logologo
AKDENİZ, SABRİ(1919-2017)
fav gif
Kaydet
viki star outline
Avatar
Ana YazarHatice Nil SARI18 Nisan 2025 10:21
Kıbrıs Lefke'de doğdu. Babası Seid (Seyyid) Mehmed dönemin tercüman ve yazarlarından, annesi Meftune Sabri, Lefke eşrafındandır.İlk tahsilini dedesi Sabri Efendi'nin yaptırdığı Lefke İlkokulu'nda bitirdi. Lefkoşe Türk Lisesi'nde okurken okulun çatısına asılı İngiliz bayrağını indirip yerine Türk bayrağını astığı için Kıbrıs'tan ayrılmak zorunda kalınca on altı yaşında Adana'ya geldi. Adana Erkek Öğretmen Okulu'nu bitirerek öğretmen olmaya hak kazandı (1939). Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Müzik Bölümü'nü ve ikinci dal olarak Türkçe Şubesi'ni bitirdi (1942). Klasik Batı müziği orkestrası konserlerinde keman çaldı ve keman dersleri verdi. 1942-1945 yılları arasında askerliğini yaptı. 1948'de İngiliz dili ve edebiyatı, Latince ve sosyoloji eğitimi gördüğü Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nden mezun oldu. 1960-1963 yılları arasında okuduğu Hunter College of the City University of New York'tan "Master of Science in Education" (eğitim bilimi) diploması aldı (1963).Rize (1942), Ankara (1946-1950) ve İstanbul (1951-1960) ortaokul ve liselerinde müzik, İngilizce ve Türkçe öğretmenliği yaptı. 1960 yılında Yüksek Öğretim Umum Müdürlüğü şube müdür muavini oldu. 1960-1963 yılları arasında New York'ta Amerika bölgesi öğrenci müfettişliği (eğitim ataşeliği) başkâtiplik görevini yürüttü. 1964'te İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu'nda İngilizce okutmanı olarak görev yaptı. 1965-1983 yılları arasında öğretim görevlisi olarak İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü'nde, İngilizce ve eğitim sosyolojisi derslerini verdi. İlahiyat Fakültesi hocalığı yıllarında, İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Okulu okutmanı, 1970'lerde İstanbul Atatürk Eğitim Enstitüsü, Beşiktaş Işık Mühendislik-Mimarlık Özel Yüksekokulu, Şişli İktisadi ve Ticari İlimler Yüksekokulu ile Şişli Siyasal Bilimler Yüksekokulu'nda İngiliz dili ve edebiyatı okutmanı olarak ek görevler aldı. 1983'te Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nden emekli oldu. İstanbul Muallimler Cemiyeti, Anadolu Aydınlar Ocağı üyesiydi. Sabri Akdeniz, 5 Nisan 2017 tarihinde vefat etti.1950'den itibaren Yeni İstanbul (sanat sayfası), Bilgi, Anadolu (1958-59), Bizim Anadolu (1968-75), Emekli Öğretmen, Sönmez, Bayrak (1980'li yıllar), Bugün, Diyanet, Millî Gazete, Zaman (1988-89) gibi birçok dergi ve gazetede yazıları (makale, hikâye, eleştiri) ve şiirleri yayımlandı. Çoğu 1950-1960 yılları arasında yazılan şiirleri Düşler Ülkesi ismiyle kitap olarak basıldı (1998).C. Dickens'tan Büyük Ümitler (1947), H.G. Welles'den Bir Taş Devri Hikâyesi (Anadolu gazetesinde tefrika, 1958), J. Dewey'den Nasıl Düşünürüz? (1958), kızlarına ithaf ettiği Seçme Masallar (derleme, 1959) ile Altın Şehir isimli masal kitabı (1975) ve Eğitim Psikolojisi (1991) başlıca çeviri eserleridir.Telif eserlerinde Türkiye'nin eğitim, dil, kültür, toplum, siyaset meseleleri ve çözümleri üzerinde yoğunlaşmıştır. Bu dönemde Türkiye'deki Çözüntünün Nedenleri (1969), Millî Eğitimimizde İmam-Hatip Okullarının Yeri ve Köy Enstitüleri (1971, Ali Murat Daryal ile birlikte), Türkçe'de Yeni Gelişmeler (1973), Çağımızda Nüfusun Önemi ve Türkiye'nin Nüfusu (1974, 1977'de genişletilmiş) isimli eserleri yayımlanmıştır.Türkiye yabancı devletler karşısında nasıl başarılı olabilir düşüncede, bilimde nasıl ilerler ve zenginleşir gibi soruların cevabını dil, eğitim ve kültür unsurlarıyla açıklamaya çalışan yazar, Türk dilinin ve Türkçe ile eğitimin önemini Anadili (2002 ve 2008) isimli kitaplarında, "milletlerin öz suyu, güç ve saygınlık kaynağı, onsuz olunamayacak en önemli araç" diyerek ifade eder.Türk millî eğitiminin amaçları, eğitimde fırsat eşitliği, eğitimde istikrar, eğitimin kalkınmaya etkisi ve yurttaş yetiştirme gibi konular, Toplumumuz ve Eğitimimiz (1982) kitabında ele alınmıştır. Ders kitabı olarak yayımlanan Eğitim Sosyolojisi (1994) isimli eserinde toplumda eğitimin yeri ve önemi, öğrencinin çevresi, aile ve okul içi ilişkileri ile öğretim kurumları bağlamında örneklerle anlatılır.Fikirde, sanatta, yaşantıda, iktisatta ve siyasette özgün olmayı ülke bağımsızlığı ile temellendiren yazar, Batılılar'ın kültür sömürgeciliğini eğitim, evrenselleşme ve sermaye yoluyla gerçekleştirmelerini örneklerle ele alır. Kültür Sömürgeciliği (1988), Bağımsızlığın Temelleri (1992), Kültür Sömürgeciliğinin Araçları, Aracıları, Yöntemleri, Kurumları (1997), Sömürgeci Avrupa Topluluğu (2001) isimli kitaplarında milletlerin varoluşunun Batılılar'dan nasıl etkilendiği anlatılmaktadır.Din, Bilgi, İçtihad, İbaded ve Arabların Kur'an-İslam Anlayışı (2003) isimli eserinde, dinin anlamı, Türk toplumunun İslam anlayışı, Türkçe ibadet ve içtihat konuları ele alınmaktadır.Devlet siyaseti ile doğrudan ilişkili olarak iki kitapçık yayımlamıştır: MHP Genel Başkanı Sn. Alparslan Türkeş'e Açık Mektup (1993) ve Düğümlenen Güneydoğu Sorunu Nasıl Çözülür? (1994).
badge borderhover badge border
avatar
Türk Maarif Ansiklopedisi Kategorisi
Kurulları tarafından
onaylanmıştır.

