Atatürk Üniversitesi (ATAÜNİ), Türkiye'nin Erzurum ilinde yer alan bir devlet üniversitesidir. Doğu Anadolu Bölgesi'nde bir üniversite kurma fikri sonucunda kurulmuştur. Geniş bir arazi üzerine kurulu kampüsü, fiziki altyapı ve akademik birimler barındırmaktadır. Üniversite, eğitim-öğretim faaliyetlerinin yanı sıra bilimsel araştırmalar yapmayı misyon edinmiştir.

Atatürk Üniversitesi, Times Higher Education (THE) 2025 sıralamalarında Türkiye'deki devlet üniversiteleri arasında 7. sıradadır.^【1】  Kurum, örgün öğretimin yanı sıra Açık ve Uzaktan Öğretim Fakültesi aracılığıyla da öğrencilere hizmet sunmaktadır.

Tarihçe

Atatürk Üniversitesi'nin kuruluş süreci, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün 1 Kasım 1937 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yaptığı konuşmada Doğu Anadolu’da bir üniversite kurulması gerektiğini belirtmesiyle başlamıştır. Atatürk’ün vefatının ardından bir süre duraklayan çalışmalar, 1 Kasım 1950’de Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın meclis açılış konuşmasıyla yeniden gündeme gelmiştir.

Bu kapsamda Milli Eğitim Bakanlığı tarafından üniversite temsilcilerinden oluşan bir Bilim Komisyonu kurulmuştur. Komisyon, 1951 yılında Doğu illerinde incelemelerde bulunmuş; Erzurum Valisi Cemal Göktan’ın daveti ve girişimleri sonucunda heyet Erzurum’da temaslar gerçekleştirmiştir. Şehrin tarihi, kültürel yapısı ve stratejik konumu hakkında yapılan değerlendirmeler ve hazırlanan raporlar doğrultusunda üniversitenin Erzurum’da kurulması kararlaştırılmıştır.

Yasal süreçte ilk olarak 25 Şubat 1953 tarihinde 6059 sayılı kanun kabul edilmiş, ardından 10 Mart 1954 tarihli ve 6373 sayılı kanunla kurumun adı "Atatürk Üniversitesi" olarak belirlenmiştir. Kuruluş çalışmalarında Amerika Birleşik Devletleri ile iş birliğine gidilmiş, Nebraska Üniversitesi’nden gelen bir heyet 1954 yılında incelemelerde bulunmuştur. Heyet, "Land Grant" (arazi bağışlı) üniversite modelini temel alan bir rapor sunmuştur. Türk-Amerikan Karma Komitesi’nin hazırladığı tasarı sonucunda, 7 Haziran 1957 tarihinde 6990 sayılı kanun yürürlüğe girmiş ve Atatürk Üniversitesi resmen kurulmuştur.

Yerleşkeler

Atatürk Üniversitesi, faaliyetlerini ağırlıklı olarak Erzurum şehir merkezinde bulunan merkez yerleşkesinde sürdürmektedir. Bu yerleşke, 6,5 milyon metrekarelik açık ve 1 milyon metrekarelik kapalı alana sahiptir. Kampüs içerisinde fakülte binaları, araştırma merkezleri, laboratuvarlar, kütüphaneler, sosyal tesisler, spor alanları ve yurtlar bulunmaktadır.

Merkez yerleşkenin yanı sıra, üniversitenin ilçelerde bulunan meslek yüksekokullarına ait yerleşkeleri de mevcuttur. Bu birimler, bulundukları bölgelere yönelik insan gücü yetiştirmeyi amaçlamaktadır.

^{Atatürk Üniversitesi Kampüsü (Atatürk Üniversitesi)}

Akademik birimler

Fakülteler

• Açık ve Uzaktan Öğretim Fakültesi
• Diş Hekimliği Fakültesi
• Eczacılık Fakültesi
• Edebiyat Fakültesi
• Fen Fakültesi
• Güzel Sanatlar Fakültesi
• Hemşirelik Fakültesi
• Hukuk Fakültesi
• İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
• İlahiyat Fakültesi
• İletişim Fakültesi
• Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi
• Mimarlık ve Tasarım Fakültesi
• Mühendislik Fakültesi
• Oltu Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi
• Sağlık Bilimleri Fakültesi
• Spor Bilimleri Fakültesi
• Su Ürünleri Fakültesi
• Tıp Fakültesi
• Turizm Fakültesi
• Uygulamalı Bilimler Fakültesi
• Veteriner Fakültesi
• Ziraat Fakültesi

