Amasya misket elması, Türkiye'nin Amasya iline özgü, coğrafi işaretle tescillenmiş bir elma çeşididir. 14 Mart 2019 tarihinde menşe adı olarak tescil edilen bu ürün, Amasya Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü tarafından korunmaktadır. Tescil kapsamındaki coğrafi sınır; Amasya Merkez, Suluova, Merzifon, Gümüşhacıköy, Hamamözü, Taşova ve Göynücek ilçelerini içerir.
Ekolojik ve İklimsel Özellikler
Amasya ili, Karadeniz ve İç Anadolu iklimleri arasında geçiş özelliği taşır. Deniz seviyesinden yüksekliği 411 ila 1150 metre arasında değişir. Yeşilırmak Vadisi’nin oluşturduğu mikroklima, özellikle boğaz esintisi sayesinde Amasya misket elmasının kendine özgü aroma ve kokusunun oluşmasında belirleyici rol oynar. Yıllık ortalama yağış miktarı 460,1 mm olup ürünün yetişmesi için gerekli olan 400–600 mm aralığını karşılamaktadır. Soğuklama ihtiyacı 2536 saat olan bu elma çeşidi için Amasya’nın iklimi oldukça uygundur; son 45 yılın ortalaması 2526 saattir.
Botanik Özellikler
Amasya misket elması, Rosaceae familyasının Malus domestica türüne aittir. Çiçekleri beyaz olup açıldığında açık pembe tonlar gösterir. Meyve orta büyüklükte, karın kısmı geniş, kabuğu ince ve serttir. Güneş gören yüzeyleri koyu parlak kırmızı, diğer kısımları açık kırmızı ve yer yer parlak yeşil zeminlidir. Meyve eti gevrek, sulu, hafif yeşilimsi beyaz ve tatlıdır. Çekirdek evi yıldız şeklinde beş bölmeli olup, her bölmede ikişer çekirdek bulunabilir.
Fiziksel ve kimyasal özellikleri arasında:
- Meyve ağırlığı: 100–165 g
- Sertlik: 65–75 N
- SÇKM (Brix): %10–14
- pH: 3–5
- Özgül ağırlık: 0,85–0,90 g/ml
- Kırmızılık oranı: %30–50
Üretim ve Saklama
Amasya misket elması genellikle çöğür anaçlar veya MM111, MM106 gibi yarı bodur anaçlar üzerine aşılanarak yetiştirilir. Bahçeler 8x8 veya 10x10 metre aralıklarla kurulur. Klon anaçlı bahçelerde bu mesafe 5x4 metreye kadar düşebilir. Ağaçlar 7–8 yaşında meyve vermeye başlar ve ekonomik ömürleri 35–50 yıl arasında değişir.
Tozlayıcı olarak genellikle Golden Delicious kullanılır. Meyve gözünden çıkan 5–6 meyvenin yarısı doğal olarak döküldüğü için seyreltme işlemi yapılmaz. Hasat dönemi Eylül ortası ile Ekim sonu arasındadır. Soğuk hava depolarında veya geleneksel kara depolarda saklanabilen elmalar, kabuklarında oluşan mumsu tabaka sayesinde Mayıs ayına kadar dayanabilir.
İşleme ve Katma Değer
Elmalar kurutularak yıl boyunca tüketilebilir hale getirilir. Dilimleme aşamasında nem oranı %85,7 olan meyveler, kurutulduğunda suda çözünebilir kuru madde oranı 6–8 kat artar. %2’lik sitrik asit çözeltisine bandırma işlemi, kurutulmuş elmalara mayhoş bir tat kazandırır.
Denetim
Üretimden pazarlamaya kadar tüm süreçler, Amasya Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü koordinasyonunda yürütülür. Denetim ekibi; Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Amasya Ziraat Odasından uzmanlardan oluşur. Denetimler yılda en az bir kez, çiçeklenme (20–30 Nisan), gelişim (20–30 Temmuz) ve hasat (10–30 Ekim) dönemlerinde gerçekleştirilir.
