Apollo 13, Ron Howard tarafından yönetilen, NASA’nın 1970 yılındaki başarısız Ay’a iniş görevini konu alan 1995 yapımı Amerikan tarihsel drama filmidir. Film,"belgesel-drama" türünün önemli örneklerinden biri olarak kabul edilir.

^{Apollo 13 Film Fragmanı (Rotten Tomatoes)}

Konu

Apollo 13, 1970 yılında gerçekleşen aynı adlı Ay görevini konu alır. Film, 11 Nisan 1970 tarihinde, Komutan Jim Lovell, Komuta Modülü Pilotu Jack Swigert ve Ay Modülü Pilotu Fred Haise'den oluşan mürettebatın Ay'a gitmek üzere fırlatılmasıyla başlar.

Görevin üçüncü gününde, mürettebat Ay yolculuğunun rutin aşamalarındayken, yer kontrolün isteği üzerine yapılan bir oksijen tankı karıştırma işlemi sırasında büyük bir patlama meydana gelir. Patlama sonucunda:

• Hizmet modülündeki iki oksijen tankından biri tamamen boşalır, diğeri ise ağır hasar alır.
• Uzay aracının elektrik ve su sağlayan yakıt hücreleri devre dışı kalır.
• Aracın oksijen seviyesi hızla düşmeye başlar.

Bu noktadan itibaren film, bir "Ay'a iniş" hikayesinden bir "hayatta kalma ve kurtarma" hikayesine evrilir. NASA Uçuş Direktörü Gene Kranz ve Houston'daki mühendis ekibi, Ay'a iniş planını tamamen iptal ederek mürettebatı sağ salim Dünya'ya geri getirmek için zamanla yarışır.

Filmin konusunu derinleştiren ana unsurlar şunlardır:

• Ay Modülü (Aquarius) Kullanımı: Mürettebat, asıl yaşam alanı olan Komuta Modülü'nü (Odyssey) enerji tasarrufu için kapatıp, sadece iki kişi için tasarlanmış olan Ay Modülü'ne sığınır. Üç kişi bu dar alanda yaşamak zorunda kalır.
• Karbondioksit Krizi: Ay Modülü'ndeki filtrelerin üç kişi için yetersiz kalması sonucu mürettebat boğulma tehlikesiyle karşı karşıya kalır. Houston'daki mühendisler, araçtaki rastgele malzemeleri (çoraplar, plastik torbalar, bantlar vb.) kullanarak çalışan bir filtre düzeneği tasarlamak zorundadır.
• Enerji ve Soğukla Mücadele: Araçtaki elektrik sistemlerinin çoğu kapatıldığı için sıcaklık donma noktasına düşer. Mürettebat uyku uyuyamaz hale gelir ve Fred Haise hastalanır.
• Yörünge Hesaplamaları: Hasarlı araçla Dünya'ya doğru açıyla girebilmek için Ay'ın yerçekiminden faydalanan bir "serbest dönüş yörüngesi" kullanılır. Motorların manuel olarak ateşlenmesi gibi riskli manevralar yapılır.

Finalde film, uzay aracının Dünya atmosferine girişi sırasında yaşanan iletişim kesintisini (blackout) ve mürettebatın Pasifik Okyanusu'na inişini işleyerek son bulur.

^{Apollo 13 Film Sahnesi (IMDb)}

Karakterler

• Jim Lovell (Tom Hanks): Apollo 13 görevinin deneyimli komutanıdır. Kriz sırasında mürettebatın liderliğini üstlenir, soğukkanlılığını koruyarak uzay aracını eve geri getirmek için kritik kararlar alır.
• Gene Kranz (Ed Harris): Houston’daki Görev Kontrol Merkezi'nin direktörüdür.yer ekibini yönetir ve teknik imkansızlıklara karşı çözüm üretilmesini sağlar.
• Ken Mattingly (Gary Sinise): Kızamık riski nedeniyle uçuştan son anda men edilen astronottur. Dünya’da kalarak simülatörde sınırlı enerjiyle aracın nasıl çalıştırılacağına dair hayat kurtaran hesaplamaları yapar.
• Jack Swigert (Kevin Bacon): Son dakika değişikliğiyle ekibe katılan Komuta Modülü Pilotu'dur. Patlamadan sonra aracın teknik manevralarını gerçekleştirir ve mürettebatla uyum içinde çalışarak eve dönüş çabasına katkıda bulunur.
• Fred Haise (Bill Paxton): Ay Modülü Pilotu'dur. Yolculuk sırasında ağır bir böbrek enfeksiyonu geçirmesine rağmen görevini sürdürmeye çalışır; Ay'a iniş yapamamanın hayal kırıklığını yaşayan ana karakterdir.
• Marilyn Lovell (Kathleen Quinlan): Jim Lovell'ın eşidir. Olayın dünyadaki duygusal yüzünü temsil eder; medyanın baskısı ve belirsizlik altında ailesini bir arada tutmaya çalışır.

Ödüller ve Adaylıklar

Apollo 13, teknik başarısı ve anlatım gücüyle 1996 ödül sezonunun en çok öne çıkan yapımlarından biri olmuştur.

Akademi Ödülleri (Oscars)

Film, 68. Akademi Ödülleri'nde toplam 9 dalda adaylık almış ve 2 tanesini kazanmıştır:

• En İyi Kurgu (Kazandı): Mike Hill ve Daniel P. Hanley.
• En İyi Ses (Kazandı): Rick Dior, Steve Pederson, Scott Millan ve David MacMillan.
• En İyi Film (Adaylık): Brian Grazer.
• En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu (Adaylık): Ed Harris.
• En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu (Adaylık): Kathleen Quinlan.
• En İyi Uyarlama Senaryo (Adaylık): William Broyles Jr. ve Al Reinert.
• En İyi Sanat Yönetimi (Adaylık): Michael Corenblith ve Merideth Boswell.
• En İyi Özgün Müzik (Adaylık): James Horner.
• En İyi Görsel Efekt (Adaylık): Robert Legato, Michael Kanfer, Leslie Ekker ve Matt Sweeney.

BAFTA Ödülleri (İngiliz Akademisi)

İngiliz Film Akademisi tarafından 5 dalda aday gösterilen film, görsel ve tasarımsal başarısıyla 2 ödül almıştır:

• En İyi Yapım Tasarımı (Kazandı): Michael Corenblith.
• En İyi Özel Görsel Efekt (Kazandı): Robert Legato, Michael Kanfer, Matt Sweeney, Leslie Ekker.
• En İyi Görüntü Yönetimi (Adaylık): Dean Cundey.
• En İyi Kurgu (Adaylık): Mike Hill, Daniel Hanley.
• En İyi Ses (Adaylık): David MacMillan, Rick Dior, Scott Millan, Steve Pederson.

Screen Actors Guild (SAG) Ödülleri

• En İyi Oyuncu Kadrosu (Kazandı): Tom Hanks, Kevin Bacon, Bill Paxton, Gary Sinise, Ed Harris, Kathleen Quinlan.
• En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu (Kazandı): Ed Harris.

Diğer Önemli Başarılar

• Directors Guild of America (DGA): Ron Howard, "En İyi Yönetmen" ödülünü kazanmıştır.
• Golden Globe (Altın Küre): En İyi Film (Drama), En İyi Yönetmen, En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu ve En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu dallarında 4 adaylık elde etmiştir.
• Kültürel Miras: 2023 yılında Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Film Arşivi (National Film Registry) tarafından "kültürel, tarihsel veya estetik açıdan önemli" olduğu gerekçesiyle korunmaya alınmıştır.