2025 Nobel Barış Ödülü, Venezuela’da demokratik hakların savunulması ve barışçıl siyasal geçiş süreci için yürütülen çalışmaları nedeniyle Maria Corina Machado’ya verilmiştir. Norveç Nobel Komitesi açıklamasında, Machado’nun “Venezuela halkının demokratik haklarını geliştirmeye yönelik kesintisiz çalışmaları ve diktatörlükten demokrasiye barışçıl geçiş mücadelesi” dolayısıyla ödüle layık bulunduğu belirtmiştir.
Machado, Venezuela’daki demokrasi hareketinin lideri olarak, Latin Amerika’da son yıllarda sivil cesaretin "en dikkate değer örneklerinden biri" olarak tanımlanmıştır. Komite açıklamasında, onun “giderek kararan bir ortamda demokrasinin ateşini canlı tutan bir barış savunucusu” olduğunu belirtmiştir.
Maria Corina Machado'nun İlüstrasyonu (The Nobel Prize)
Venezuela’daki Siyasal Bağlam
Komitenin açıklamasına göre Venezuela, son yirmi yılda demokratik yönetimden otoriter bir rejime dönüşmüştür. Ülkede geniş çaplı ekonomik ve insani kriz yaşanmakta, nüfusun önemli bir kısmı yoksulluk içinde yaşamaktadır. Yaklaşık sekiz milyon Venezuelalı ülkesini terk etmiştir. Devletin baskı aygıtı, muhaliflere yönelik sistematik tutuklama, yargısız işlemler ve seçim manipülasyonları ile çalışmaktadır. Bu koşullar altında siyaset yapmak zorlaşmıştır.
Maria Corina Machado, demokratik kalkınma amacıyla kurulan Súmate adlı sivil toplum örgütünün kurucularındandır. 2000’li yılların başında bu örgüt aracılığıyla serbest seçimlerin savunulması yönünde çalışmalar yürütmüştür. Machado, farklı dönemlerde parlamento üyeliği yapmış ve adil seçim süreçlerinin izlenmesi için çeşitli girişimlerde bulunmuştur. “Oy pusulası yerine silah seçeneğini reddetme” çağrısıyla bilinen bu hareket, Venezuela’daki demokratik mücadele tarihinde yer edinmiştir.
2024 Başkanlık Seçimleri Süreci
Machado, 2024 başkanlık seçimleri öncesinde muhalefetin ortak adayı olarak öne çıkmıştır. Ancak adaylığı hükümet tarafından engellenmiştir. Bunun üzerine, muhalefetin başka bir adayı olan Edmundo González Urrutia’yı desteklemiştir. Ülke genelinde gönüllüler sandık güvenliği için görevlendirilmiş, seçimlerde oy sayımının şeffaf biçimde yürütülmesi hedeflenmiştir. Oy pusulalarının imha edilmesi riskine karşı vatandaşlar tarafından seçim sonuçları belgelenmiş ve kamuoyuna duyurulmuştur. Bu süreçte muhalefet, farklı siyasi gruplar arasında ortak hareket etmiştir.
Seçim sonuçlarının muhalefet lehine olduğu iddia edilmesine rağmen, iktidar yönetimi sonuçları tanımamıştır. Komite açıklamasında bu sürecin “barışçıl, demokratik ve örgütlü bir muhalefet hareketi” örneği oluşturduğu belirtilmiştir.
Nobel Komitesi’nin Değerlendirmesi
Norveç Nobel Komitesi, demokrasi ile kalıcı barış arasındaki bağı vurgulamıştır. Komiteye göre, dünyada demokratik değerler gerilerken otoriter yönetimlerin ve militarizmin yükselişi küresel bir eğilim hâline gelmiştir. Basın özgürlüğünün kısıtlanması, yargının siyasallaşması ve eleştirilerin bastırılması bu sürecin belirtileri olarak gösterilmiştir.
Komite, Maria Corina Machado’nun Alfred Nobel’in vasiyetinde yer alan üç ölçütü karşıladığını açıklamıştır. Buna göre Machado, ülkesindeki muhalefeti bir araya getirmiş, Venezuela toplumunun askerîleştirilmesine karşı çıkmış ve demokratik geçiş sürecinin barışçıl yöntemlerle sürdürülmesini savunmuştur.
Ödül Töreni ve Adaylık Süreci
2025 Nobel Barış Ödülü, 10 Ekim 2025’te Oslo’daki Norveç Nobel Enstitüsü’nde saat 09.00 GMT’de duyurulmuştur. Bu yıl için toplam 338 aday gösterilmiştir; bunların 244’ü bireysel, 94’ü ise kurumsal adaylıktır. Ödül tutarı 11 milyon İsveç kronudur (yaklaşık 1,2 milyon ABD doları). Ödül töreninin, Alfred Nobel’in ölüm yıldönümü olan 10 Aralık 2025’te düzenlenmesi planlanmıştır.
