Bandırma Füze Kulübü, Balıkesir Bandırma'da bulunan Şehit Mehmet Günenç Lisesi'nde 5 lise öğrencisi tarafından kurulmuştur. Kulüp 1957 yılında bir topluluk olarak "Füze Kültür Kulübü" himayesi altında devam etmiştir. Kulüp, dünyadaki füze faaliyetlerinin artması ve özellikle SSCB'nin Sputnik-1 Füzesini başarıyla fırlatmasının ardından; uzay araştırmaları, roketler, füzeler ve atom enerjisi çalışmalarını arttırarak ve konferanslar vererek bilinçlenmeyi artırmaya çalışmışlardır.
Uzay araştırmaları ve füze konularında araştırmalar yapan liseli 5 genç, 1959 yılında liseden ayrılmış ve Füze Kültür Kulübü'nün ardından 1964 yılında "Bandırma Havacılık ve Astronomi Roket Kulübü (BHARK)" ismiyle resmi derneklerini kurmuşlardır. Kulübün kurulduktan sonraki 3 kilo ağırlığında ve 1 metre uzunluğunda Bernark tipi ilk füze denemeleri 40 metre yüksekliğe ulaştıktan sonra denize çakılarak başarısız oldu. İkinci atış denemelerinin de başarısız olmasının ardından çevreden olumsuz tepkiler aldılar. Dönemin Cumhuriyet gazetesi yazarı Cevat Fehmi Başkut yazısında şu ifadeleri kullanmıştır:
"Gençler darılmasınlar. Bizlere hak versinler. Onlar başka dünyalarda yaşıyorlar. Halbuki biz, daha bu dünyadaki meselelerimizi halledemedik. Durun bakalım. Parti kavgaları bitsin. Cezayir meselesi sona ersin. Kıbrıs'ta Cumhuriyet ilan edilsin. Seçimler yapılsın. Kongreler tamamlanmasın. Elbette füzelere de sıra gelir."
Çalışmalarına devam eden BHARK'ın üçüncü füzesi 750 metre yüksekliğe çıkmıştır. Otomatik ve iki kademeli ateşleme mekanizmasına sahip, 10 cm çapında ve 1.5 metre boyunda olan bu füze bir grup gencin büyük bir başarısıydı. Bu büyük başarı öyküsü kamuoyunda ve uluslararası basında oldukça dikkat çekici bir yenilikti öyle ki dönemin Amerikan Basın Ataşeliği, kulüp başkanı ile uzun bir röportaj yapmıştır.
Kulüp üyeleri ve Marmara-1 füzesi (Kredi: veryansin.com)
Dernek üyeleri, Bandırma Havacılık ve Astronomi Roket Kulübü (BHARK) olan dernek adını 1966 yılında Bandırma Havacılık ve Uzay Araştırma Derneği (HUZAD) olarak değiştirmiştir. Başarılarının devam etmesinin ardından Kirkor Divarcı da derneğe katılmıştır. Kirkor Divarcı'nın da katılımıyla birlikte Marmara-1 isimli roketi fırlatabilmek için çalışmalarına devam eden kulüp, projeleri İstanbul Teknik Üniversitesi tarafından onaylandıktan sonra Türk Silahlı Kuvvetleri'ne sunmuşlardır. TSK tarafından da onaylanan füzenin 30 Ağustos 1962'de Zafer Bayramı'nda fırlatılması planlanmıştır.
30 Ağustos 1962'de 1,33 metre uzunluk ve 1,5 kilogram ağırlığa sahip ilk büyük Türk füzesi 920 metre yüksekliğe çıkarak gökyüzünü deldi. Marmara-1'in açtığı ufuklar zamanla bu alandaki çalışmaları artırdı ve büyük heyecanları da beraberinde getirdi. Marmara-1 füzesinin fırlatılmasının ardından Cumhuriyet gazetesi yazarı Hamdi Varoğlu, çalışmalara desteğini şu sözlerle ifade etmiştir:
"El alem gökleri fethetti, fezada dolaşmadık bucak bırakmadı, yakında Merih'e Ay'a, sonra belki öteki yıldızlara, sabah kahvesine gider gibi seyahat tertip edecek. Biz beri tarafta, bu işi merak edip sırrını keşfetmeye çalışan gençlerimize ilgi yerine uçak mezarlığı gösteriyoruz. Asıl utanç verici başka bir şey daha var: Bandırmalı gençlere en çok yardım eden Amerika Füze Kulübü imiş. İlgi yok, yardım yok, ama el birliği ile işin alayındayız. Hezarfen Ahmet Efendi'den bu yana bir arpa boyu yol alamamışız diyeceğim geliyor."
HUZAD ekibi 30 Ağustos'tan yalnızca 4 gün sonra Marmara-2 füzesini fırlatmış ve amatörler arası füze yarışında Amerika (56 km) ve Almanya'dan (36 km) sonra Dünya üçüncüsü olarak önemli bir başarıya imza atmışlardır. 822 metre (2700 fit) yüksekliğe çıkıp toplamda 15 km yol alan Marmara-2 füzesi için dönemin Genelkurmay Başkanı bizzat ekip başkanıyla görüşerek, destek sözü vermiştir.
Kulüp üyeleri ve heyet görüşmeleri (Kredi: veryansin.tv)
Marmara-2'nin ardından Hürriyet-1 ve Hürriyet-2 füzelerini de yapan kulüp, Marmara-3 füze denemesi başarısızlıkla sonuçlansa da teknik aksaklıkları gidererek Marmara-4 füzesini 5415 metreye kadar yükseltmiştir. Atış rampasından 200 metre ileriye paraşütle inen Marmara-4'ün başarılarından dolayı 6. Ana Jet Üssü Komutanı Hv. Kur. Albay Halim Menteş ekibi tebrik etmiştir.
Marmara ve Hürriyet füze serilerine ek olarak Ata-1, Aktrüs, Vega, Sirius ismini verdikleri projeleri de geliştirmişlerdir. Vega isimli füze 3.6 metre uzunluğunda ve 300 kilogramdaydı, menzili ise 410 km olarak tasarlanmıştır. Bu projeler arasında en çarpıcı olanı Aktrüs idi. 4 metre uzunluğunda ve 500 kilogram ağırlığında olan Aktrüs ile bir canlının uzaya gönderilmesi ve ayrılacak olan kapsüllerin Dünya'ya indirilmesi planlanmıştı. Ancak, bu proje asla hayata geçirilememiştir.
Ekip Üyeleri
17 Eylül 1960 yılında Füze Kültür Kulübü ismiyle dernekleşen ekibin üyeleri; Ali Osman Caran, Adnan Zambak, Artuğ Sayıner, Güngör Gezer'den oluşuyordu. Sonrasında Atilla Yedikardaşlar ve Kirkor Divarcı da derneğe katılmıştır.
İlk Türk füzesi olarak tarihe geçen Marmara-1 Projesinin beyni Kirkor Divarcı'nın evinde bilinmeyen bir sebeple çıkan yangın sonucu projelere dair tüm yazılı belgeler ve planlar ev ile birlikte kül olmuştur.
Kirkor Divarcı (Kredi: ensonhaber.com)
Dönemin gazete manşetleri (Kredi: ensonhaber.com)
