Bafa Gölü, Aydın ve Muğla illeri sınırları içinde yer alan, doğal, arkeolojik ve ekolojik öneme sahip bir doğal set gölüdür. Antik dönemde Ege Denizi'nin bir koyu iken, Büyük Menderes Nehri'nin taşıdığı alüvyonların birikimiyle denizle bağlantısı kesilerek günümüzdeki göl halini almıştır. Bu jeolojik oluşum süreci, bölgedeki Söke Ovası'nın da oluşumunu sağlamıştır.

^{Bafa Gölü (Milas Belediyesi)}

Coğrafi ve Hidrolojik Özellikler

Bafa Gölü, Didim merkeze yaklaşık 10 km, Söke-Milas Karayolu'nun doğusunda yer alır. Ortalama 7.000 ila 12.281 hektarlık bir alanı kapsayan gölün uzunluğu 15.4 kilometre, genişliği 4.5 kilometre, ortalama derinliği 2 metre olup, maksimum derinliği 25 metreyi bulmaktadır. Gölün güneyinde İlbıra Dağları, kuzeyinde ise Beşparmak Dağları (Latmos) yükselir.

Gölün ana su kaynakları, Büyük Menderes Nehri'nin düzenli taşkınları ile çevresindeki dağlardan gelen yeraltı ve yerüstü sularıdır. Büyük Menderes Nehri'nin su rejimindeki değişiklikler ve nehir ile göl arasına inşa edilen taşkın setleri, gölün su seviyesinde düşüşlere ve tuzluluğunda artışa neden olmuştur.

^{Bafa Gölü (Anadolu Ajansı)}

Ekolojik Zenginlik ve Biyoçeşitlilik

Bafa Gölü, zengin biyoçeşitliliği nedeniyle uluslararası düzeyde önemli bir ekolojik alandır. 1994 yılında Bakanlar Kurulu Kararı ile Tabiat Parkı olarak ilan edilmiş olup, aynı zamanda Önemli Kuş Alanı (ÖKA) statüsündedir.

• Kuş Türleri: Göl ve çevresi, 261 farklı kuş türüne ev sahipliği yapmaktadır. Dünya çapında nesli tehlike altında olan Cüce Karabatak ve Deniz Kartalı (Akkuyruklu Kartal) gibi türler burada üremektedir. Kış aylarında ise on binlerce sakarmeke ve elmabaş pakta ile birlikte Küçük Batağan, Bahri, Karabatak, Küçük Karabatak, Tepeli Pelikan, Boz Ördek, Bataklık Kırlangıcı, Mahmuzlu Kızkuşu ve Flamingo gibi kuşlar gölde barınır ve beslenir. Kaşıkçı Kuşu göldeki adacıklarda, Akkuyruklu Kartal ise gölün bitişiğindeki Beşparmak Dağları'nda üremektedir.

• Su Canlıları: Gölün zoo-plankton ve su bitkileri açısından zenginliği, kefal, levrek, yılan balığı ve Büyük Menderes Havzası'na endemik Ulubat balığı (Acanthobrama mirabilis) gibi balık türlerinin yaşamasına olanak tanır.

• Bitki Örtüsü: Göl çevresi, tipik Akdeniz bitki örtüsüyle karakterizedir. Özellikle zeytinlikler ve çam ormanları yaygındır; ülkemizin bilinen en yaşlı zeytin ağacının da Bafa Gölü kenarında olduğu belirtilmektedir. Alan, 80 familyaya ait 237 cins, 325 tür, 22 alttür ve 7 varyeteye ev sahipliği yapar. Ayrıca, Fritillaria milasense gibi nadir bir ters lale türü de dahil olmak üzere 16 endemik bitki türü tespit edilmiştir. Bölge, adaçayı, İzmir kekiği, kara kekik, lavanta gibi aromatik bitkiler ve tıbbi papatyalar ile iğnelik, tavukgöğsü, sirken, şevketi bostan gibi yenilebilir otlar açısından da zengindir.

^{Bafa Gölü (Anadolu Ajansı)}

Adalar ve Tarihi/Arkeolojik Değerler

Bafa Gölü içinde İkiz Ada, Menet Adası, Kapıkırı Adası, Kahve Asar Adası ve Uyuz Ada olmak üzere 5 adet ada bulunmaktadır. İkizce Yarımadası'nın uç kısmı da su seviyesinin yükselmesiyle ada haline gelebilmektedir. Bu adalarda Bizans Dönemi'ne ait savunma yapıları ve manastırlar (örneğin Meryem Ana'ya adanmış bir manastır) bulunmaktadır.

Göl çevresi, çok sayıda arkeolojik yerleşim alanına ev sahipliği yapmaktadır. Antik Herakleia ve Latmos kentleri ile Kapıkırı köyündeki antik tiyatro gibi kalıntılar, bölgenin tarihi derinliğini gözler önüne serer ve önemli turistik noktalardır. Bu antik kentlerin bazı bölümleri Tabiat Parkı sınırları içinde 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı kapsamındadır.

^{Bafa Gölü (Anadolu Ajansı)}

Alan Kullanımı ve Tehditler

Gölün batısından geçen karayolu boyunca günübirlik kıyı dinlenme tesisleri bulunmaktadır. Gölde yoğun balıkçılık yapılmaktadır ve güney kıyılarında kırsal yerleşimler mevcuttur. Gölün kuzey kıyılarındaki düz alanda pamuk tarlaları bulunurken, kurak ve taşlık kıyı kesimlerinde zeytinlikler yaygındır.

Bafa Gölü, bazı tehditlerle karşı karşıyadır:

Su Kalitesi: Büyük Menderes Nehri'nin su rejiminin değiştirilmesi ve nehir ile göl arasına inşa edilen taşkın setleri, gölün suyunun tuzluluğunu artırmakta ve ekosistemi olumsuz etkilemektedir. Tarım alanlarından dönen sular, gölde kirliliğe neden olabilmektedir. Bafa Gölü ve göle ulaşan kanallardan alınan su örnekleri genel olarak NaCl su sınıfındadır ve antropojenik kökenli kirleticilerden kaynaklanan Na+ ve Cl- artışı gözlemlenmektedir. Göl ve kanal suları, iz element ve azot türevi içeriklerine göre genellikle IV. su kalite sınıfında olup sulama için uygun değildir. Ancak bazı dere ve yeraltı suları sulamaya uygun niteliktedir. Balık üretim tesislerinin atık suları da kanal sularında yüksek iyon konsantrasyonlarına neden olmaktadır.

Yasadışı Avcılık: Göl ve çevresindeki yaban hayatı için ciddi bir tehdit oluşturmaktadır.

^{Bafa Gölü (Anadolu Ajansı)}

Koruma Çalışmaları ve Rekreasyonel Potansiyel

Bafa Gölü, doğal çeşitliliği ve farklı aktivite olanaklarıyla ziyaretçilere farklı deneyimler sunar. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından 2004 yılında Bafa Gölü Tabiat Parkı'nın Uzun Devreli Gelişme Planı hazırlanmıştır. Aydın İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, kaçak avcılığın engellenmesi ve orman kayıplarının önlenmesi konularında çalışmalarını sürdürmektedir.

Ziyaretçiler gölde kuş gözlemi yapabilir, doğa yürüyüşleri yapabilir, kamp kurabilir, teknelerle gölde gezebilirler. Ayrıca dağcılık, bisiklet, fotosafari, resim, manzara izleme, olta balıkçılığı ve botanik turları gibi etkinlikler yılın her mevsiminde gerçekleştirilebilmektedir.