Enstitüler

• Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü
• Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Fen Bilimleri Enstitüsü
• Güzel Sanatlar Enstitüsü
• İlaç, Aşı ve Biyoteknoloji Enstitüsü
• Kış Sporları ve Spor Bilimleri Enstitüsü
• Sağlık Bilimleri Enstitüsü
• Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü

Meslek Yüksekokulları

• Aşkale Meslek Yüksekokulu
• Hınıs Meslek Yüksekokulu
• Horasan Meslek Yüksekokulu
• İspir Hamza Polat Meslek Yüksekokulu
• Narman Meslek Yüksekokulu
• Oltu Meslek Yüksekokulu
• Pasinler Meslek Yüksekokulu
• Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu
• Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu
• Şenkaya Meslek Yüksekokulu
• Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu
• Tortum Meslek Yüksekokulu

Yüksekokul / Konservatuvar

• Türk Mûsikîsi Devlet Konservatuvarı
• Yabancı Diller Yüksekokulu

Bölümler

Atatürk Üniversitesi, fakülte ve yüksekokulları bünyesinde lisans ve önlisans düzeyinde eğitim programları sunmaktadır.

Lisans Programları 

Lisans programları, fakülte ve yüksekokullarda verilmektedir. Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi; Almanca, Biyoloji, Coğrafya, Felsefe Grubu, Fen Bilgisi, Fransızca, İlköğretim Matematik, İngilizce, Kimya, Matematik, Okul Öncesi, Özel Eğitim, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık, Sınıf, Sosyal Bilgiler, Tarih, Türk Dili ve Edebiyatı ve Türkçe Öğretmenliği programlarını içermektedir.

Edebiyat Fakültesi programları arasında Alman Dili ve Edebiyatı, Amerikan Kültürü ve Edebiyatı, Arap Dili ve Edebiyatı, Arkeoloji, Bilgi ve Belge Yönetimi, Coğrafya, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları, Fars Dili ve Edebiyatı, Felsefe, İngiliz Dili ve Edebiyatı (İngilizce), İngilizce Mütercim ve Tercümanlık, Psikoloji, Rus Dili ve Edebiyatı, Sanat Tarihi, Sosyoloji, Tarih ve Türk Dili ve Edebiyatı bulunmaktadır. Fen Fakültesi ise Astronomi ve Uzay Bilimleri, Biyoloji, Fizik, Kimya, Matematik, Moleküler Biyoloji ve Genetik ile Veri Bilimi ve Analitiği programlarını barındırmaktadır.

Mühendislik alanında Bilgisayar (ve İngilizce), Çevre, Elektrik-Elektronik, Endüstri, İnşaat, Kimya, Makine, Metalurji ve Malzeme, Yapay Zeka ve Veri ile Yazılım Mühendisliği programları mevcuttur. Mimarlık ve Tasarım Fakültesi'nde İç Mimarlık, Mimarlık, Peyzaj Mimarlığı ile Şehir ve Bölge Planlama bölümlerine yer verilmiştir.

Sağlık alanındaki programlar Diş Hekimliği, Eczacılık, Hemşirelik (ve İngilizce), Tıp (Türkçe ve İngilizce) ve Veteriner Fakültelerinin yanı sıra, Sağlık Bilimleri Fakültesi bünyesinde Beslenme ve Diyetetik, Çocuk Gelişimi ve Ebelik programları ile sunulmaktadır.

İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri, Ekonometri, İktisat, İşletme, Kamu Yönetimi, Uluslararası İlişkiler, Uluslararası Ticaret ve Lojistik ile Yönetim Bilişim Sistemleri programlarını sunarken; Ziraat Fakültesi'nde Bahçe Bitkileri, Bitki Koruma, Gıda Mühendisliği, Tarım Ekonomisi, Tarım Makineleri ve Teknolojileri Mühendisliği, Tarımsal Biyoteknoloji, Tarımsal Yapılar ve Sulama, Tarla Bitkileri, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme ile Zootekni bölümleri yer almaktadır.

