dair tarihsel anlatı çeşitli formatlarda kamuoyuna sunulmaktadır. Görsel medya içerikleri, belgesel yapımları, sanal sergiler, bellek kitapları ve arşiv belgeleriyle hazırlanan yayınlar aracılığıyla darbe girişiminin toplumsal, siyasal ve tarihsel yönleri çok boyutlu biçimde işlenmektedir.

Toplumsal Bellekteki Yeri

15 Temmuz 2016 tarihinde yaşanan darbe teşebbüsü, Türkiye’nin yakın dönem toplumsal belleğinde önemli bir yer edinmiştir. Demokrasi ve Millî Birlik Günü, bu hafızanın korunması, sonraki kuşaklara aktarılması ve millî kimliğin sürekliliğine katkı sağlanması amacıyla her yıl çeşitli etkinliklerle anılmaktadır. Bu süreçte, devlet kurumları ile sivil toplum kuruluşları iş birliği içerisinde çalışmakta; anma günü, kurumsal yapılarla toplumsal hafızanın etkileşimini sağlamaya yönelik bir platform işlevi görmektedir.