AKDENİZ, SABRİ(1919-2017)

Board Main İcon
Wiki Card Image
Sabri Akdeniz

Kıbrıs Lefke'de doğdu. Babası Seid (Seyyid) Mehmed dönemin tercüman ve yazarlarından, annesi Meftune Sabri, Lefke eşrafındandır.



İlk tahsilini dedesi Sabri Efendi'nin yaptırdığı Lefke İlkokulu'nda bitirdi. Lefkoşe Türk Lisesi'nde okurken okulun çatısına asılı İngiliz bayrağını indirip yerine Türk bayrağını astığı için Kıbrıs'tan ayrılmak zorunda kalınca on altı yaşında Adana'ya geldi. Adana Erkek Öğretmen Okulu'nu bitirerek öğretmen olmaya hak kazandı (1939). Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Müzik Bölümü'nü ve ikinci dal olarak Türkçe Şubesi'ni bitirdi (1942). Klasik Batı müziği orkestrası konserlerinde keman çaldı ve keman dersleri verdi. 1942-1945 yılları arasında askerliğini yaptı. 1948'de İngiliz dili ve edebiyatı, Latince ve sosyoloji eğitimi gördüğü Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nden mezun oldu. 1960-1963 yılları arasında okuduğu Hunter College of the City University of New York'tan "Master of Science in Education" (eğitim bilimi) diploması aldı (1963).



Rize (1942), Ankara (1946-1950) ve İstanbul (1951-1960) ortaokul ve liselerinde müzik, İngilizce ve Türkçe öğretmenliği yaptı. 1960 yılında Yüksek Öğretim Umum Müdürlüğü şube müdür muavini oldu. 1960-1963 yılları arasında New York'ta Amerika bölgesi öğrenci müfettişliği (eğitim ataşeliği) başkâtiplik görevini yürüttü. 1964'te İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu'nda İngilizce okutmanı olarak görev yaptı. 1965-1983 yılları arasında öğretim görevlisi olarak İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü'nde, İngilizce ve eğitim sosyolojisi derslerini verdi. İlahiyat Fakültesi hocalığı yıllarında, İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Okulu okutmanı, 1970'lerde İstanbul Atatürk Eğitim Enstitüsü, Beşiktaş Işık Mühendislik-Mimarlık Özel Yüksekokulu, Şişli İktisadi ve Ticari İlimler Yüksekokulu ile Şişli Siyasal Bilimler Yüksekokulu'nda İngiliz dili ve edebiyatı okutmanı olarak ek görevler aldı. 1983'te Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nden emekli oldu. İstanbul Muallimler Cemiyeti, Anadolu Aydınlar Ocağı üyesiydi. Sabri Akdeniz, 5 Nisan 2017 tarihinde vefat etti.