Oltu'daki fakültelerde Finans ve Bankacılık, İşletme, Sosyal Hizmet, Acil Yardım ve Afet Yönetimi, Bilişim Sistemleri ve Teknolojileri, Veri Bilimi ve Analitiği ile Yapay Zeka ve Makine Öğrenmesi programları bulunmaktadır.

Diğer lisans programları; Turizm Fakültesi'nde Gastronomi ve Mutfak Sanatları, Turizm İşletmeciliği ve Turizm Rehberliği, İletişim Fakültesi'nde Gazetecilik, Halkla İlişkiler ve Tanıtım, Radyo Televizyon ve Sinema, Yeni Medya ve İletişim, İlahiyat Fakültesi'nde İlahiyat (ve Arapça), Güzel Sanatlar Fakültesi'nde Fotoğraf, Spor Bilimleri Fakültesi'nde Spor Yöneticiliği ve Su Ürünleri Fakültesi'nde Su Ürünleri Mühendisliği programlarıdır. Açık ve Uzaktan Öğretim Fakültesi ise Çocuk Gelişimi, Egzersiz ve Spor Bilimleri, Grafik Sanatlar, Halkla İlişkiler ve Tanıtım, İşletme, Kamu Yönetimi, Reklamcılık, Rekreasyon, Sağlık Yönetimi, Sosyal Hizmet, Sosyoloji, Tarih ve Tekstil ve Moda Tasarımı lisans programlarını uzaktan eğitimle sunmaktadır.

Önlisans Programları 

Önlisans programları, meslek yüksekokulları aracılığıyla sanayi ve hizmet sektörlerinin ara eleman ihtiyacını karşılamaya yönelik yürütülmektedir. Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu'nda Ameliyathane Hizmetleri, Anestezi, Diş Protez Teknolojisi, Diyaliz, Eczane Hizmetleri, Elektronörofizyoloji, Engelli Bakımı ve Rehabilitasyon, Fizyoterapi, İlk ve Acil Yardım, Odyometri, Ortopedik Protez ve Ortez, Tıbbi Dokümantasyon ve Sekreterlik, Tıbbi Görüntüleme Teknikleri, Tıbbi Laboratuvar Teknikleri ve Yaşlı Bakımı programları bulunmaktadır.

Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu; Atçılık ve Antrenörlüğü, Bilgisayar Programcılığı, Elektrik, Elektronik Haberleşme Teknolojisi, Gıda Kalite Kontrolü ve Analizi, Gıda Teknolojisi, Giyim Üretim Teknolojisi, İnşaat Teknolojisi, İş Sağlığı ve Güvenliği, Kimya Teknolojisi, Makine, Otomotiv Teknolojisi, Su ve Atık Yönetimi Teknikerliği gibi teknik programları içermektedir.

Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu'nda Büro Yönetimi ve Yönetici Asistanlığı, Ceza İnfaz ve Güvenlik Hizmetleri, Çocuk Gelişimi, Dış Ticaret, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları, Ofis Teknolojileri ve Veri Yönetimi, Radyo ve Televizyon Programcılığı, Sivil Hava Ulaştırma İşletmeciliği, Turizm ve Otel İşletmeciliği programları sunulmaktadır.

Aşkale Meslek Yüksekokulu; Büro Yönetimi ve Yönetici Asistanlığı, Çocuk Gelişimi, Elektrik, Lojistik, Ofis Teknolojileri ve Veri Yönetimi, Sağlık Kurumları İşletmeciliği ve Sivil Hava Ulaştırma İşletmeciliği programlarını barındırmaktadır.

Hınıs Meslek Yüksekokulu bünyesinde Çocuk Gelişimi, Eczane Hizmetleri, Laborant ve Veteriner Sağlık, Optisyenlik ve Tıbbi Laboratuvar Teknikleri programları mevcuttur.

Horasan Meslek Yüksekokulu; Bilgisayar Programcılığı, Laborant ve Veteriner Sağlık, Özel Güvenlik ve Koruma, Posta Hizmetleri, Raylı Sistemler Yol Teknolojisi ile Sivil Savunma ve İtfaiyecilik programlarını sunmaktadır.

