Air Transat Flight 961, 6 Mart 2005 tarihinde gerçekleşen nadir havacılık olaylarından biridir. Olay, Air Transat’a ait bir Airbus A310 tipi uçağın havada yatay stabilizatörünün kopmasıyla ilgilidir.

^{(Görsel yapay zeka ile oluşturulmuştur)}

Uçuş ve Kaza Süreci

Uçak, Varadero'dan kalkışından yaklaşık 35 dakika sonra, 35.000 ft (10.668 m) irtifadayken pilotların şiddetli bir titreşim hissetmesinin ardından kontrolden çıkmıştır. Birkaç saniye boyunca da ani bir dalış yaşanmıştır. Bu tür hareket, genellikle kontrol yüzeylerinden birinin arızalanmasıyla ilgilidir. Kaptan pilot, uçağın davranışlarını analiz ederken uçak kuyruğundan olağandışı sesler geldiğini fark etmiştir. Kısa bir süre sonra uçak dengelenmeye başlasa da uçuşta olağandışı davranışlar sürmüştür. Uçak, şiddetli titreşim ve ani dalıştan sonra bir süre daha istikrarsız hareketler göstermeye devam etmiştir.

Pilotlar, uçakla ilgili verileri incelediklerinde, yatay stabilizatörün bir bölümünün kopmuş olabileceğini tespit etmişlerdir. Stabilizatör, uçağın düzgün uçuşunu sağlamak için kritik bir öneme sahiptir. Bu parçanın hasar görmesi veya kopması, uçağın genel uçuş dengesinde ciddi bozulmalara yol açabilir.

Olayın ilk aşamasında, uçakta asimetrik bir denge kaybı meydana geldiği gözlemlenmiştir. Bu durum, uçağın sağa veya sola sapmasına neden olmuş ve özellikle yüksek irtifada uçuşu son derece güçleştirmiştir. Böyle bir senaryoda, uçağın güvenli şekilde yere indirilebilmesi için belirli teknik prosedürlerin uygulanması gereklidir.

Pilotlar, uçuş güvenliğini sağlamak amacıyla uçağın hızını ve irtifasını kademeli olarak azaltma yoluna gitmişlerdir. Hızın düşürülmesi, yatay stabilizatörün işlev kaybını kısmen telafi edebilmiş olsa da uçuş hâlâ yüksek risk içermekteydi. Bundan dolayı Varadero'ya geri dönülmesine karar verilmiştir. Ancak bu karar, uçağın kaybettiği denge sebebiyle ciddi şekilde azalan manevra kabiliyeti nedeniyle pilotlar açısından önemli bir zorluk teşkil etmiştir. Yüksek irtifada kontrollü bir iniş yapmak, özellikle bu tür bir arıza sonrası son derece tecrübe gerektiren bir görevdir. Ancak, kaptan pilotun deneyimi ve mürettebatın işbirliği sayesinde uçak, Varadero Uluslararası Havaalanı'na güvenli bir şekilde iniş yapmıştır.

İniş ve Sonrası

Uçak indikten sonra güvenlik prosedürleri devreye girmiş, yolcular tahliye edilmiştir. Kazadan kimse ciddi şekilde etkilenmese de uçak ciddi şekilde hasar görmüştür.

Uçak yere indiğinde yapılan detaylı incelemede, uçak kuyruğundaki yatay stabilizatörün sol kısmının neredeyse tamamen koptuğu anlaşılmıştır. Yani uçak, kuyruk dengeleyicisinin yarısı olmadan uçuşa devam etmiştir. Yatay stabilizatör, uçağın burnunun yukarı-aşağı hareketlerini dengeleyen kritik bir parçadır. Uçuş kontrol sistemleri bu parçaya bağlıdır ve bu parça olmadan uçmak genelde ölümcül sonuçlar doğurur.

Kazanın Nedenleri

Kanada Ulaşım Güvenliği Kurulu (TSB) ve Airbus mühendisleri olayı detaylı olarak incelemiş ve araştırmanın neticesinde;

• Kopan parçanın, daha önce yapılan bir bakım işlemi sırasında zayıflatıldığı,
• Karbon fiber kompozit yapıdaki stabilizatörün iç kısmında çatlakların fark edilmediği,
• Kopmanın metal bağlantı noktalarındaki stres yoğunluğu ve bakım hatasıyla ilişkili olduğu ortaya çıkmıştır.

Bu durum, bakım prosedürlerinin doğru uygulanmaması ve parça üzerinde yeterince titizlik gösterilmemesinin bir sonucu olarak belirlenmiştir. Üretimden uçuşa kadar izlenmeyen artık gerilme ve mikro hasarların uçuş sırasında potansiyel felakete dönüşebileceği anlaşılmıştır.

Air Transat ve Airbus, uçaklarının bakım süreçlerini yeniden gözden geçirilmiş ve benzer kazaların yaşanmaması için tüm A310 filosunda önemli güvenlik denetimleri yapılmıştır. Ayrıca, pilot eğitimi daha da geliştirilmiş, mürettebatlara, asimetrik stabilizatör kaybı ve diğer olağandışı uçuş koşullarına karşı ek eğitim verilmiştir.