Arif Erkan (Erkin) Güzelbeyoğlu (11 Eylül 1935 – 16 Ekim 2025), Türkiye’de tiyatro, sinema ve televizyon alanlarında ustalaşmış bir oyuncu; ayrıca müzik üretimleriyle de kayda geçen bir sanatçıdır. Mesleki kariyeri, sahne çalışmalarını, sinema ve dizi projelerindeki rolleri ve müzik faaliyetlerini kapsar.
Çocukluk, Eğitim ve Sanata Yöneliş
Güzelbeyoğlu, 11 Eylül 1935’te Gaziantep’te doğdu. Babası, Darülfünun mezunu bir edebiyat öğretmeniydi. Lise öğrenimini Gaziantep Lisesi’nde sürdürürken sahneyle ilk teması kuruldu; bir lise tiyatro yarışması sonrasında 1950 yılında Molière’in Hastalık Hastası oyununda başrol oynayarak amatör tiyatroya adım attı. Aynı dönemde müziğe ilgisi belirginleşti; ileride düzenli çalışmalara dönüşecek şan ve koro deneyimlerinin ilk izleri bu yıllara uzanır. Üniversite için İstanbul’a gelerek İTÜ Mimarlık Fakültesi’ne kaydoldu.
Öğrencilik yılları, yoğun amatör tiyatro faaliyetiyle geçti; teknik üniversite bünyesindeki çalışmalar, Galatasaray Lisesi çevresinden gelen birikimle birleşerek düzenli sahne pratiğine dönüştü. Bu süreçte Ahmet Kutsi Tecer’in oyunları üzerinde çalıştı; Ayyar Hamza ve Ionesco’nun Ders gibi yapıtlarında rol aldı. Sahne dışındaki müzik ilgisini kurumsal bir zemine taşıyarak Devlet Opera Stüdyosu/Opera Dershanesi’nde şan çalışmaları yaptı; İstanbul Radyosu’nda korist ve solist olarak programlara katıldı. Tiyatroyla iç içe yürüyen bu yoğunluk nedeniyle beş yıllık lisans programını sekiz yılda tamamladı.
Üniversite çevresindeki dağınık topluluk deneyimlerinin ardından, 9 Ağustos 1957’de kurulan Genç Oyuncular içinde etkin rol aldı. Toplulukta oyunculuğun yanı sıra sahne müziğine yöneldi; repertuvar, Ionesco uyarlamalarından geleneksel formlara uzanan denemeleri içerdi. Askerlik hizmeti sonrasında profesyonelliğe geçişi Gülriz Sururi–Engin Cezzar Tiyatrosu’nda gerçekleşti; Refik Erduran’ın Direklerarası müzikalinde sahneye çıktı ve oyunun müziklerini besteledi. Bu çizgi, Haldun Taner’in Zilli Zarife ve Vatan Kurtaran Şaban oyunlarının müziklerine ve 1969’da kurulan Dostlar Tiyatrosu’nun ilk yıllarındaki bestelerine uzanarak erken dönem yönelimlerini kalıcı bir mesleki pratiğe dönüştürdü.
Tiyatro ve Sahne Çalışmaları
Üniversite yıllarındaki amatör deneyimin kurumsal karşılığı, 9 Ağustos 1957’de kurulan Genç Oyuncular topluluğu oldu. Bu yapı içinde oyunculuğun yanı sıra sahne müziği üretimine yöneldi; repertuvar, Ionesco uyarlamaları (Ders, İskemleler) ile geleneksel biçimlerin yan yana denendiği çalışmalardan oluştu. Sözsüz ve ritim/ hareket temelli “Kervan” gibi deneysel oyunlar bu dönemin arayışını yansıtır. Topluluk, izleyiciyle doğrudan temas eden, “dördüncü duvar”ı önemsemeyen bir yaklaşımı benimsedi; 1958’den itibaren düzenlenen Erdek Şenlikleri ise sahne ile seyirciyi aynı oyuna dâhil eden örnek uygulama alanı oldu.
