Bayramiç beyazı, Türkiye'nin kuzeybatısında yer alan Çanakkale ilinin Bayramiç ilçesinde yetiştirilen, kendine özgü aroması, dış görünüşü ve iklimsel özellikleriyle öne çıkan bir yaz meyvesidir. Coğrafi işaretle tescillenmiş olan bu meyve, üretim bölgesinin mikroklima koşullarıyla yakın ilişkilidir ve yörede uzun yıllardır geleneksel olarak üretilmektedir. Bayramiç Beyazı yalnızca yerel pazarda değil, ulusal ve uluslararası pazarda da dikkat çekmektedir.
Bayramiç Beyazı (T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Çanakkale İl Tarım ve Orman Müdürlüğü)
Coğrafi Yetişme Alanı ve İklim Özellikleri
Bayramiç beyazı, Çanakkale ilinin Bayramiç ilçesi sınırları içerisinde, Kazdağları’nın kuzey yamaçlarında ve Bayramiç Ovası çevresinde yetiştirilmektedir. Bölge, deniz seviyesinden 200 ila 500 metre arasında değişen rakımı ile uygun fiziki koşullar sağlar. Toprak yapısı kireçli ve hafif tınlı özellik gösterirken, iyi drenaj koşullarına sahiptir. Bu toprak yapısı, kök gelişimini destekler ve bitkinin besin alımını kolaylaştırır.
İklim bakımından bölge, tipik Akdeniz iklimi özellikleri taşır; yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılıman ve yağışlı geçer. Ancak Bayramiç’in mikrokliması Kazdağları'nın etkisiyle nem oranı biraz daha yüksektir ve ani sıcaklık değişimleri minimum seviyededir. Yaz aylarında ortalama sıcaklık 25-30 °C arasında seyrederken kış aylarında nadiren 0 °C’nin altına düşer. Bu iklimsel özellikler, Bayramiç beyazının aromatik yapısını ve dayanıklılığını olumlu yönde etkiler. Ayrıca, bölgedeki gece-gündüz sıcaklık farkı, tanelerin şeker ve asit dengesi açısından ideal olmasını sağlar.
Üretim Teknikleri ve Geleneksel Yöntemler
Bayramiç beyazının üretimi, bölge çiftçileri tarafından nesiller boyu aktarılmış geleneksel yöntemler ve modern tekniklerin karışımıyla gerçekleştirilmektedir. Bağcılık faaliyetleri genellikle Mayıs ayında başlayan budama çalışmalarıyla başlar. Budama işlemi, bitkinin hava sirkülasyonunu ve güneş ışığını almasını maksimize etmek üzere düzenli olarak yapılır.
Sulama bakımından ise bölgenin kurak yazları göz önünde bulundurularak damla sulama sistemleri yaygın şekilde tercih edilmektedir. Bu sistemler suyun etkin kullanılmasını sağlar ve bitkide strese bağlı ürün kaybını önler. Gübreleme, genellikle organik gübreler ve dönemsel mineral takviyeleri ile desteklenir. Kimyasal ilaç kullanımı ise hastalık ve zararlılarla mücadelede dikkatle kontrol edilir; entegre zararlı yönetimi uygulamaları bölgede yaygınlaşmaktadır.
Bayramiç Beyazı Hasadı (AA)
Hasat Zamanı ve Depolama Özellikleri
Bayramiç beyazının hasadı genellikle Temmuz ayının ikinci yarısından Ağustos ayı başına kadar sürer. Hasat, meyvenin olgunluğuna göre manuel olarak yapılır; tanelerin şeker oranı, asit dengesi ve rengi hasat zamanını belirler. Ürünlerin salkım halinde dikkatle toplanması, tanelerin zarar görmemesi ve kalite kaybının önlenmesi açısından büyük önem taşır.
Hasat sonrası ürünler genellikle kısa sürede pazara sevk edilir. Bayramiç beyazının ince kabuk yapısı ve su içeriği, raf ömrünü kısaltır; bu nedenle soğuk zincir koşulları olmadan uzun süre saklanması mümkün değildir. Soğuk hava depolarında 0 ila +2 °C arasında ve %85-90 bağıl nemde saklama, ürünün tazeliğini ve dokusunu korumaya yardımcı olur. Ancak bu depolama süresi genellikle 1-2 haftayla sınırlıdır. Bu yüzden Bayramiç beyazı, taze tüketim amaçlı öncelikle yerel pazarlara yönlendirilir.
Morfolojik ve Duyusal Özellikleri
Bayramiç beyazı, salkım yapısı bakımından iri, konik ve seyrek taneli bir yapıdadır. Taneleri yuvarlak, ince kabuklu, beyaz-sarımsı renkte ve oldukça parlaktır. Et dokusu gevşek ve sulu olup tatlı ve hoş aromalıdır. Bu özellikleri sayesinde hem sofralık olarak hem de pekmez yapımında tercih edilmektedir. Aynı zamanda tanelerinde çekirdek bulunması da ayırt edici unsurlardan biridir.
Ekonomik ve Sosyo-Kültürel Önemi
Bayramiç beyazı, bölge halkı için yalnızca bir tarım ürünü değil, aynı zamanda ekonomik bir geçim kaynağıdır. Bayramiç ilçesinde yaklaşık 4.000 dekar alanda üretimi yapılan bu nektarin türü, her yıl düzenlenen festivaller ve tanıtım etkinlikleriyle yerel kültürün bir parçası hâline gelmiştir. Ürün aynı zamanda kadın çiftçiler için önemli bir istihdam alanı yaratmaktadır.
Coğrafi İşaret ve Tescil Süreci
Bayramiç beyazı, 2017 yılında Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından "menşe adı" ile tescillenmiş ve böylece yasal koruma altına alınmıştır. Bu tescil, ürünün yalnızca Bayramiç bölgesinde yetiştirilebileceğini ve bölge dışındaki üretimlerin bu adla pazarlanamayacağını belirtmektedir. Tescil süreci Bayramiç Ziraat Odası’nın başvurusuyla başlamış ve ayrıntılı teknik belgelerle desteklenmiştir.
