2025 Peru Güvenlik Krizi, artan organize suç, gasp ve cinayet olaylarının ardından hükümetin Mart ve Ekim aylarında iki ayrı olağanüstü hal ilan ettiği güvenlik sürecidir. 18 Mart 2025’te Başkan Dina Boluarte, şarkıcı Paul Flores’in öldürülmesinin ardından Lima’da 30 günlük olağanüstü hal kararı almıştır. Boluarte’nin görevden alınmasından sonra, 21 Ekim 2025’te ise geçici Devlet Başkanı Jose Jerí, suç oranlarındaki artış ve protestolar nedeniyle Lima ve Callao’da 30 gün süreyle olağanüstü hal ilan etmiştir.
Peru’nun başkenti Lima'da düzenlenen protestolar, 16 Ekim 2025 - (Anadolu Ajansı)
İlk OHAL İlanı
Mart 2025’te Peru’da organize suç ve gasp vakalarındaki artış üzerine güvenlik birimleri alarma geçmiştir. Ünlü cumbia şarkıcısı Paul Flores, Lima yakınlarında içinde bulunduğu otobüsün saldırıya uğraması sonucu hayatını kaybetmiştir. Yetkililer, saldırının müzisyenin bağlı olduğu grubun bir suç örgütü tarafından haraç ödemeye zorlanmasıyla bağlantılı olduğunu açıklamıştır.
Şiddet olaylarının ardından Başkan Dina Boluarte, 18 Mart 2025 tarihinde başkent Lima’da 30 günlük olağanüstü hal (OHAL) ilan etmiştir. Karar kapsamında silahlı kuvvetler, ulusal polisle birlikte sokak devriyelerine katılmakla görevlendirilmiştir. Uygulama süresince bazı temel hak ve özgürlükler geçici olarak askıya alınmıştır.
Polis raporlarına göre 1 Ocak–16 Mart 2025 tarihleri arasında 459 cinayet işlenmiş, yalnızca Ocak ayında 1.909 gasp olayı bildirilmiştir. Önceki yılın ilk on ayında ise 14.000’in üzerinde gasp şikâyeti alınmıştır. Yetkililer, şiddet olaylarının büyük kısmının toplu taşıma sektörü çalışanlarına yönelik saldırılardan kaynaklandığını bildirmiştir.
Artan suç oranları sonrasında İçişleri Bakanı Juan José Santiváñez hakkında, muhalefet partilerince “şiddet olaylarına karşı etkili plan oluşturamamak” gerekçesiyle güvensizlik oylaması talep edilmiştir. Başkan Boluarte, bu dönemde idam cezası uygulanması çağrısında bulunmuştur, ancak Peru yasaları yalnızca vatana ihanet suçunda idam cezasına izin vermektedir.
Dina Boluarte’nin Görevden Alınması ve Protestolar
10 Ekim 2025 tarihinde Peru Kongresi, Başkan Dina Boluarte’yi suç oranlarını kontrol altına alamadığı gerekçesiyle görevden almıştır. Meclis Başkanı Jose Jerí, aynı gün geçici devlet başkanı olarak yemin etmiştir. Jerí, göreve geldikten kısa süre sonra kamu güvenliğini ülkenin öncelikli meselesi olarak tanımlamış ve yeni kabinesini tanıtarak suçla mücadelede sert bir yaklaşım benimsediğini açıklamıştır.
Jose Jeri yemin ederek devlet başkanlığı görevini devralıyor, 10 Ekim 2025 - (Anadolu Ajansı)
Jerí’nin göreve başlamasının ardından kısa süre içinde, Gen Z olarak adlandırılan genç gruplar ve çeşitli sivil toplum örgütleri tarafından ülke genelinde protestolar düzenlenmiştir. Göstericiler, artan suç oranlarına karşı somut önlemler alınmasını talep etmiştir.
16 Ekim 2025’te düzenlenen hükümet karşıtı protestolar, başkent Lima dâhil olmak üzere birçok şehirde gerçekleşmiştir. Çatışmalarda 32 yaşındaki Eduardo Mauricio Ruiz adlı protestocu vurularak hayatını kaybetmiştir. Ombudsmanlık Ofisi, olayda çok sayıda polisin ve sivilin yaralandığını; bir polis memurunun saldırıya uğramasının ardından ateş açtığını açıklamıştır. Polis Şefi Óscar Arriola, ateş eden kişinin Polis Teşkilatı mensubu Luis Magallanes olduğunu, memurun görevden alındığını ve hastanede tedavi gördüğünü bildirmiştir.
Geçici Devlet Başkanı Jose Jerí, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada Ruiz’in ölümünden üzüntü duyduğunu, olayın “objektif biçimde” soruşturulacağını ifade etmiştir. Jerí, şiddet eylemlerinin “barışçıl gösterilere sızan suçlular tarafından kışkırtıldığını” söylemiştir. İçişleri Bakanı Vicente Tiburcio, Kongre’de yaptığı konuşmada 89 polis ve 22 sivilin yaralandığını, 11 kişinin gözaltına alındığını ve ulusal polis teşkilatında kapsamlı bir reform planı hazırlanacağını belirtmiştir. Aynı gün Başbakan Ernesto Álvarez, Lima’da olağanüstü hal ilanı için hazırlıkların tamamlandığını duyurmuştur.