Genç Oyuncular, üyelerin askerlik, meslek ve geçim gerekleri nedeniyle yaklaşık altı yıl sonra dağılırken, bu evre Güzelbeyoğlu’nun hem oyuncu hem de besteci kimliğinin sahne üzerinde eşzamanlı olgunlaştığı bir dönem olarak kayda geçti. Askerlik sonrasında profesyonelliğe geçiş, Gülriz Sururi–Engin Cezzar Tiyatrosu’nda başladı. Burada Refik Erduran’ın Direklerarası müzikalinde sahneye çıktı; oyunun müziklerini de besteledi. Ardından Ulvi Uraz Tiyatrosu’nda rol aldı. 1969’da kurulan Dostlar Tiyatrosu’nun kuruluşunda yer aldı ve 1974–1975’e kadar topluluğun bütün oyunlarında sahneye çıktı; aynı süreçte oyun müziklerini de besteledi.
Bu yılların sonunda belediyedeki görevlerinin yoğunluğu nedeniyle sahnede düzenli olarak yer almaktan çekildi; son oynadığı oyun Alpagut Olayı oldu. Sahneden çekildikten sonra da dönem dönem tiyatro müzikleri üzerinde çalışmayı sürdürdü. Sahne pratiği boyunca, repertuvar seçiminde “araştırma” ve “uyarlama” eksenini öne çıkaran bir çizgi izlendi; modern metinlerle yerli/geleneksel formlar yan yana ele alındı. Topluluk çalışmalarında, politik içerikli oyunlarda doğrudan sloganik anlatımdan kaçınan; politikayı sosyal taşlama ve gündelik yaşantının eleştirisi üzerinden işleyen bir tercih benimsendi.
Sinema ve Televizyon Kariyeri
Sinema alanında ilk olarak 1970’lerde besteci kimliğiyle göründü. Yılmaz Güney’in Umut (1970) filminin müziğini yaptı. 1979’da gösterime giren Kanal için küçük orkestra düzeninde beste çalışması yürüttü. Aynı dönemde farklı sinema yapımlarında müzik üretimi sürerken oyunculuk faaliyeti ağırlıkla sahnede devam etti.
Televizyonda geniş kitlelere ulaşmasını sağlayan dönem, 1990’ların sonu ve 2000’lerin başında yayımlanan dizilerle başladı.
İkinci Bahar’da (1998–2001) Zülfikar Ağa, Yazlıkçılar'a (1993–1998) Cavit, Yeditepe İstanbul'da (2001–2002) Hüseyin karakterlerini canlandırdı. 2000’li yıllarda Yabancı Damat (2004–2007) dizisindeki Memik Dede rolüyle görünürlüğü arttı; ardından Canım Ailem (2009–2010) Cabbar Ağa, Bizimkiler (1989–1991) içinde epizodik bir karakter, Kalpsiz Adam (2008) ve Tatlı Bela Fadime (2007) gibi yapımlarda yer aldı.
2010’lu yıllarda tarih ve dram türlerindeki projelerde düzenli olarak rol aldı. Muhteşem Yüzyılın 2011–2013 sezonlarında Piri Mehmet Paşa karakterini oynadı; Hayat Devam Ediyor (2011–2012) dizisinde düzenli oyuncu kadrosunda bulundu. 2013’te Hayat Sana Güzel’de konuk oyuncu, 2013–2014’te Doksanlar, 2014–2015’te Güzel Köylü’de (Rıfat) yer aldı. 2017’de ardışık sinema projelerinde göründü: Aile Arasında’da “Dede”, Vezir Parmağı’nda “Köyün Dedesi”, Bütün Saadetler Mümkündür’de “Mevlüt”; aynı yıl Cici Babam ve Geçmişteki Sır projelerine katıldı. 2009 yapımı Gecenin Kanatları’nda “Hasan”, 2002 yapımı Sır Çocukları’nda “Baba” rolünü üstlendi.
