Bilim Tarihi Sohbetleri, Türk bilim tarihçisi Prof. Dr. Fuat Sezgin’in hayatı, anıları ve bilimler tarihine dair görüşlerini içeren, Sefer Turan tarafından söyleşi formatında kaleme alınmış bir eserdir. İlk baskısı 2010 yılında Timaş Yayınları tarafından “Bilimler Tarihçisi Fuat Sezgin” adıyla yayımlanmış, sonraki baskılarda ise “Bilim Tarihi Sohbetleri” ismiyle okuyucuya sunulmuştur. Eser, İslam bilimler tarihine yaptığı katkılarla dünya çapında tanınan Fuat Sezgin’in yaşam öyküsünü, akademik yolculuğunu ve bilim tarihine bakış açısını ele alır.

İçerik ve Yapı

Kitap, Fuat Sezgin’in 1940’lı yıllarda İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Şarkiyat Enstitüsü’nde, Alman oryantalist Hellmut Ritter’in öğrencisi olarak başlayan akademik serüvenini merkeze alır. Sezgin, hocasının bilimlerin temelinin İslam bilimlerine dayandığına dair görüşlerinden etkilenerek bu alana yönelmiş ve İslam bilimler tarihine dair çığır açıcı çalışmalar yapmıştır. Eser, Sezgin’in 27 Mayıs 1960 askeri darbesi sırasında “147’likler” arasında yer alarak İstanbul Üniversitesi’nden uzaklaştırılmasını ve ardından Almanya’ya giderek Frankfurt’taki J.W. Goethe Üniversitesi’nde Arap-İslam Bilimleri Tarihi Enstitüsü’nü ve müzesini kurma sürecini detaylı bir şekilde aktarır.

Söyleşiler, Sezgin’in bilimler tarihine duyduğu tutkuyu, 60 yıllık mesaisinde günde 16-17 saat çalışarak 400.000’e yakın yazma eseri incelediğini ve 27 dil öğrendiğini ortaya koyar. Kitapta, İslam bilginlerinin dünya bilim tarihine katkıları, örneğin Amerika’nın Kristof Kolomb’dan önce Müslümanlar tarafından keşfedildiği iddiası, dünyanın gerçeğe yakın ilk haritasının Müslüman bilginler tarafından çizildiği ve İbn-i Sina’nın bazı eserlerinin yanlışlıkla Aristo’ya atfedildiği gibi konular tartışılır. Ayrıca, Cabir ibn Hayyan, İbn el-Heysem, Biruni ve Ömer Hayyam gibi İslam bilginlerinin kimya, optik, astronomi ve matematik alanlarındaki öncü çalışmaları vurgulanır.

Temalar ve Katkılar

Eser, bilim tarihinin insanlığın ortak mirası olduğunu ve modern Batı biliminin İslam medeniyetinin güçlü etkileriyle şekillendiğini savunan Sezgin’in görüşlerini yansıtır. Hellmut Ritter, Carl Brockelmann, George Sarton ve Franz Rosenthal gibi oryantalistlerin çalışmalarıyla İslam dünyasının bilimsel mirası arasında köprü kurar. Kitap, aynı zamanda Sezgin’in İstanbul İslam Bilim ve Teknoloji Müzesi’nin kurulmasına öncülük etmesi ve Frankfurt’taki müzede Müslüman bilginlerin alet ve gereçlerinin modellerini sergilemesi gibi girişimlerini de ele alır. Bu yönüyle, eser sadece bir biyografi değil, aynı zamanda İslam’ın bilimler tarihindeki rolünü anlamak için nitelikli bir kaynak olarak değerlendirilmektedir.

Önemi ve Etkisi

Bilim Tarihi Sohbetleri, Fuat Sezgin’in bilimsel mirasını Türk ve dünya kamuoyuna tanıtmayı amaçlar. Kitap, İslam bilginlerinin 800 yıllık bilimsel katkılarının Batı tarafından görmezden gelindiğini vurgulayarak, bu eksikliği gidermeye yönelik bir çalışma olarak bilinmektedir. Sezgin’in 17 ciltlik Geschichte des Arabischen Schrifttums adlı başyapıtı ve diğer eserlerine dair bilgiler de eserde yer alır.