Peru genelinde düzenlendi hükümet karşıtı protestolar, 16 Ekim 2025 - (Anadolu Ajansı)
İkinci OHAL İlanı
Artan suç oranları ve protestoların şiddetlenmesinin ardından 21 Ekim 2025 tarihinde geçici Devlet Başkanı Jose Jerí, Lima ve Callao’da 30 gün süreyle olağanüstü hal (OHAL) ilan ettiğini açıklamıştır. Karar, Bakanlar Kurulu tarafından onaylanmış ve 22 Ekim gece yarısından itibaren yürürlüğe girmiştir.
OHAL kararı kapsamında silahlı kuvvetlerin polise destek vereceği ve güvenlik operasyonlarının birlikte yürütüleceği belirtilmiştir. Jerí, ulusa sesleniş konuşmasında “Savaşlar sözle değil, eylemle kazanılır” diyerek suçla mücadelede “savunmadan saldırıya geçme” kararlılığını vurgulamıştır.
Alınan karar, Lima ve Callao’da iç güvenliğin yeniden sağlanması ve organize suç faaliyetlerinin bastırılması amacıyla uygulanmaya başlanmıştır. Jerí, açıklamasında hedefin ülkeye “barış, huzur ve halkın güvenini yeniden tesis etmek” olduğunu belirtmiştir.
OHAL’in Kapsamı ve Hukuki Düzenlemeler
21 Ekim 2025’te ilan edilen olağanüstü hal kapsamında, hükümet protesto hakkı da dahil olmak üzere bazı anayasal hakları geçici olarak askıya almıştır. OHAL süresince toplanma özgürlüğü, konut dokunulmazlığı ve kişisel güvenlik gibi temel hakların kullanımına kısıtlamalar getirilmiştir. Bu çerçevede hükümet, ordunun sokaklarda devriye gezmesine ve polisle birlikte kamu düzenini sağlamasına izin vermiştir.
Karar uyarınca, Silahlı Kuvvetler kamuya açık alanlarda görev yapmaya başlamış ve güvenlik faaliyetleri özellikle otobüs durakları, metro istasyonları, kamu kurumları ve şiddet olaylarının yoğun olduğu bölgelerde yoğunlaştırılmıştır. Ayrıca OHAL kararnamesi, iki kişinin aynı motosiklet üzerinde seyahat etmesini yasaklamış; bu kuralın, suç örgütlerinin saldırı yöntemlerini kısıtlamak amacıyla getirildiği belirtilmiştir.
Cezaevlerinde güvenlik önlemleri artırılmış, birçok hapishanede ziyaretlerin sınırlandırılması, hücrelerde belirli zamanlarda elektriğin kesilmesi ve yasadışı iletişim antenlerinin imha edilmesi uygulamaları başlatılmıştır. Yetkililer, birçok suç planının cezaevlerinden yürütüldüğünü belirterek bu tedbirlerin zorunlu hale geldiğini açıklamıştır.
Hükümetin Açıklamaları ve Gerekçeleri
Geçici Devlet Başkanı Jose Jerí, 21 Ekim 2025’te yaptığı kısa televizyon konuşmasında Lima ve Callao’da ilan edilen olağanüstü hali kamuoyuna duyurmuştur. Konuşmasında, “Savaşlar sözle değil, eylemle kazanılır” ifadesini kullanarak güvenlik politikalarının sertleştirileceğini belirtmiştir.
Jerí, suç oranlarının “orantısız biçimde arttığını” ve bu durumun “binlerce aileye büyük acı yaşattığını ve ülkenin ilerlemesine zarar verdiğini” ifade etmiştir. Açıklamasında ülkenin barış ve huzurunun yeniden tesis edilmesi gerektiğini vurgulamıştır.
Devlet başkanı ayrıca, yeni dönem için “savunmadan saldırıya geçme” yaklaşımıyla suçla mücadelede yeni bir sayfa açıldığını belirtmiştir. Bu stratejinin, ülkede güvenin yeniden sağlanması ve milyonlarca Perulunun huzur içinde yaşamasını amaçladığını dile getirmiştir.
Başbakan Ernesto Álvarez, olağanüstü hal kararından önce yaptığı bir açıklamada bu uygulamanın “soyut bir beyan olmaması gerektiğini” ifade etmiştir. Álvarez, hükümetin güvenlik sorunlarını yalnızca söylem düzeyinde değil, fiili uygulamalarla çözmesi gerektiğini vurgulamıştır.
OHAL kararında, “Ulusal Polisin iç düzeni korumaya devam edeceği, ancak silahlı kuvvetlerin kamu güvenliğini sağlamak üzere destek vereceği” hükmü yer almıştır. Bu yetkilendirme, askeri personelin polisle birlikte sokaklarda devriye gezmesine olanak tanımıştır.
Hükümet kararında ayrıca, alınan tedbirlerin amacının yalnızca suçla mücadele değil, aynı zamanda “şiddet olaylarını ve kamu düzenini bozan eylemleri önlemek” olduğu belirtilmiştir.