1950'den itibaren Yeni İstanbul (sanat sayfası), Bilgi, Anadolu (1958-59), Bizim Anadolu (1968-75), Emekli Öğretmen, Sönmez, Bayrak (1980'li yıllar), Bugün, Diyanet, Millî Gazete, Zaman (1988-89) gibi birçok dergi ve gazetede yazıları (makale, hikâye, eleştiri) ve şiirleri yayımlandı. Çoğu 1950-1960 yılları arasında yazılan şiirleri Düşler Ülkesi ismiyle kitap olarak basıldı (1998).



C. Dickens'tan Büyük Ümitler (1947), H.G. Welles'den Bir Taş Devri Hikâyesi (Anadolu gazetesinde tefrika, 1958), J. Dewey'den Nasıl Düşünürüz? (1958), kızlarına ithaf ettiği Seçme Masallar (derleme, 1959) ile Altın Şehir isimli masal kitabı (1975) ve Eğitim Psikolojisi (1991) başlıca çeviri eserleridir.



Telif eserlerinde Türkiye'nin eğitim, dil, kültür, toplum, siyaset meseleleri ve çözümleri üzerinde yoğunlaşmıştır. Bu dönemde Türkiye'deki Çözüntünün Nedenleri (1969), Millî Eğitimimizde İmam-Hatip Okullarının Yeri ve Köy Enstitüleri (1971, Ali Murat Daryal ile birlikte), Türkçe'de Yeni Gelişmeler (1973), Çağımızda Nüfusun Önemi ve Türkiye'nin Nüfusu (1974, 1977'de genişletilmiş) isimli eserleri yayımlanmıştır.



Türkiye yabancı devletler karşısında nasıl başarılı olabilir düşüncede, bilimde nasıl ilerler ve zenginleşir gibi soruların cevabını dil, eğitim ve kültür unsurlarıyla açıklamaya çalışan yazar, Türk dilinin ve Türkçe ile eğitimin önemini Anadili (2002 ve 2008) isimli kitaplarında, "milletlerin öz suyu, güç ve saygınlık kaynağı, onsuz olunamayacak en önemli araç" diyerek ifade eder.



Türk millî eğitiminin amaçları, eğitimde fırsat eşitliği, eğitimde istikrar, eğitimin kalkınmaya etkisi ve yurttaş yetiştirme gibi konular, Toplumumuz ve Eğitimimiz (1982) kitabında ele alınmıştır. Ders kitabı olarak yayımlanan Eğitim Sosyolojisi (1994) isimli eserinde toplumda eğitimin yeri ve önemi, öğrencinin çevresi, aile ve okul içi ilişkileri ile öğretim kurumları bağlamında örneklerle anlatılır.



Fikirde, sanatta, yaşantıda, iktisatta ve siyasette özgün olmayı ülke bağımsızlığı ile temellendiren yazar, Batılılar'ın kültür sömürgeciliğini eğitim, evrenselleşme ve sermaye yoluyla gerçekleştirmelerini örneklerle ele alır. Kültür Sömürgeciliği (1988), Bağımsızlığın Temelleri (1992), Kültür Sömürgeciliğinin Araçları, Aracıları, Yöntemleri, Kurumları (1997), Sömürgeci Avrupa Topluluğu (2001) isimli kitaplarında milletlerin varoluşunun Batılılar'dan nasıl etkilendiği anlatılmaktadır.



Din, Bilgi, İçtihad, İbaded ve Arabların Kur'an-İslam Anlayışı (2003) isimli eserinde, dinin anlamı, Türk toplumunun İslam anlayışı, Türkçe ibadet ve içtihat konuları ele alınmaktadır.



Devlet siyaseti ile doğrudan ilişkili olarak iki kitapçık yayımlamıştır: MHP Genel Başkanı Sn. Alparslan Türkeş'e Açık Mektup (1993) ve Düğümlenen Güneydoğu Sorunu Nasıl Çözülür? (1994).

Kaynakça

Akdeniz, Sabri. Türkiyedeki Çözüntünün Nedenleri. İstanbul 1969.
a.mlf. Millî Eğitimimizde İmam-Hatip Okullarının Yeri ve Köy Enstitüleri. İstanbul 1971.
a.mlf. Toplumumuz ve Eğitimimiz. İstanbul 1982.
a.mlf. Kültür Sömürgeciliği. İstanbul 1988.
a.mlf. Eğitim Sosyolojisi. İstanbul 1994.
Sabri Akdeniz Özel Evrakı (Nil Sarı Arşivi).
Hatice Nil SARI, "AKDENİZ, SABRİ", Türk Maarif Ansiklopedisi, https://turkmaarifansiklopedisi.org.tr/akdeniz-sabri/#yazar-1 (16.04.2025).

Sen de Değerlendir!

0 Değerlendirme
KÜRE'ye Sor