Köken

Abus kelimesi, Arapça ˁbs (عبس) kökünden türeyen ˁabūs (عَبُوس) sözcüğünden alıntıdır ve “asık suratlı, çatık kaşlı” anlamına gelir. Bu kelime, “kaş çatmak, somurtmak” anlamındaki ˁabasa (عَبَسَ) fiilinin faˁūl vezninde, yani mübalağa (abartı) anlamı taşıyan sıfat formudur. Faˁūl kalıbı, ilgili fiilin sürekli ya da belirgin bir şekilde gerçekleştiğini ima eder; dolayısıyla abus, yalnızca anlık bir yüz ifadesini değil, kalıcı ya da karakteristik bir durumu betimler. Türkçede özellikle yüz ifadesiyle ilgili olumsuz duyguları, mesafeli ya da sert mizaçları anlatmak için yerleşik biçimde kullanılır.

Kullanım Alanları

• Edebiyat: Soğuk, mesafeli ya da sert mizaçlı karakterleri betimlemek için betimleyici sıfat olarak kullanılır.
• Psikoloji: Duygusal dışavurumu sınırlı, içe dönük ya da bastırılmış bireylerin ruh halini tanımlamak için mecazen yer bulur.
• Günlük Dil: Asık suratlı veya geçimsiz kişiler hakkında niteleyici bir sıfat olarak sıkça kullanılır.
• Sosyoloji: Toplumsal ilişkilerde mesafe koyan, duygusal soğukluk sergileyen birey tipolojisini tanımlamak için kullanılabilir.
• Sanat Eleştirisi: Heykel veya portre gibi figüratif eserlerde yüz ifadesine dair yorumlarda estetik betimleyici olarak geçebilir.