İspir Hamza Polat Meslek Yüksekokulu programları arasında Bankacılık ve Sigortacılık, Biyomedikal Cihaz Teknolojisi, Elektrik, Elektrik Enerjisi Üretim, İletim ve Dağıtımı, Ormancılık ve Orman Ürünleri, Sağlık Kurumları İşletmeciliği ve Yenilenebilir Enerji Teknikerliği bulunmaktadır.

Narman Meslek Yüksekokulu; Bankacılık ve Sigortacılık, İnşaat Teknolojisi, İş Sağlığı ve Güvenliği, Laborant ve Veteriner Sağlık ile Tıbbi Dokümantasyon ve Sekreterlik programlarını içermektedir.

Oltu Meslek Yüksekokulu'nda Bankacılık ve Sigortacılık, Gıda Kalite Kontrolü ve Analizi, Grafik Tasarımı, Halkla İlişkiler ve Tanıtım, İnşaat Teknolojisi, İş Sağlığı ve Güvenliği, Ormancılık ve Orman Ürünleri ile Tıbbi Dokümantasyon ve Sekreterlik bölümleri yer almaktadır.

Pasinler Meslek Yüksekokulu; Bankacılık ve Sigortacılık, Bilgisayar Programcılığı, Harita ve Kadastro, İnsan Kaynakları Yönetimi ve İnşaat Teknolojisi programlarını sunmaktadır.

Tortum Meslek Yüksekokulu bünyesinde Bilgisayar Programcılığı ile Grafik Tasarımı programları bulunmaktadır.

Açık ve Uzaktan Öğretim Fakültesi önlisans bünyesinde ise Acil Durum ve Afet Yönetimi, Bankacılık ve Sigortacılık, Bilgi Yönetimi, Bilgisayar Programcılığı, Büro Yönetimi ve Yönetici Asistanlığı, Çağrı Merkezi Hizmetleri, Çocuk Gelişimi, Dış Ticaret, E-Ticaret ve Pazarlama, Emlak Yönetimi, Fotoğrafçılık ve Kameramanlık, Halkla İlişkiler ve Tanıtım, İslami İlimler, İş Sağlığı ve Güvenliği, İşletme Yönetimi, Laborant ve Veteriner Sağlık, Lojistik, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları, Radyo ve Televizyon Programcılığı, Reklamcılık, Sağlık Kurumları İşletmeciliği, Sivil Hava Ulaştırma İşletmeciliği, Sosyal Hizmetler, Spor Yönetimi, Tıbbi Dokümantasyon ve Sekreterlik, Turizm ve Otel İşletmeciliği, Web Tasarımı ve Kodlama, Yeni Medya ve Gazetecilik ile Yerel Yönetimler programları yer almaktadır.

Öğrenci profili

Atatürk Üniversitesi, örgün, açık ve uzaktan öğretim programları ile Türkiye'nin en yüksek öğrenci sayısına sahip üniversitelerinden biridir.^【2】  Öğrencilerin önemli bir kısmı Açık ve Uzaktan Öğretim Fakültesi bünyesinde eğitim görmektedir. Üniversite, Türkiye'nin farklı illerinden ve yurt dışından gelen öğrencilere sahiptir. Öğrenci profili, ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora düzeylerinde dağılım göstermektedir.

Öğrenci Yaşamı

Yerleşke içerisinde öğrencilerin akademik çalışmalarını desteklemek amacıyla kütüphaneler ve çalışma salonları bulunmaktadır. Kampüs bünyesinde barınma ihtiyacına yönelik yurt binaları mevcuttur. Ayrıca öğrencilerin kullanımı için çeşitli spor tesisleri ve sosyal alanlar yerleşke planında yer almaktadır.

Yurtdışı faaliyetleri

Atatürk Üniversitesi, öğrenci ve akademisyen değişim programlarını kullanmaktadır. Üniversite, Erasmus+ programı aracılığıyla Avrupa'daki üniversiteler ile öğrenci ve personel hareketliliği anlaşmalarına sahiptir. Bu program ile öğrenciler eğitimlerinin bir bölümünü yurtdışındaki ortak üniversitelerde tamamlayabilmektedir.

Ayrıca, Mevlana Değişim Programı ve Farabi Değişim Programı da kullanılmaktadır. Üniversite, uluslararası öğrenciler ve araştırmacılar da kabul etmektedir.

Ödüller ve Başarılar

Atatürk Üniversitesi, akademik sıralama kuruluşları, devlet kurumları ve teknoloji festivallerinde çeşitli dereceler ve ödüller elde etmiştir.

