Aksaray Köpük Helva, çöven otu (Gypsophila perfoliata L.), beyaz şeker, mısır şurubu ve su kullanılarak hazırlanan geleneksel bir tatlıdır. Üretimde çöven suyu, bitkinin birkaç kez kaynatılmasıyla elde edilir. Helvanın rengi beyaz, yüzeyi parlak ve pürüzsüzdür; yapısı homojen ve yarı akışkandır. Bu kıvamı nedeniyle yörede “bulama” olarak da adlandırılır.
Aksaray Köpük Helva (Aksaray Belediyesi)
Ayırt Edici Özellikleri
Aksaray Köpük Helva, parlak ve pürüzsüz yüzeyi ile beyaz rengi sayesinde görsel olarak ayırt edilir. Ürünün şerbetinin Briks değeri 70–80 aralığında olmalıdır; bu ölçü, helvanın kıvam ve tat dengesini belirler. Ramazan aylarında tüketimi yaygın olan helva, coğrafi sınır ile ün bağı taşımaktadır.
Malzemeler
- Çöven otu (Gypsophila perfoliata L.)
- Beyaz şeker
- Mısır şurubu
- Su
- Sitrik asit (şerbet hazırlanırken)
Üretim Metodu
Aksaray Köpük Helva yapımı üç aşamadan oluşur: çöven suyunun hazırlanması, şerbetin kaynatılması ve helvanın oluşturulması.
Çöven suyunun hazırlanması
Yaklaşık 80 gram çöven otu, her defasında bir litre suyla kaynatılır. Kaynama sonunda elde edilen öz su süzülerek ayrılır. Aynı işlem üç kez tekrarlanır. Toplanan çöven suyu, son aşamada 200 mililitre kalıncaya kadar kaynatılır ve helva yapımında kullanılacak kıvama getirilir.
Şerbetin hazırlanması
Beyaz şeker, su ve sitrik asit birlikte kaynatılarak şurup elde edilir. Ayrı bir kapta mısır şurubu suyla karıştırılarak kaynatılır. İstenen sıcaklığa gelen şeker çözeltisine çöven suyu eklenir. Karışım, belirli sıcaklığa ulaştıktan sonra soğutma işlemi uygulanır. Şerbetin Briks derecesinin 70 ile 80 arasında olması gerekir.
Helvanın oluşturulması
Hazırlanan çöven suyu ve şerbet belirlenen oranlarda birleştirilir ve sürekli karıştırılarak helva kıvamına getirilir. Elde edilen ürün, uygun ambalajlara konularak oda sıcaklığında saklanabilir.
Aksaray Köpük Helva (Aksaray Belediyesi)
Kullanım Biçimi
Aksaray Köpük Helva üzerinde, ürünün kendisi veya ambalajında “Aksaray Köpük Helva” ibaresi ile mahreç işareti amblemi yer alır. Ürün veya ambalaj üzerinde bu kullanım mümkün olmadığında, ibare ve amblem işletmede görünür bir şekilde bulundurulur. Bu uygulama, ürünün coğrafi işaretle tescillendiğinin ve Aksaray kökenli olduğunun belirtilmesini sağlar.
Tarihsel Arka Plan ve Tüketim
Aksaray Köpük Helva, geçmişi eskiye dayanan bir tatlıdır ve yörede uzun yıllardır üretilmektedir. Geleneksel olarak Ramazan ayında tüketimi yaygındır. Ürünün ünü ve tarihi bağları, Aksaray iliyle güçlü bir ilişki oluşturmakta ve coğrafi sınır içinde üretilmesini zorunlu kılmaktadır.
Denetim ve Tescil
Aksaray Köpük Helva’nın üretimi, Aksaray Belediyesi koordinasyonunda denetlenir. Denetim ekibi; belediye, İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ve İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nden uzmanlardan oluşur ve yılda bir kez düzenli olarak veya ihtiyaç ve şikâyet durumunda kontrol gerçekleştirir. Denetim sırasında çöven suyu ve şerbetin uygunluğu, Briks değeri, üretim yöntemi, ürünün fiziksel özellikleri ve mahreç işareti kullanımı incelenir. Ürünün coğrafi işareti, Aksaray Belediyesi tarafından 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında tescil edilmiştir ve hakların korunması belediye tarafından sağlanır.
