Beypazarı Havuç Lokumu, Ankara ilinin Beypazarı ilçesiyle özdeşleşmiş, geleneksel üretim yöntemiyle hazırlanan meyveli bir lokum çeşididir. 20 Ocak 2022 tarihinde mahreç işaretiyle tescillenmiş olan bu ürün, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında korunmaktadır. Tescil süreci Beypazarı Ticaret Odası tarafından yürütülmüş ve ürünün coğrafi sınırla olan ün bağı resmiyet kazanmıştır.
Ayırt Edici Özellikleri
Beypazarı Havuç Lokumu, haşlanarak püre haline getirilen havuçların temel bileşen olarak kullanıldığı, jel kıvamı düşük, mat-turuncu renkte ve pütürsüz yapıda bir lokumdur. Dış yüzeyi Hindistan cevizi rendesiyle kaplanmış olan ürün, yaklaşık 2 cm’lik küpler halinde kesilerek sunulur. Lokumun parlaklığının az olması ve kendine özgü dokusu, onu diğer meyveli lokum türlerinden ayıran başlıca özelliklerdendir.
Tarihsel ve Coğrafi Bağlam
Beypazarı ilçesi, tarih boyunca Türkiye’nin önemli havuç üretim merkezlerinden biri olmuştur. Bu bağlamda havuç lokumu, bölgenin mutfak kültüründe köklü bir yere sahiptir. Ürünün ünü, yalnızca fiziksel üretimle değil, aynı zamanda kültürel mirasla da coğrafi sınırla bütünleşmiştir. Bu nedenle Beypazarı Havuç Lokumu’nun tüm üretim aşamaları yalnızca Beypazarı ilçesi sınırları içinde gerçekleştirilmektedir.
Üretim Süreci
Üretimde geleneksel yöntemler esas alınır. Kullanılan havuçlar, coğrafi sınır içinde yetiştirilmiş ve hasat edilmiş olmalıdır. Havuçlar ayıklanıp yıkandıktan sonra yaklaşık bir saat haşlanır ve doğrama makinelerinde püre haline getirilir. Lokum üretimi için yaklaşık 100 kg’lık bir partiye şu bileşenler kullanılır:
55–60 kg havuç püresi
75–80 kg beyaz şeker
55–60 litre içme suyu
7,5–8 kg doğal mısır nişastası
100–120 g limon tuzu
Şeker, su, nişasta ve limon tuzu pişirme kazanında kaynatılır; ardından havuç püresi eklenerek karışım 6–7 saat boyunca pişirilir. Elde edilen lokum kitlesi, yaklaşık 2 cm kalınlığında tablalara dökülerek oda sıcaklığında en az bir gün dinlendirilir. Dinlenen lokum, Hindistan cevizi rendesiyle kaplanmış tezgâhlarda özel kesim bıçaklarıyla küp şeklinde kesilir ve yüzeyleri tekrar Hindistan ceviziyle kaplanır.
Saklama Koşulları
Beypazarı Havuç Lokumu, gıda ile temasa uygun ambalajlarda, 15–16 °C sıcaklıkta ve rutubetsiz ortamlarda 6 ay süreyle muhafaza edilebilir.
Denetim ve Koruma
Ürünün üretim süreci, Beypazarı Ticaret Odası koordinasyonunda oluşturulan denetim mercii tarafından kontrol edilir. Bu merci; Beypazarı Belediyesi, İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü, Bakkallar ve Bayiler Odası ile Ticaret Odası temsilcilerinden oluşur. Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak yapılır; ayrıca şikâyet veya ihtiyaç halinde her zaman gerçekleştirilebilir.
Denetimlerde; havucun coğrafi sınırdan temin edilip edilmediği, püre halinde kullanımı, üretim metoduna uygunluk, ürünün dış görünümü ve boyutları ile mahreç işareti, logo ve ibarenin doğru kullanımı kontrol edilir. Tescil ettiren kurum, ürünün korunmasına yönelik hukuki süreçleri yürütme yetkisine sahiptir.
