Ankara Somut Olmayan Kültürel Miras Müzesi, somut olmayan kültürel mirasın korunması, yaşatılması ve gelecek kuşaklara aktarılması amacıyla uygulamalı ve katılımcı sergileme yöntemlerini benimseyen bir kurumdur. Gazi Üniversitesi Türk Halkbilimi öğretim üyelerinin çalışmaları ve Ankara Kalkınma Ajansı'nın finansal desteği ile kurulan müze, 15 Haziran 2013 tarihinde ziyarete açılmıştır. Alanında Türkiye'de kurulan ilk müze olma niteliği taşır. Müze, Ankara'nın Altındağ ilçesinde, Hamamönü semtinde yer almaktadır.

^{Ankara Somut Olmayan Kültürel Miras Müzesi (müzeler)}

Tarihsel Gelişim ve Kurumsal Yapı

Müzenin kuruluşu, UNESCO'nun 17 Ekim 2003 tarihinde kabul ettiği Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi'nin ardından Türkiye'de bu alanda artan farkındalık ve çalışmaların bir sonucudur. Türkiye'de somut olmayan kültürel mirasın müzelenmesi üzerine ilk akademik tartışmalar, Gazi Üniversitesi (daha sonra Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi) Türk Halk Bilimi Uygulama ve Araştırma Merkezi (THBMER) tarafından 2002 ve 2004 yıllarında düzenlenen sempozyumlarla başlamıştır. Bu süreç, 2005 yılında Türkiye'nin ilk somut olmayan kültürel miras müzesi olan Gazi Üniversitesi Somut Olmayan Kültürel Miras Müzesi'nin kurulmasıyla sonuçlanmıştır.

Ankara Somut Olmayan Kültürel Miras Müzesi ise bu birikimin devamı olarak, THBMER'in uygulama ve yeniden canlandırma faaliyetlerini yürütmek üzere kurulmuştur. Kuruluş sürecinde, Gazi Üniversitesi ve Ankara Kalkınma Ajansı'nın yanı sıra Altındağ Belediyesi de Hamamönü'nde bulunan bir konağı müzeye tahsis ederek projeye destek vermiştir. Prof. Dr. M. Öcal Oğuz, kurucu başkan olarak müzecilik ve halk bilimi alanlarındaki birikimleriyle sürece katkı sağlamıştır. Müze, THBMER'e bağlı olarak çalışmalarını sürdürmektedir.

Amaç ve Kuramsal Çerçeve

Müze, temel motivasyonunu somut olmayan kültürel mirası yok olma tehlikesine karşı koruma ve sürdürülebilirliğini sağlama amacından alır. Bu doğrultuda, nesnelerin bir vitrin içinde sergilendiği geleneksel müzecilik anlayışı yerine, kültürel mirasın bağlamı içinde, uygulamalı olarak yaşatıldığı ve ziyaretçinin aktif katılımının sağlandığı bir yaklaşım benimsenmiştir. Bu yaklaşım, UNESCO'nun 2003 tarihli sözleşmesinde belirtilen "yaşatarak koruma" ilkesiyle uyumludur.

^{Oyun Odası (Ankara İl Kültür Ve Turizm Müdürlüğü)}

Müzenin hedefleri arasında şunlar yer almaktadır:

• Ankara'nın kültürel değerlerini alan araştırmaları yoluyla tespit etmek ve bu verileri müzede uygulama modellerine dönüştürmek.

• Somut olmayan kültürel mirası uygulamalar aracılığıyla canlı bir şekilde yaşatmak ve kuşaktan kuşağa aktarımını sağlamak.

• Ziyaretçileri pasif izleyiciler olmaktan çıkarıp, kültürel mirasın aktarım sürecine dâhil olan katılımcılara dönüştürmek.

• Özellikle yeni kuşakların kültürel miras konusunda bilinçlendirilmesi için okul dışı bir öğrenme ortamı işlevi görmek.