2020’lerde ekran faaliyetleri sınırlı fakat süreklilik gösterdi. Aşk Yalanı Sever’in bir sezonunda göründü; Güven Bana (2022) filminde “Dede” rolünü canlandırdı. Televizyon ve sinema çalışmalarının tamamında, 1950’lerden itibaren başlayan müzik pratiği ve 1960’larda sahnede edindiği disiplinin eşlik ettiği; dizi ve film projeleriyle devam eden bir üretim çizgisi izledi. 16 Ekim 2025’te vefatına kadar televizyon ve sinemada aralıklı rollerle görünmeye devam etti.
Müzik Çalışmaları ve Bestecilik
Üniversite döneminden itibaren tiyatro sahnesinde oyunculuğun yanında beste üretimine yöneldi; Gülriz Sururi–Engin Cezzar Tiyatrosu’nda Refik Erduran’ın Direklerarası müzikalinin müziklerini yaptı. Ardından Haldun Taner’in Zilli Zarife ve Vatan Kurtaran Şaban oyunlarının müziklerini bestelemesi ve 1969’da kurulan Dostlar Tiyatrosu’nun ilk beş yılı boyunca tüm oyunlara müzik yazması, sahne için üretiminin ana eksenini oluşturdu.
Sinema alanında ilk önemli çalışması, Yılmaz Güney’in Umut (1970) filmi için hazırladığı müziktir; besteyi tek bir bas klarnet üzerinden kurdu ve film bu çalışmayla Adana Altın Koza’da müzik dalında ödül aldı. 1979 tarihli Kanal için küçük orkestra düzeninde beste yaptı. 1980’lerde sinema müziği üretimi sürdü; Değirmen (1986) ve Dikenli Yol (1986) için de müzikler besteledi. Televizyon alanında çeşitli yapımlara imza attı; dönem haber ve portre metinlerinde Karakolda Ayna Var, Gramafon Avrat, Bir Milyara Çocuk ve Bizimkiler gibi yapımların müziklerinde yer aldığı kayıtlıdır.
Bu çizgi, sahne için yazdığı müziklerle sinema ve televizyon arasında kesintisiz bir akış sergiler. Erken dönem vokal eğitimi ve radyo deneyimi, tiyatrodaki besteciliği için bir temel işlevi görmüş; 1960’ların sonundan itibaren sahne ve beyazperde için hazırladığı partisyonlar, 1980’lerde televizyon yapımlarına uzanarak çeşitlenmiştir.
Ödüller ve Adaylıklar
1969 Adana Altın Koza Film Festivali’nde Umut filminin müziğiyle En İyi Müzik Ödülünü aldı. 1979’da gösterime giren ve Altın Portakal’la ödüllendirilen Kanal filminin müziklerini besteledi; bu yapımda üstlendiği bestecilik sinema alanındaki görünürlüğünü sürdürdü. 1980’lerde Değirmen (1986) ve Dikenli Yol (1986) için hazırladığı müzikler, sinema müziği üretiminin devamlılığını gösterir.
Vefatı
Güzelbeyoğlu, 16 Ekim 2025 sabahı 90 yaşında vefat etti. Haberi ilk olarak yakın çevresi duyurdu; basına yansıyan bilgilere göre oğlu Mehmet Güzelbeyoğlu ölüm haberini teyit etti. Aynı gün içinde çeşitli medya kuruluşları kısa biyografik özetlerle birlikte başlıca rolleri ve müzik çalışmalarını yayımladı; paylaşımlarda özellikle “Yabancı Damat” (Memik Dede), “İkinci Bahar” (Zülfikar Ağa) ve “Muhteşem Yüzyıl” (Piri Mehmet Paşa) öne çıkarıldı. Yerel yönetim temsilcilerinin taziye mesajları kamuya açık mecralarda paylaşıldı.
