Köken

Bilgelik, Eski Türkçede “bilmek” fiilinden türeyen bilge sözcüğüne dayanan bir kavramdır. Bilge, hem bilgili kişi hem de düşünsel derinliğe sahip olan kimse anlamında kullanılır. Bu sözcüğe eklenen -lik ekiyle oluşturulan bilgelik, bir niteliği, yani bilgili ve akıllıca davranma hâlini ifade eder. Bu kavram, yalnızca akademik bilgi değil, yaşam deneyiminden süzülmüş anlayış ve sağduyuyu da kapsar.

Kullanım Alanları

• Felsefe: İnsan yaşamının anlamı, doğru eylem, ahlak ve hakikat üzerine düşünsel derinliği ifade etmekte kullanılır.
• Tasavvuf ve dini metinler: İlahi bilgiye erişmiş, nefsi terbiye etmiş kişilerin niteliği olarak yer alır.
• Edebiyat: Destan, masal ve halk hikayelerinde yaşlı, deneyimli karakterlerin niteliği olarak betimlenir.
• Psikoloji: Yaşla birlikte gelişen yaşam bilgeliği veya “yaşantısal zeka” biçiminde değerlendirilir.
• Günlük dil: Kararlarında isabetli ve sakin davranan kişilere yönelik övgü amacıyla kullanılır.