Akademik Sıralamalar ve Proje Performansı

• URAP (2024–2025): University Ranking by Academic Performance dünya sıralamasında 921. sırada yer almıştır.
• Shanghai Ranking (ARWU 2024): Akademik dünya sıralamasında 901–1000 bandında konumlanmıştır.
• THE ISR (2026): Times Higher Education Disiplinlerarası Bilim Sıralaması'nda dünya genelinde 159., Türkiye genelinde 9. ve devlet üniversiteleri arasında 6. olmuştur.
• TÜBİTAK ARDEB (2022): 1001 Projeleri kapsamında kabul edilen proje sayısı ile devlet üniversiteleri arasında 4., tüm üniversiteler arasında 5. sırada yer almıştır.^【3】 

Engelsiz Üniversite Ödülleri (YÖK 2023)

Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından verilen "Mekânda Erişilebilirlik Ödülü" (Turuncu Bayrak) aşağıdaki birimlere verilmiştir:

• Hemşirelik Fakültesi
• Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi
• Sağlık Bilimleri Enstitüsü
• Mühendislik Fakültesi^【4】 

TEKNOFEST ve TÜBİTAK Yarışma Dereceleri (2023)

• Tıp ve Mühendislik fakültesi öğrencilerinden oluşan Psikoloji 4.0 Takımı, TEKNOFEST Psikolojide Teknolojik Uygulamalar yarışmasında En İyi Sunum Ödülü’ne layık görüldü. Ekip, genç ve genç yetişkinlerde intihar girişimlerini engellemeye yönelik kapsamlı bir psikolojik destek ve takip programı geliştirdi.

• İbrahim Dağcı ve Kübra Solak’tan oluşan ARÇURA Takımı, Biyoteknoloji İnovasyon Fikir yarışmasında En İyi Sunum Ödülü'nün sahibi oldu. Takım, potansiyel bir biyoterör ajanı olan Smallpox virüsünün hızlı bir şekilde tanılanmasını sağlayan özgün bir biyosensör modeli tasarladı.

• Dr. Sümeyye Ulaş, "Ebeveyn Çocuk Etkileşim Terapisi" konulu tez çalışmasıyla TÜBA TEKNOFEST Doktora Bilim Ödülü’nü kazandı. Çalışma, ebeveyn ve çocuk arasındaki etkileşimi güçlendiren terapi yöntemlerine odaklanmaktadır.

• TTurks Roket Takımı, TEKNOFEST Dikey İnişli Roket yarışmasında gösterdiği performansla Türkiye ikinciliği elde etti.

• Hira Beril Küçük ve Oğuz Can Özdemir tarafından geliştirilen proje, TÜBİTAK 2242 Üniversite Öğrencileri Araştırma Proje Yarışmaları'nın Makine İmalatı ve Otomotiv kategorisinde Türkiye ikincisi oldu. İkili, yapay zekâ desteğiyle çalışan yeni nesil bir sürücü uyarı sistemi tasarlayarak sürüş güvenliğini artırmayı hedefledi.

• Hakan Efe, Fırat Sönmez ve Serhan Pehlivan’dan oluşan ekip, TÜBİTAK 2242 Sosyal Yenilikçilik ve Girişimcilik kategorisinde Türkiye ikinciliği kazandı. Ekip, self servis çamaşırhaneler için geliştirdikleri kaynak izleme ve rezervasyon sistemi ile kullanıcıların hizmete erişimini kolaylaştıran bir çözüm sundu.

• Arş. Gör. Onur Erdem Korkmaz, Sevde Gül Korkmaz, Dr. Öğr. Üyesi Ömer Çoban, Doç. Dr. Emin Argun Oral ve Prof. Dr. İbrahim Yücel Özbek’in yürütücülüğünü üstlendiği proje takımı, TEKNOFEST kapsamında düzenlenen Engelsiz Yaşam Teknolojileri yarışmasında üçüncülük elde etti. Beyin Bilgisayar Arayüz Sistemi geliştiren ekip, EEG (elektroensefalografi) verilerini kullanarak bilgisayar ekranındaki klavye aracılığıyla kullanıcıların isteklerini ifade etmelerine olanak tanıyan bir sistem tasarladı.^【5】