Türkiye'nin Aydın ili Karpuzlu ilçesi sınırlarında yer alan Alinda, antik Karia bölgesinin önemli kentlerinden biridir. Kent, Karpuzlu ovasının batısında, güney ve doğusunda ulaşılması güç iki kayalık tepe üzerine kurulmuştur. M.Ö. 2. bine uzanan yerleşim tarihiyle dikkat çeken Alinda, özellikle M.Ö. 4. yüzyıla ait kalıntılarıyla öne çıkar. Antik kaynaklarda, özellikle Strabon’un aktardığı bilgiler doğrultusunda kentin siyasi tarihi ve Helenistik Dönem’e ilişkin bazı olaylar aydınlatılabilmektedir.

^{Alinda Ören Yeri (Türkiye Kültür Portalı)}

Tarihçe

Strabon’un aktardığına göre, Hekatomnos’un kızı olan Ada, kardeşi Pixodaros tarafından Halikarnassos’tan kovulmuş ve M.Ö. 340 yılında Alinda’ya çekilerek burayı kendisine başkent yapmıştır. M.Ö. 334 yılında Büyük İskender’in Karia’ya gelişi sırasında Ada, Alinda’yı İskender’e teslim etmiş ve onun desteğiyle yeniden yönetici konumuna gelmiştir. Bu gelişmeler sonucunda Alinda, Helenistik Dönem’de hızla Grek kültürünü benimsemiştir. Kent, bu süreçte bir süreliğine "Aleksandria" adını taşımıştır.

Roma Dönemi’nde önemini koruyan Alinda, M.S. 3. yüzyıla kadar kendi adına sikke basmaya devam etmiştir. Bizans Dönemi’nde ise Aphrodisias Metropolitliği'ne bağlı bir piskoposluk merkezi hâline gelmiştir.

^{Alinda Ören Yeri (Türkiye Kültür Portalı)}

Kent Planı ve Yapısal Özellikler

Alinda Antik Kenti, topoğrafik yapısı itibarıyla çift akropollü bir yerleşim düzenine sahiptir. Güney ve doğu yönlerinde ulaşımı zorlaştıran sarp kayalık alanlara yerleştirilmiş olması, kentin savunma stratejileri doğrultusunda bilinçli bir tercihle konumlandırıldığını göstermektedir. Kent, çevresini kuşatan ve yerel granit taşından inşa edilmiş sur duvarlarıyla tahkim edilmiştir. Bu surlar, yer yer iki katlı kulelerle desteklenmiş olup, günümüze dek nispeten sağlam ulaşmış durumdadır. Söz konusu sur sistemi, Alinda’nın savunma mimarisine dair önemli veriler sunmaktadır.

Kentin altyapı sistemleri arasında yer alan su kemerleri, özellikle Yukarı Akropol’ün batı ucunda konumlanan örnekte görüldüğü üzere gelişmiş bir mühendislik anlayışını yansıtmaktadır. Dört ayak üzerine oturtulmuş yuvarlak kemerli yapı, üzerinde yer alan su kanalı ve bağlantı kurduğu yaklaşık kare planlı su toplama havuzuyla birlikte kentin su teminine yönelik organizasyonunu belgelemektedir.

Kamusal mimari örnekleri açısından Alinda, dönemin sosyal ve ekonomik yapısını yansıtan önemli kalıntılara ev sahipliği yapmaktadır. Doğu–batı yönünde uzanan ve üç katlı olarak tasarlanmış agora, güney cephesinde üst katı stoa biçiminde düzenlenmiş pazar yapısıyla dikkat çeker. Bu kompleks, ticaretin ve toplumsal etkileşimin merkezi konumundadır. Akropolün güneybatı eteğinde yer alan tiyatro ise doğal topoğrafyaya uyumlu şekilde inşa edilmiş olup, Helenistik Dönem’e tarihlenmektedir. Cavea ve oturma sıraları büyük oranda özgün yüksekliğinde korunmuştur; yapı, Roma Dönemi’nde işlevselliğini sürdürecek şekilde bazı ilavelerle yeniden düzenlenmiştir.

Kült yapılar açısından kentte yalnızca plan düzeyinde izlenebilen iki tapınak temeli tespit edilmiştir. Dinsel mimari veriler bu yönüyle sınırlı olsa da kentin güney yamaçlarına yayılan nekropol alanı ve özellikle Karpuzlu yerleşimi içinde rastlanan Karia tipi lahitler, mezar mimarisi ve ölü gömme gelenekleri bakımından anlamlıdır. Söz konusu lahitler, biçimsel ve işlevsel açıdan Alinda’nın kültürel dokusunun arkeolojik yansımalarını oluşturmaktadır. Bu mimari bütünlük, kentin mekânsal organizasyonu ile toplumsal yapısını birlikte değerlendirme imkânı sunmaktadır.

^{Alinda Ören Yeri (Türkiye Kültür Portalı)}