Adıyaman Müzesi, Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan Adıyaman il merkezinde bulunan bir arkeoloji ve etnografya müzesidir. Müze, 1979 yılında kurulmuş, 1982 yılında ise şehir merkezindeki Atatürk Bulvarı üzerinde tek katlı ve bahçeli modern binasında hizmete açılmıştır. Adıyaman Müzesi; arkeolojik, etnografik ve sikke koleksiyonlarıyla kapsamlı bir içeriğe sahiptir. Yaklaşık 30.000 eseri barındıran müzede, teşhirde bulunan eser sayısı 2.000 civarındadır.

^{Paleolitik Döneme Ait Çakmak Taşından Yapılmış El baltası (Türkiye Kültür Portalı)}

Mimari ve Teşhir Düzeni

Müze binası, bodrum üzerine inşa edilmiş tek katlı bir yapıdır. Geniş bir bahçeye sahiptir ve eserler iki ana salon, bu salonları birbirine bağlayan ara salon ve iç bahçede sergilenmektedir.

Arkeolojik Koleksiyon

Adıyaman Müzesi’nin arkeolojik eser salonunda, Paleolitik Çağ’dan Osmanlı Dönemi’ne kadar farklı kültür evrelerine ait eserler yer almaktadır. Bunlar arasında çakmaktaşından el baltaları, kazıyıcılar, obsidyenden ok uçları, pişmiş topraktan yapılmış çeşitli kaplar, bronz mızrak uçları, hiyeroglif yazıtlar, mozaikler, heykeller, kandiller, yazıtlar, cam objeler ve çok sayıda sikke bulunmaktadır.

Özellikle Kommagene Krallığı'na (M.Ö. 163–M.S. 72) ait eserler müzenin önemli koleksiyonları arasında yer alır. Krallığın en önemli hükümdarlarından I. Antiochos’un başı, 1983 yılında Samsat kazısında bulunmuş ve arkeoloji bölümünün öne çıkan eserleri arasında sergilenmektedir. Ayrıca M.Ö. 7500–7000 yıllarına tarihlenen ve Göbekli Tepe'deki figürlere benzeyen bir kült heykeli de dikkat çeken buluntular arasındadır.

^{Arkeolojik Koleksiyon (Türkiye Kültür Portalı)}

Etnografik Koleksiyon

Etnografya salonunda, Adıyaman ve çevresine özgü el dokuması halı, kilim, cicim gibi ürünler; geleneksel kadın ve erkek giysileri, gümüş takılar, bakır mutfak eşyaları yer almaktadır. Bu koleksiyon, bölgedeki kültürel mirasın günlük yaşamdaki karşılığını sergilemesi bakımından önem taşımaktadır.

Metal Eserler ve Lenger Koleksiyonu

Müzenin etnografya bölümünde yer alan dikkat çekici koleksiyonlardan biri de Osmanlı’nın son dönemine ait lengerlerdir. Bu bakır servis kapları 18. ve 19. yüzyıllara tarihlenmekte olup kazıma ve sıvama teknikleriyle üretilmiştir. Lengerler, yemek sunumu için kullanılmış, biçim ve süslemeleriyle dönemin zanaatkârlık anlayışını yansıtan önemli eserlerdir. Çoğunluğu sade formlu olan bu kaplar arasında konsantrik daireler, şemse motifleri, laleler, geometrik bordürler gibi detaylarla süslenmiş örnekler bulunmaktadır. Bazı lengerlerin üzerinde Ermenice kitabeler ve Osmanlıca tarihler de yer almaktadır.

^{Metal Eserler ve Lenger Koleksiyonu (Türkiye Kültür Portalı)}

Kalıp Yapımı Kâseler

Müzede sergilenen bir diğer özel grup ise Hellenistik Dönem’e ait kalıp yapımı kâselerdir. Bu kâseler, Megara kâselerinin devamı niteliğinde olan, kulpsuz ve ayaksız, yaklaşık yarım küre biçimli içki kaplarıdır. Dış yüzeylerinde kabartma bezemeler yer alır. Adıyaman Müzesi’nde bulunan örnekler, genellikle Doğu Sigillata A grubuna ait olup, Suriye-Filistin kökenli Antakya üretimiyle benzerlik göstermektedir. Kâseler, estetik detaylar, üretim teknikleri ve bezeme motifleri açısından farklı merkezlerle karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Aralarında madalyon halkası, palmiye, altar, yunus balığı, meşe palamudu gibi motifler yer alır.

Bağlı Birimler ve Ören Yerleri

Adıyaman Müzesi, sadece kendi binasındaki koleksiyonlarla değil, bağlı olduğu önemli ören yerleri ile de dikkat çekmektedir. Müzenin sorumluluğundaki başlıca alanlar şunlardır:

• Arsameia Antik Kenti: Kommagene Krallığı'nın yazlık başkenti olup Anadolu’nun en uzun Grekçe yazıtı burada yer alır.
• Kâhta Yeni Kale: Hititlerden Osmanlılara kadar çeşitli dönemlerde kullanılmış, savunma yapıları ve kitabeleriyle önem taşır.
• Nemrut Dağı Tümülüsü: UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan bu alan, Kommagene Kralı I. Antiochos’un mezar alanı ve anıtsal heykelleriyle tanınır.
• Perre Antik Kenti: Kommagene Krallığı’nın önemli yerleşimlerinden biri olan kent, Roma yolları üzerindeki stratejik konumu ve nekropol alanıyla dikkat çeker.
• Sofraz Tümülüsü: Roma Dönemi’ne ait, tonozlu mezar yapısı ve planlı mezar odaları ile öne çıkar.

Adıyaman Müzesi, barındırdığı çok sayıda dönemsel eserin yanı sıra, Kommagene Krallığı’na ait özgün buluntular, Osmanlı madeni kapları ve Hellenistik seramik koleksiyonlarıyla bölgenin tarihsel katmanlarını belgeleyen önemli bir kuruluştur. Yerel ve uluslararası kazılardan elde edilen arkeolojik materyaller, etnografik ögelerle birlikte değerlendirildiğinde müze, Güneydoğu Anadolu’nun kültürel çeşitliliğini ve sürekliliğini belgeleyen önemli bir merkez konumundadır. Müze; Pazartesi hariç haftanın her günü 08.00–12.00 ve 13.30–17.30 saatleri arasında ziyarete açıktır.