Tanım

Analiz (isim): Bir konuyu, nesneyi veya durumu daha iyi anlamak ya da çözümlemek amacıyla ayrıntılı bir şekilde inceleyerek bileşenlerine ayırma ve anlamlandırma sürecidir.

• "Ekonomik krizlerin analizi, gelecekteki riskleri öngörmeye yardımcı olur."

• "Seçim sonuçlarının analizi, siyasi eğilimleri anlamamıza yardımcı oldu."

Köken

• Analiz kelimesi, Türkçeye Fransızca "analyse" kelimesinden geçmiştir. Fransızca kelimenin kökeni ise Eski Yunanca "ἀνάλυσις" (analusis) kelimesine dayanır.

ἀνάλυσις (analusis): "Çözümleme, ayırma" anlamına gelir.

ἀνά (ana-): "Yukarı, geri, tekrar" anlamında bir önek.

λύσις (lusis): "Çözme, ayrıştırma" anlamına gelir (fiil hali λύειν (luein) yani "çözmek, serbest bırakmak").

• Bu kökenler birleştiğinde "analiz", bir bütünü parçalarına ayırarak çözümleme, inceleme anlamına gelir. Terim, bilimden sanata, hukuktan siyasete kadar birçok alanda detaylı değerlendirme ve çözümleme sürecini ifade etmek için kullanılır.

TÜRLERİ VE KULLANIM ALANLARI

Siyal analiz: Politik olayların, süreçlerin ve yapıların incelenmesi.

Ekonomik analiz: Piyasa, ekonomik sistemler veya finansal verilerin incelenmesi.

Hukuki analiz: Hukuki metinlerin ve davaların çözümlemesi.

Psikolojik analiz: Bireylerin davranışlarının, düşünce süreçlerinin ve duygularının incelenmesi.

Edebi analiz: Bir metnin dilini, yapısını, temasını ve karakterlerini inceleme.

Kimyasal analiz: Maddelerin bileşenlerinin ayrıştırılması ve belirlenmesi.

Tıbbi analiz: Sağlık verilerinin, test sonuçlarının ve vücut fonksiyonlarının değerlendirilmesi.

İLGİLİ KAVRAMLAR

Sentez: Analizin zıttı olarak, bir bütünün parçalarını birleştirerek yeni bir anlam üretme süreci.

Yorumlama: Analiz sonrası elde edilen bulguların değerlendirilmesi ve anlamlandırılması.

Çözümleme: Analizin sonucunda bir durumu veya problemi çözme süreci.

Eleştirel analiz: Objektif bir yaklaşım ile güçlü ve zayıf yönlerin belirlenmesi.

ÖRNEKLER

• Ekonomik krizin nedenlerini anlamak için finansal verilerin derinlemesine analiz edilmesi gerekir.

• Bu romanın dil ve anlatım tarzı, edebi analiz ile daha iyi anlaşılabilir.

• Hukuki bir karar verirken, olaya dair yapılacak bir analiz oldukça önemlidir.

• Öğrenciler, makalelerinde kullanılan kavramları doğru bir şekilde analiz ederek derinlemesine bir tartışma sunmalılar.