Ali Tevfik Salim Sağlam (1882–1963), Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde hekim, askerî tabip, akademisyen ve idareci olarak görev yapmıştır. Askerî Tıbbiye mezunu olan Sağlam, Gülhane Tatbikat Hastanesi başta olmak üzere pek çok sağlık kurumunda görev almış; Millî Mücadele’ye katılmış ve Cumhuriyet’in erken döneminde sağlık politikalarının oluşturulmasında etkin rol üstlenmiştir. İstanbul Üniversitesi rektörlüğü, Tıp Fakültesi dekanlığı ve Verem Savaş Derneği başkanlığı gibi görevlerde bulunmuş; bilimsel ve kurumsal çalışmalarıyla Türk tıbbının gelişimine katkı sağlamıştır.

Hayatı ve Görevleri

İlk Yıllar ve Eğitim Hayatı (1882–1903)

Ali Tevfik Salim, 27 Mayıs 1882 tarihinde İstanbul’da doğdu. Babası Mehmet Salim Bey, Sadaret Şifre Kalemi Müdürüydü. İlköğrenimine Üçler Mektebi’nde başlayan Sağlam, Soğukçeşme Askerî Rüştiyesi ve Askerî Tıbbiye İdadisi’nden sonra 1898’de Askerî Tıbbiye’ye girdi. 2 Eylül 1903’te Tabip Yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu.

Askerî Hekimlik ve Akademik Görevler (1903–1914)

Gülhane Askerî Tatbikat Mektebi’nde staj yapan Sağlam, Seririyat ve Dâhiliye bölümlerinde asistanlık yaptı. 1906’da Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne Dâhili Hastalıklar Muallim Muavinliği sınavını kazandı. 1909’da fakültenin Darülfünun’a bağlanmasıyla laboratuvar şefi oldu ve 3. Dâhiliye Kliniğinin kuruluşunda görev aldı.

Savaş Yılları ve Salgınla Mücadele (1914–1918)

Balkan Savaşı sırasında Selanik Redif Fırkası Sıhhiye Başhekimi oldu. I. Dünya Savaşı’nda 2. ve 3. Ordu Sıhhiye Reisi olarak görev yaptı. Sarıkamış sonrası Erzurum ve Erzincan’da yaşanan tifüs salgınlarıyla mücadele etti. 1915’te kendi geliştirdiği tifüs aşısını uyguladı. Bu çalışmaları nedeniyle Divân-ı Harp’te yargılandı, ancak beraat etti.

Millî Mücadele ve Cumhuriyet’e Geçiş (1918–1928)

1918'de Şark Orduları Grubu Sıhhiye Müfettişliği görevini üstlendi. 1921’de Ankara’ya giderek Millî Mücadele’ye katıldı. Müdâfaa-i Milliye Vekâleti Sıhhiye Dairesi Reisliği yaptı. Daha sonra Gülhane’de başhekimlik, profesörlük ve Askerî Tıp Encümeni reisliği gibi görevlerde bulundu. 1927’de Mirliva rütbesine yükseldi ve İstanbul Verem Mücadele Cemiyetini kurdu. 1928’de kendi isteğiyle emekli oldu.

Sağlık Politikaları ve Kurumsal Faaliyetler (1929–1946)

İstanbul Etıbba Odası başkanlığı ve Vilayet Umumi Meclisi üyeliği yaptı. 1931’de Vakıf Gureba Hastanesinde ve Tıp Fakültesi’nde görev aldı. 1933’te üniversite reformuyla birlikte İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı ve Ordinaryüs Profesör olarak atandı. Aynı yıl görevlerinden istifa etti. 1943’te İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü görevini üstlendi.

Halk Sağlığı ve Uluslararası Çalışmalar (1947–1963)

1951’de Akciğer Hastalıkları Kürsüsünü kurarak başkanlığını yaptı. 1953’te UNICEF ve Türkiye Verem Savaş Derneği ile ülke çapında veremle mücadele başlattı. 1959’da Uluslararası Verem Savaş Birliği başkanlığına seçildi. Eşi Naile Sağlam’ın katkısıyla Naile Sağlam Tüberküloz Enstitüsünü kurdu.

Vefatı (1963)

27 Mayıs 1952 tarihinde yaş haddinden emekli oldu. 12 Temmuz 1963 tarihinde İstanbul’daki evinde geçirdiği kalp krizi sonucu vefat etti. Tüm mal varlığını Verem Savaş Derneği’ne bağışladı.