Müze Bölümleri ve Etkinlikler

Müze, somut olmayan kültürel mirasın farklı alanlarını temsil eden tematik odalardan oluşmaktadır. Bu odalarda, alan araştırmalarıyla Ankara ve çevresinden derlenen kültürel unsurlar canlı performanslar ve atölye çalışmalarıyla sunulmaktadır.

Müzenin bölümleri ve bu bölümlerde gerçekleştirilen etkinlikler şunlardır:

• Atölye Odaları: Ebru sanatı, ıhlamur baskı gibi geleneksel el sanatlarının uygulamalı olarak öğretildiği atölyeler bulunur. Ayrıca Karagöz-Hacivat gölge oyunu ve kukla gösterilerinin sergilendiği bir sahne de bu bölümde yer alır.

• Masal Odası: Ankara yöresine ait masalların, halk hikâyelerinin, manilerin ve ninnilerin anlatıldığı bir mekândır.

• Sohbet Odası: Geleneksel sohbet toplantılarının canlandırıldığı ve halk hikâyelerinin anlatıldığı bir bölümdür.

• Gelin Odası: Doğum ve düğün gibi geçiş dönemlerine ilişkin geleneklerin (temsili kına gecesi, diş hediği, asker kınası) aktarıldığı, konsepti dönemsel olarak değişebilen bir odadır.

• Oyun Odası: Geleneksel çocuk oyunlarının oynandığı bir alan olarak tasarlanmıştır.

Müzede düzenli olarak Karagöz-Hacivat, orta oyunu, meddah ve köy seyirlik oyunları gibi geleneksel Türk tiyatrosu örnekleri sergilenmektedir.

^{Geleneksel Oda (Ankara İl Kültür Ve Turizm Müdürlüğü)}

Eğitim Yaklaşımı

Ankara Somut Olmayan Kültürel Miras Müzesi, kuruluş amaçları doğrultusunda bir eğitim merkezi olarak da faaliyet gösterir. Müzenin temel hedef kitlelerinden birini ilköğretim öğrenci grupları oluşturmaktadır. Eğitim programları, çocukların ve gençlerin görerek, duyarak ve dokunarak öğrendiği aktif ve katılımcı bir sürece dayanır.

Müzede uygulanan eğitim yöntemleri ve bunların sağladığı gelişimsel katkılar şunlardır:

• Uygulamalı Atölyeler: Ebru, ıhlamur baskı, bez bebek veya kaşık kukla yapımı gibi atölyeler, çocukların el becerilerini, estetik algılarını ve yaratıcılıklarını geliştirmelerine yardımcı olur.

• Sözlü Anlatımlar: Masal ve hikâye anlatımları, bilmece ve tekerleme etkinlikleri, çocukların dil ve iletişim becerilerini, hayal güçlerini ve dinleme yeteneklerini destekler.

• Geleneksel Oyunlar: Aşık atma, topaç çevirme, seksek gibi geleneksel oyunlar, çocukların bedensel ve motor becerilerinin yanı sıra problem çözme, karar verme ve kurallara uyma gibi zihinsel yeteneklerinin gelişimine katkı sağlar.

• Drama ve Canlandırma: Ziyaretçi çocukların Karagöz oynatımı gibi etkinliklere katılımı teşvik edilerek yaratıcılıkları, empati kurma ve kendilerini ifade etme becerileri geliştirilir.

Bu etkinlikler aracılığıyla müze, didaktik bilgi aktarımından ziyade, deneyime dayalı ve kalıcı bir öğrenme ortamı sunmayı amaçlamaktadır.

Ziyaret Bilgileri

• Adres: Talatpaşa Bulvarı, Öz Sokak, Altındağ, Ankara.
• Ziyaret Saatleri: Pazartesi günleri dışında her gün 09:00-17:00 saatleri arasında ziyarete açıktır.
• Giriş Ücreti: Müzeye giriş ücretsizdir.