Adana'da Seyhan Nehri üzerinde yer alan Taşköprü, Roma dönemi mühendisliğinin eşsiz örneklerinden biridir. Şehir tarihinin önemli bir simgesi olan köprü, Roma İmparatorluğu'ndan Osmanlı dönemine kadar sürekli olarak bakım görmüş ve inşa edildiği günden bu yana hem stratejik hem de ekonomik açıdan büyük bir öneme sahip olmuştur.
Tarihi ve Yapım Süreci
Taşköprü'nün yapımına dair kesin kaynaklar sınırlıdır ancak en yaygın görüş, köprünün Roma İmparatoru Hadrianus tarafından inşa ettirildiğidir. Bununla birlikte, bazı kaynaklar köprünün Pompeius ya da Augustus dönemine tarihlenebileceğini öne sürmektedir. Ancak Adana Taş Köprü'nün ilk yapıldığı dönem, Roma İmparatorluğu'nun geniş topraklarında ulaşımın önem kazandığı 4. yüzyıla dayanır. Bu dönemde, imparatorluk sınırlarını koruma amacıyla, Asya ile Avrupa arasında geçiş için güvenli ve sağlam bir köprüye ihtiyaç duyulmuştur. Roma İmparatoru I. Theodosius döneminde, köprünün inşası tamamlanmış ve mimar Auxentius tarafından yönetilmiştir. Ayrıca, köprünün zamanla birçok onarımdan geçtiği kaydedilmiştir; Bizans İmparatoru Justinianus, Harun Reşit ve Osmanlı dönemi padişahları köprüyü onarmıştır.
Mimari Özellikleri
Taşköprü, Roma köprülerinin karakteristik özelliklerini taşır. Doğu-batı doğrultusunda uzanan köprü, toplamda 300 metre uzunluğa, 14 ana kemer gözüne ve 5 tahliye kemerine sahiptir. Ortalama 9.5 metre genişliğinde olan köprü, zamanla çeşitli onarımlar sonucu yapısal değişiklikler geçirmiştir. Köprüdeki kemer açıklıkları 13.7 ile 19.6 metre arasında değişmektedir. Yapı, dönemin mühendislik bilgisinin bir yansıması olarak sağlam temellere oturur. Yapının inşasında kullanılan taşlar, çevrede bulunan dağlardan temin edilmiştir. Bu taşların büyük kısmı, Seyhan Nehri'nin doğusundaki Çalı Dağı ve Misis bölgesinden getirilmiştir. Taşların nakliyesi, büyük bir organizasyon ve hayvan gücü gerektirmiştir.
Stratejik ve Ekonomik Önemi
Antik dönemde, bölgedeki askeri ve ticari yolların en önemli noktalarından birinde bulunan köprü, özellikle Roma İmparatorluğu için stratejik bir öneme sahipti. İpek Yolu ve Baharat Yolu gibi önemli ticaret yollarının geçiş güzergahında yer alması, köprüyü hem bölgesel hem de uluslararası ticaretin merkezlerinden biri haline getirmiştir. Ayrıca, köprünün Seyhan Nehri üzerinde kurulduğu noktada, nehrin sert tabiat koşullarına karşı dayanıklı olacak şekilde inşa edilmesi büyük bir mühendislik başarısıdır.
Onarımlar ve Bakım
Adana Taş Köprü, tarih boyunca birçok kez onarımdan geçmiştir. Bizans İmparatoru Justinianus, köprüdeki ilk büyük onarımı gerçekleştirmiştir. Onarımda, nehrin yatağı değiştirilmiş ve köprü yeniden inşa edilmiştir. Sonraki yıllarda, Abbasi Halifesi Memun, Osmanlı döneminde III. Ahmet ve Ziya Paşa gibi birçok figür köprüyü onarmıştır. 1949 yılında gerçekleştirilen son onarım, köprünün zamanla geçirdiği bakım süreçlerini tamamlamıştır. 2007 yılından itibaren yaya köprüsü olarak kullanılan Taşköprü, bugün şehrin önemli turistik ve kültürel alanlarından biri olmuştur.
