Boeing E-3 Sentry, ABD Hava Kuvvetleri ve NATO başta olmak üzere çeşitli ülkelerin envanterinde yer alan, havadan erken uyarı ve kontrol sistemi (AWACS) uçağıdır. Boeing 707 yolcu uçağı gövdesi üzerine geliştirilen E-3, ana gövdesinin üzerinde yer alan 30 fit (yaklaşık 9 metre) çapındaki büyük, dönen radar kubbesiyle ayırt edilmektedir. Uçak hem stratejik bir komuta merkezi hem de uzun menzilli bir gözetleme platformu olarak görev yapmaktadır.
Boeing E-3 Sentry (Travis AFB)
Tasarım ve Geliştirme
E-3 Sentry'nin geliştirme süreci 1960'lı yılların sonlarında, dönemin radar ve aviyonik teknolojisinden faydalanılarak başlamıştır. İlk prototip uçuşunu 1972 yılında gerçekleştirmiş ve 1977 yılında ABD Hava Kuvvetleri envanterine girerek operasyonel hale gelmiştir. Uçağın tasarımı, Boeing'in güvenilir 707 modelini temel alarak hem uzun menzilli uçuşa hem de karmaşık elektronik sistemlerin entegrasyonuna uygun hale getirilmiştir.
Radar Sistemi ve Kabiliyetleri
E-3'ün kalbi, AN/APY-1 ve daha sonra geliştirilen AN/APY-2 kodlu darbe-Doppler (pulse-Doppler) radar sistemidir. Uçağın gövdesindeki 30 fitlik kubbe içinde yer alan bu radar, 360 derecelik bir görüş açısı sağlayarak 400 kilometreden fazla bir menzildeki hava hedeflerini tespit edebilmektedir. Radar, yerdeki dağınıklık veya parazitler tarafından oluşan sahte hedefleri filtreleyerek alçak irtifada uçan düşman uçaklarını ayırt edebilme özelliğine sahiptir. Bu sayede düşman uçaklarının karadan takip edilmesi zor olduğu durumlarda bile etkili bir gözetleme sağlar.
Teknik Özellikler
E-3'ün performans verileri, görev tanımına uygun olarak uzun uçuş sürelerine ve yüksek irtifa operasyonlarına odaklanmıştır.
- Kategori: Havadan Erken Uyarı ve Kontrol Uçağı
- Menşei: ABD (Boeing)
- Motor: 4 x Pratt & Whitney TF33-PW-100A turbofan motoru (ilk versiyonlar) veya CFM International CFM56 turbofan motoru (modern versiyonlar)
- Mürettebat: 4 uçuş mürettebatı ve 13-19 görev uzmanı
- Azami Hız: 853 km/saat
- Menzil: 7,400 km
- Azami Uçuş Süresi: Yaklaşık 10 saat.
Boeing E-3 Sentry (Haci Productions)
Operasyonel Kabiliyetler
E-3 Sentry'nin başlıca görevi, komutanlara kapsamlı bir hava muharebe sahası resmi sunmaktır. Uçak, havada konuşlandırılmış bir komuta ve kontrol merkezi olarak çalışır.
- Gözetleme ve Hedef Tespiti: Yüksek irtifadan geniş bir alanı izleyerek düşman uçaklarını, seyir füzelerini ve diğer tehditleri tespit eder.
- Komuta ve Kontrol: Topladığı verileri dost hava ve kara kuvvetleriyle paylaşarak taktiksel avantaj sağlar. Dost uçakları düşman hedeflerine yönlendirebilir ve hava görevlerinin koordinasyonunu yapabilir.
- Elektronik Savaş Desteği: Elektronik harp destek sistemleri, dost uçakların elektronik olarak korunmasına ve düşman radar sistemlerinin tespit edilmesine yardımcı olur.
Boeing E-3 Sentry (Haci Productions)
Kullanıcılar ve Modernizasyonlar
E-3 Sentry, başta ABD Hava Kuvvetleri ve NATO olmak üzere İngiltere, Fransa ve Suudi Arabistan gibi ülkeler tarafından kullanılmaktadır. Uçak, ilk hizmete girdiği tarihten bu yana birçok modernizasyon programından geçmiştir. Radar Sistemi İyileştirme Programı (RSIP) gibi yükseltmelerle aviyonik, bilgisayar sistemleri ve radar kabiliyetleri sürekli olarak güncellenmektedir.
