Biyel kolu (İngilizce: connecting rod), içten yanmalı motorlarda piston ile krank mili arasında kuvvet ve hareket iletimini sağlayan temel bir parçadır. Motor silindirindeki doğrusal (in-lineer) piston hareketini krank miline ileterek dairesel harekete dönüştürür. Bu nedenle biyel kolu, motor içi mekaniğinin çalışmasında ve aracın ilerlemesini sağlayan enerjinin aktarılmasında hayati öneme sahiptir.
Yapısal Özellikleri
Bir biyel kolu temel olarak şu parçalardan oluşur:
- Küçük uç (small end): Piston pimini (bilezik pimi veya wrist pin) barındırır ve piston ile biyel kolu arasındaki dönme hareketine izin verir.
- Büyük uç (big end): Krank miline bağlanır ve genellikle iki parçalı tasarıma sahip olup cıvatalarla sabitlenir.
- Gövde (shank): Biyel kolunun ana gövdesidir. Genellikle İ-kesitli, H-kesitli veya X-kesitli olarak tasarlanır.
Bazı biyel kollarının içi delinmiştir; bu delikler aracılığıyla krank milinden piston pimine yağ akışı sağlanarak hareketli bölgelerde sürtünme azaltılır.
Biyel Kolu(Yapay Zeka İle Hazırlanmış Görsel)
Fonksiyonu
Biyel kolunun temel işlevi, pistonun yukarı-aşağı doğrusal hareketini krank miline ileterek dönüş hareketine çevirmektir. Aynı zamanda pistonun ürettiği kuvvetleri de krank miline aktarır. Böylece motorda oluşan iş enerjisi aracın tekerleklerine iletilmek üzere kullanılabilir hale gelir.
Malzeme Seçenekleri
Biyel kollarının üretiminde kullanılan başlıca malzemeler:
- Dövme çelik (forged steel): Dayanıklılığı ve yorulma direnci yüksektir; standart ve performans motorlarında kullanılır.
- Alüminyum alaşımı: Hafifliği sayesinde yürüş performansını artırır; genellikle yarış aracı motorlarında kullanılır.
- Titanyum: Çok yüksek mukavemet ve düşük ağırlığı birleştirir; üst düzey motor uygulamalarında tercih edilir.
Bakım ve Dayanıklılık
Biyel kolunun işlevini yitirmesi durumunda motor performansı ciddi şekilde düşer. Bu nedenle:
- Cıvataların, rulmanların ve pimlerin periyodik olarak kontrol edilmesi
- Yağ seviyesinin ve yağ kalitesinin uygun tutulması
- Tork değerlerine uygun montaj yapılması önerilir.
Biyel kolu, içten yanmalı motorların verimli ve dengeli çalışmasını sağlayan temel bir bileşendir. Malzeme seçimi, üretim yöntemi ve bakım koşulları doğrudan motor ömrünü ve performansını etkiler. Bu nedenle motor tasarımı ve bakımında biyel kolunun önemi büyüktür.
