Suriye Devlet Başkanı Ahmed el-Şara'nın, 29 Ocak 2025'te Suriye Arap Cumhuriyeti Geçici Hükümeti Cumhurbaşkanı olarak ilan edilmesinin ardından gerçekleştirdiği ikinci yurt dışı ziyaretidir. Bu ziyaret kapsamında Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed el-Şara, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile bir görüşme gerçekleştirmiştir. İki lider, Suriye’nin ekonomik ve sosyal altyapısının iyileştirilmesi ile savunma ve güvenlik gibi stratejik öneme sahip konularda iş birliği yapılabileceğini duyurmuştur.

^{Recep Tayyip Erdoğan ve Ahmet Şara /4 Şubat 2025 (Kaynak: Cumhurbaşkanlığı)}

Kalkınma ve Altyapı Alanındaki Gelişmeler

İki liderin görüşmesinin ardından yapılan ortak açıklamada, Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye'nin Şam Büyükelçiliği’nin ardından Halep Başkonsolosluğu’nu da faaliyete geçirdiğini ve Türk Hava Yolları’nın (THY) Şam uçuşlarını yeniden başlattığını ifade etti. Esed rejiminin devrilmesinin ardından, iki ülke arasındaki ticaret, sivil havacılık, enerji, sağlık ve eğitim alanlarında ilişkiler hızla gelişmeye başladı. Türkiye’nin Suriye’ye ihracatı Aralık ayında %20 oranında artarken, Ocak ayında bu oran %38’e yükseldi.

Türkiye Ticaret Bakanlığı, geçen ay Suriye ile serbest ticaret anlaşmasını yeniden canlandırmak ve ulaşım, müteahhitlik ve yatırım alanlarında ortaklığı derinleştirmek için görüşmelere başlandığını duyurdu. Bu bağlamda, Türkiye Ticaret Bakanı Ömer Bolat, 2007’de imzalanan ancak 2011’de iç savaş nedeniyle askıya alınan Türkiye-Suriye Serbest Ticaret Anlaşması’nın yeniden yürürlüğe konulması için Suriye tarafıyla müzakerelerin sürdüğünü belirtti. Türkiye ayrıca, Suriye’ye elektrik sağlama, deniz sınırlarını belirleme anlaşması yapma ve bankacılık bağlantılarını yeniden kurma konusunda destek vermeye hazır olduğunu açıkladı. İki ülke yetkilileri Suriye’nin sanayi ve ticaret altyapısının yeniden inşa edilmesiyle ilgili imkanlar ve muhtemel zorluklar hakkında görüşmelere başladı.

^{İki Liderşn Basın Toplantısında bir Görüntü (Kaynak Cumhurbaşkanlığı)}

Savunma ve Güvenlik Konularında Stratejik İş Birliği

Ziyaret kapsamında yapılan görüşmeler sonucunda, her iki ülke lideri de güvenlik ve savunma alanlarında stratejik düzeyde iş birliği yapılabileceğini ifade etti. Yapılan ortak açıklama da Suriye Devlet Başkanı Ahmet El Şara iki ülke ilişkilerini güvenlik alanında derin bir stratejik iş birliğine dönüştürme arzusunda olduğunu açıklamıştır.

Suriye'nin yeni liderliği, orduyu ve çeşitli isyancı grupları dağıtmış^【1】  ve bunları yeni bir askeri komutaya entegre etmek için çalışmaktadır. Suriye, ayrıca Esed’in başlıca bölgesel destekçisi İran ve Rusya'nın yanı sıra İsrail ile de güvenlik konularında sorunlar yaşamaktadır. Özellikle, İsrail’in Suriye hava sahasını tehdit etmesi, yeni yönetimin öncelikli güvenlik konuları arasında yer almaktadır. Bu bağlamda, bazı kaynaklara göre görüşmede Türkiye'nin Suriye’de yeni hava üsleri kurması, Suriye hava sahasını askeri amaçlarla kullanması ve Suriye’nin yeni ordusunun eğitiminde öncülük etmesi gibi maddeleri içeren bir anlaşmanın müzakere edildiği belirtilmektedir.^【2】 

Türkiye Savunma Bakanı Yaşar Güler, daha önce yaptığı açıklamada, Türkiye'nin hâlihazırda birçok ülke ile Askerî Eğitim ve İş Birliği Anlaşmaları bulunduğunu ve yeni Suriye yönetiminin talep etmesi durumunda gerekli desteği sağlamaya hazır olduklarını belirtmişti.

Toprak Bütünlüğü ve Fırat'ın Doğusunda PKK/YPG Sorunu

İki liderin toplantısında gündeme gelen bir diğer önemli konu, PKK/PYD’nin Suriye’nin kuzeydoğusundaki varlığı olmuştur. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin yeni Suriye hükümetine hem DEAŞ hem de PKK/YPG ile mücadelede yardımcı olmaya hazır olduğunu belirtti. Türkiye destekli gruplar, uzun süredir kuzeydoğu Suriye’deki YPG militanlarıyla çatışma halinde bulunuyor. ABD, çoğunluğu YPG unsurlarından oluşan Suriye Demokratik Güçleri’ni (SDG) DEAŞ’a karşı kritik bir müttefik olarak görürken, Ankara ise bu grubu PKK'nın bir uzantısı olarak değerlendirmektedir.

Türkiye, sınır güvenliğini sağlamak amacıyla 2016 yılından itibaren terör örgütü olarak tanımladığı IŞİD ve PKK'nın Suriye kolu PKK/PYD’ye karşı sınır ötesi operasyonlar düzenlemektedir. Ayrıca, Türkiye 2017 yılından beri İdlib bölgesinde askeri güç bulundurmaktadır. Son olarak, Türkiye destekli Suriye Milli Ordusu, Suriye'nin kuzey batısında bulunan PKK/PYD’nin kontrolündeki Tel Rıfat ve Münbiç bölgelerinin kontrolünü ele geçirmişti.

61 Yıllık Baas Rejiminin Devrilmesi

Aralık 2024’te Beşar Esed’in Rusya’ya kaçmasıyla son bulan 61 yıllık Baas rejimi, Ahmed el-Şara’nın öncülüğünde başlayan muhalif grupların saldırıları sonucunda devrilmiştir. Esed rejiminin devrilmesinin ardından, Ahmed el-Şara geçiş dönemi cumhurbaşkanı olarak ilan edildi. Yeni yönetim, 2012’de kabul edilen anayasanın tüm değişiklikleriyle birlikte iptal edilmesine karar verdi ve geçiş sürecinde ülkeyi yönetmek üzere bir geçiş hükümeti kurdu.

Ahmed el-Şara, devlet başkanı olarak yaptığı ilk konuşmada, Suriye'nin toprak bütünlüğüne vurgu yaptı ve ulusal birliği sağlamaya yönelik mesajlar verdi. Ayrıca, uluslararası temaslarda bulunarak, Suriye'nin yeniden inşası ve istikrarının sağlanması için destek arayışına girdi. Bu gelişmeler, Suriye'de yeni bir dönemin başlangıcına işaret etmektedir. Ancak, ülkenin geleceği ve yeni yönetimin ulusal ve uluslararası düzeyde nasıl bir politika izleyeceği konusunda belirsizlikler devam etmektedir.