Abdullah Sabri Aytaç, 1870 yılında Zonguldak’ın Devrek kazasında dünyaya gelmiş, Millî Mücadele yıllarında aktif görev almış bir din adamı ve siyasetçidir. Medrese eğitimi alarak müderrislik ve müftülük görevlerinde bulunmuş, Milli Mücadele döneminde halkı direnişe çağırarak dikkat çeken bir isim olmuştur. 1920 yılında Bolu milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin birinci dönemine katılmış, mecliste eğitim, dini işler ve halkın bilinçlendirilmesi gibi alanlarda görevler üstlenmiştir. Eğitim meselelerine duyarlılığıyla da öne çıkan Aytaç, dönemin siyasal ve toplumsal dönüşümüne katkı sağlayan önemli bir figürdür. 1950 yılında Devrek'te vefat etmiştir.
Erken Yaşamı ve Eğitimi
Abdullah Sabri Aytaç, 1870 yılında Devrek'te dünyaya geldi. Babası Halveti Dergâhı Postnişini Hacı Mehmet Efendi, annesi Dudu Hanım’dır. İlk öğrenimini Devrek’teki ibtidai mektebinde, ardından rüştiyede tamamladı. İstanbul Bayezid Camii Medresesi’nden 1896 yılında müderrislik icazeti aldı. Babasının vefatı üzerine Halveti Dergâhı’ndaki görevini devraldı.
Mesleki ve Dini Görevleri
Eğitim hayatını tamamladıktan sonra Devrek’teki Cihadiyye ve Cami-i Cedid Medreselerinde müderrislik yaptı. Ayrıca Devrek Kazası İdare Meclisi ve Bolu Liva Meclisi üyeliği görevlerinde bulundu. 1911 yılında Devrek Müftülüğü’ne atandı ve dini görevlerini yürüttü. Aynı zamanda halk üzerinde etkili bir kanaat önderi oldu.
Millî Mücadele Dönemi
Mustafa Kemal Paşa'nın çağrısıyla başlayan Millî Mücadele’ye daha ilk günden itibaren destek verdi. 1919 yılında kurulan Devrek Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin kurucuları arasında yer aldı. Cemiyetin başkanı olarak camilerde ve meydanlarda yaptığı konuşmalarla halkı direnişe çağırdı. Özellikle Devrek Millet Bahçesi’ndeki mitinglerde halkı Millî Mücadele’ye destek vermeye davet etti.
Birinci TBMM’de Vekilliği
1920 yılında Bolu’dan TBMM’ye milletvekili olarak seçildi. Meclisin açılışında 23 Nisan 1920 tarihinde hazır bulundu. Mecliste Şeriye ve Evkaf Komisyonu ile İrşad Komisyonu’nda görev aldı. Din adamı kimliği ile Bolu ve çevresindeki halkı bilinçlendirme ve yatıştırma görevlerini yerine getirdi. Özellikle 1920’deki Düzce isyanı sırasında seçim bölgesinde halkı aydınlatmak üzere TBMM tarafından görevli olarak yeniden Devrek’e gönderildi.
Ankara Fetvası ve Dini Destek
11 Nisan 1920’de İstanbul Hükümeti'nin yayınladığı fetvaya karşılık olarak yayımlanan ve 152 din adamı tarafından imzalanan Ankara Fetvası’na Abdullah Sabri Efendi de imza attı. Böylece Millî Mücadele’nin dini açıdan meşruiyet kazanmasında aktif bir rol aldı.
Meclisteki Görüş ve Faaliyetleri
Milletvekilliği süresince TBMM'de üç önerge, iki teklif ve bir konuşmayla aktif rol aldı. Eğitim politikalarına ilişkin önerileri, medreselerin ıslahı ve bilimsel eğitimin önemine vurgu yapmasıyla dikkat çekti. 1922’de yapılan milletvekillerine yönelik bir ankette, eğitimin bilim ve kültür temelli şekillendirilmesinin ülkenin geleceği açısından belirleyici olduğunu ifade etti.
Sonraki Yıllar ve Ölümü
1923 yılında milletvekilliği sona erdi. Siyasetten çekilen Abdullah Sabri Aytaç, Devrek’te sade bir hayat sürdürdü. 8 Ocak 1950’de vefat etti. Mezarı Devrek Tekke Camii avlusundadır. İsmi, yaşadığı sokağa verilmiş ve mitingler düzenlediği Millet Bahçesi’ne bir anıtı dikilmiştir.
